Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ ΣΥΖΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ ΠΑΤΑΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ “Ο ΦΩΚΙΩΝ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΕΛΑΦΙ”

0

Ο Μάνος Κοντολέων συζητά με την Έλενα Πατάκη για το μυθιστόρημα φαντασίας για παιδιά «Ο Φωκίων ΔΕΝ ήταν ελάφι»

Ε.Π. Την περίοδο που συμπληρώνονταν 40 χρόνια συγγραφικής σου παρουσίας, μας πρότεινες να επανεκδώσουμε το πρώτο σου βιβλίο – αυτή τη φορά με τον τίτλο «Ο Φωκίων ΔΕΝ ήταν ελάφι». Αυτό το ΔΕΝ –έτσι έντονα όπως είναι γραμμένο στον τίτλο– δηλώνει κάτι παραπάνω από μια απλή λέξη μέσα σε μια φράση. Μπορείς με δυο λόγια να πεις στους αναγνώστες την ιστορία του Φωκίωνα και του «ΔΕΝ» του όπως την είπες σ’ εμένα τότε;

 Μ.Κ. Ο Φωκίων ήταν ο ήρωας του πρώτου βιβλίου που έγραψα. Είχε κυκλοφορήσει το 1979 και ο τίτλος του ήταν «Ο Φωκίων ήταν ελάφι» . Ήταν το πρώτο μυθιστόρημα φαντασίας για παιδιά που μιλούσε για το Πολυτεχνείο και την εισβολή στην Κύπρο. Και… νομίζω πως παραμένει ακόμα και το μοναδικό. Το είχα γράψει θέλοντας να βοηθήσω την Άννα, την κόρη μου, να καταλάβει το τι είχε συμβεί στα χρόνια εκείνα – η Άννα γεννήθηκε το 1974. Εννοώ την εξέγερση του Πολυτεχνείου και την πτώση της Χούντας, αλλά και την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Από τότε, ξέρεις, πίστευα πως στα παιδιά μπορείς –αλλά και πρέπει– να τους λες την αλήθεια και να τα βοηθάς να τη γνωρίζουν.

Ε.Π. Ποια υπήρξε η ανταπόκριση του κοινού τότε;

Μ.Κ. Αγαπήθηκε πολύ, βραβεύτηκε, και αποσπάσματά του έχουν ενταχθεί στα σχολικά βιβλία για να χρησιμοποιούνται στις επετείους του Πολυτεχνείου. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν γονείς που με συναντούν και μου εξομολογούνται το πόσο τους είχε συγκινήσει εκείνη η ιστορία, πόσο τους είχε βοηθήσει να καταλάβουν το τι σημαίνει Ελευθερία και Ανεξαρτησία και Δημοκρατία.

Ε.Π. Η Ελευθερία, η Ανεξαρτησία και η Δημοκρατία σε ένα μυθιστόρημα φαντασίας με ήρωα τον Φωκίωνα που είναι και ΔΕΝ είναι ελάφι! Με τον κίνδυνο να προδώσουμε τη μαγεία της ανάγνωσης, μπορείς να μας αποκαλύψεις κάποια κλειδιά που εξηγούν πώς ένα μυθιστόρημα φαντασίας συνδέεται με τις έννοιες αυτές; (Αγαπητοί αναγνώστες, μπορείτε να ΜΗ διαβάσετε την απάντηση, αν προτιμάτε να την ανακαλύψετε στο βιβλίο.)

M.K. Όπως και πιο πριν σου είπα, πρόκειται για μια συμβολική ιστορία που αναφέρεται στον αγώνα των ανθρώπων για δικαιοσύνη και ελευθερία. Ο Φωκίων –ένα παλικάρι που μοιάζει με ελάφι– έρχεται από μια φανταστική χώρα, όπου οι άνθρωποι συνομιλούν με τα ζώα. Στον τόπο του τον δυναστεύει μια αυταρχική οικογένεια μαζί με τους φρουρούς. Οι συμπολίτες του –όπως και οι δικοί του– δεν έχουν την ελευθερία μήτε να διαχειρίζονται την περιουσία τους μήτε και να επιλέγουν το μέλλον τους. Ο Φωκίων αντιδρά και αναγκάζεται να ξενιτευτεί. Στο ταξίδι του θα γνωρίσει και άλλους τόπους όπου κι εκεί κάποιοι λίγοι στερούν την ελευθερία και την αξιοπρέπεια των πολλών. Αλλά θα γνωρίσει και χαρακτήρες που –όπως ο ίδιος– δε θέλουν να σκύψουν το κεφάλι και να υποταχτούν. Ο Φωκίων αποφασίζει να κινητοποιήσει όλους αυτούς σε ένα γενικό ξεσήκωμα. Η Ελευθερία, η Ανεξαρτησία, η Δημοκρατία πρέπει να είναι για όλους και παντού. Οι περιπέτειες οι δικές του και των φίλων του φέρνουν στον νου του αναγνώστη συνθήκες παρόμοιες με αυτές που έχουμε ζήσει και στον τόπο μας –Χούντα των Συνταγματαρχών και Εξέγερση του Πολυτεχνείου, τουρκική εισβολή στην Κύπρο– αλλά και σε άλλα μέρη της γης.

Ε.Π. Αλλά εσύ, όμως, λες και δεν είχες κλείσει τους δικούς σου λογαριασμούς με όλα αυτά. Και έβλεπες ακόμα πως το μήνυμα του Φωκίωνα δεν είχε γίνει κτήμα όλων… Κι έτσι…

Μ.Κ. Ναι! Αν και περάσανε τα χρόνια κι έγραψα κι άλλα, πολλά ακόμα βιβλία, πάντα, όμως, είχα τη βεβαιότητα πως ο Φωκίων, το τόσο υπερήφανο ελάφι, κυκλοφορούσε τριγύρω μου. Με παρακολουθούσε να δει αν εξακολουθούσα να πιστεύω όσα κι εκείνος πίστευε. Και τότε τον άκουσα να μου προτείνει να γράψω ξανά την ιστορία του…

Ε.Π. Σε παρακολουθούσε;

Μ.Κ. Ακριβώς… Κοντά σαράντα χρόνια με παρακολουθούσε. Ώσπου κάποια στιγμή αποφάσισα κι εγώ να σταματήσω για λίγο να γράφω νέες ιστορίες και να ξεφυλλίσω εκείνη την πρώτη – την ιστορία της ζωής ενός ελαφιού που το λέγανε Φωκίωνα. Μα, όταν έκλεισα το βιβλίο, είχα καταλάβει πως τελικά ο Φωκίων δεν ήταν ελάφι.

Ε.Π. Δεν ήταν ελάφι; Αλλά τι μπορεί να ήταν;

Μ.Κ. Διαπίστωσα πως πάντα υπάρχουν τόποι όπου η Ελευθερία, η Αξιοπρέπεια και η Δημοκρατία καταπατούνται. Κι έτσι αποφάσισα –με άλλη πια ματιά, πιο σύγχρονη– να γράψω και πάλι τις περιπέτειες αυτού του πρώτου μου ήρωα. Γιατί ποτέ δεν τελειώνει ο αγώνας να απλωθεί η Ελευθερία σε κάθε τόπο, να αγκαλιάσει το κάθε πλάσμα. Μόνο που τώρα πια θέλησα –τόλμησα, αν προτιμάς– να δω με πιο ξεκάθαρο τρόπο το έργο μου και έτσι να δηλώσω πως ο Φωκίων ποτέ δεν ήταν ελάφι!

Ε.Π. Το έγραψες από την αρχή και με εντελώς άλλον τρόπο;

Μ.Κ. Κράτησα όλα τα γεγονότα, τους ίδιους χαρακτήρες. Μόνο που τα πάντα τα είδα με έναν τρόπο σύγχρονου προβληματισμού και τα έγραψα έτσι ώστε να γίνουν –πιστεύω– πλέον ελκυστικά σε ένα σημερινό παιδί. Οπότε… Θέλω να πιστεύω πως ο Φωκίων που ΔΕΝ είναι ελάφι, αλλά ένα ονειροπόλο και τολμηρό παλικάρι, θα βοηθήσει τους νέους του αναγνώστες να πιστέψουν κι αυτοί, όπως και οι γονείς και οι παππούδες τους, στην έννοια της Δημοκρατίας και με γνώση και συνειδητοποίηση να γιορτάζουν την Επέτειο του Πολυτεχνείου.

Το βιβλίο “Ο Φωκίων ΔΕΝ ήταν ελάφι” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη και μπορείτε να το βρείτε εδώ. Η παραπάνω συνομιλία πρωτοδημοσιεύτηκε στο blog των εκδόσεων.