Terra Ultima: Η ανακάλυψη μιας άγνωστης ηπείρου

1

«Έχουμε ήδη διασχίσει και σχολαστικά χαρτογραφήσει την υδρόγειο. […] Ξαφνικά, τους, αποδεικνύεται πως κάτι είχαμε παραβλέψει, κάτι είχαμε παραλείψει σε όλους τους άτλαντες. Μια ολόκληρη ήπειρο: την Terra Ultima».

Αν πιστεύετε πως οι άνθρωποι έχουν ολοκληρώσει την εξερεύνηση και χαρτογράφηση ολόκληρης της Γης και πως ό,τι υπάρχει στον πλανήτη μας είναι καταγεγραμμένο στα σχολικά εγχειρίδια της γεωγραφίας και της βιολογίας, στους Άτλαντες, στα επιστημονικά περιοδικά και στα πανεπιστημιακά συγγράμματα των προαναφερθέντων αντικειμένων, ίσως σφάλλετε…

Αυτά πίστευα κι εγώ, μέχρι που ήρθε στα χέρια μου η πολυετής δουλειά ενός άγνωστου εξερευνητή. Ο δρ Ραούλ Ντελέο ανακάλυψε μια νέα ήπειρο, την Terra Ultima, ύστερα από χρόνια αναζητήσεων. Σε αυτή την Έσχατη Γη, απέραντη και εντελώς μοναδική, η φύση ακολούθησε την πορεία της ανενόχλητη, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Τρεις φορές χρειάστηκε να φτάσει ως εκεί και να καταγράψει με πολύχρωμα, λεπτομερή σχέδια τις αποστολές του και τα θαυμαστά τοπία, φυτά και ζώα που συνάντησε εκεί, όπως για παράδειγμα μια κερασφόρο άρπυια ή μια φοινικόπτερο ελάφι (είναι σπουδαίος καλλιτέχνης, εκτός από επιστήμονας ο Ντελέο).

Η Terra Ultima, όπως είναι εύλογο, προκάλεσε αμέσως ενθουσιασμό στον επιστημονικό χώρο. Τώρα, όμως, όλοι μπορούμε να γνωρίσουμε αυτό το άγνωστο κομμάτι της Γης, όχι φυσικά ταξιδεύοντας (θα εξηγήσω αργότερα γιατί είναι σχεδόν αδύνατον να φτάσει εκεί κανείς), μα μέσα από το βιβλίο Terra Ultima: Η ανακάλυψη μιας άγνωστης ηπείρου, που πλέον κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη. Αν και ως συγγραφέας αναφέρεται ο Ντελέο, ο εξερευνητής και βιολόγος δρ Νόα Γ. Στερν, που είχε πλήρη πρόσβαση στο αρχείο του Ντελέο, είναι αυτός που έγραψε την εισαγωγή και έκανε μια αντιπροσωπευτική επιλογή από γκραβούρες και σημειώσεις, ώστε όλοι να αποκτήσουμε μια εικόνα αυτής της συναρπαστικής νέας ηπείρου.

«Ίσως θα ήταν καλύτερα να μην υπήρχε αυτό το βιβλίο», εξηγεί ο δρ Στερν. «Όχι, δεν έχει τίποτα στραβά. Απολύτως τίποτα. Αντιθέτως, είναι χάρμα οφθαλμών. Και είναι και σημαντικό. Όχι, κάτι άλλο συμβαίνει. Εκείνο που με ενοχλεί είναι ότι αυτό το βιβλίο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα». Και διευκρινίζει: «Τόσοι και τόσοι στέκονται στην ουρά για ένα ταξίδι στο φεγγάρι. Και πληρώνουν εκατομμύρια. {…} Αν, λοιπόν, ο κόσμος τρελαίνεται με κάτι τόσο πενιχρό όσο το φεγγάρι, τότε η Terra Ultima θα πρέπει να είναι ακαταμάχητη. Τι θα γινόταν αν οι αναγνώστες έβαζαν με το μυαλό τους να ταξιδέψουν εκεί πέρα μαζικά; Τι θα γινόταν αν ξαφνικά εμφανίζονταν στους ταξιδιωτικούς οδηγούς “πλήρη πακέτα” με προορισμό αυτή την παρθένα ήπειρο; Η Terra Ultima θα καταστρεφόταν εξαιτίας αυτού του βιβλίου. Δεν θέλω τέτοιο βάρος στη συνείδησή μου».

Τότε, γιατί τυπώθηκε το βιβλίο; Αρχικά, επειδή ο Στερν είναι άνθρωπος που κρατάει τον λόγο του. Του ζήτησαν να αναλάβει τη σύνταξή του και δέχτηκε. Δεν θεώρησε έντιμο να πει εκ των υστέρων πως άλλαξε γνώμη, μόνο και μόνο επειδή το βιβλίο μπορεί να έφερνε εκεί τουρίστες-καταστροφείς.

Κι έπειτα, διότι δούλεψε σκληρά. «Αυτό το βιβλίο μού κόστισε αίμα, δάκρυα κι ιδρώτα», γράφει χαρακτηριστικά. Στην αρχή, του είχε φανεί απλό: Θα παραλάμβανε το αρχείο από τον Ντελέο και, αν χρειαζόταν, θα οργάνωνε λιγάκι το υλικό του. Πιθανόν να έπρεπε να δώσει και κάποιες εξηγήσεις για όσους δεν έχουν εμπειρία από περιπέτειες κι εξερευνήσεις. Η πραγματικότητα, όμως, αποδείχτηκε πολύ διαφορετική. Διότι παρέλαβε ένα χάος. Κατάφερε, όμως, να το βάλει σε σειρά και να δημιουργήσει ένα αριστούργημα, ένα από τα πιο καθηλωτικά, συναρπαστικά εικονογραφημένα βιβλία που έχουν πέσει στα χέρια μου.

Τέλος, προχώρησε στην έκδοση, διότι κανείς δεν ξέρει και μάλλον ούτε πρόκειται να μάθει…

…την τοποθεσία της Terra Ultima

Νομίζω πως ήδη αναρωτιέστε. Μη νομίζετε ότι κι εγώ δεν έχω σπάσει το κεφάλι μου, αφού έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει το βιβλίο. Νομίζω, όμως, ότι οι πιθανότητες για ορδές τουριστών είναι ελάχιστες –και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά ο Στερν. Διότι κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται η Terra Ultima ούτε πώς φτάνεις μέχρι εκεί. Εκτός από έναν τυχερό: τον Ντελέο, που αποδεικνύεται «τάφος».

«Φυσικά και τον ρώτησα πού βρίσκεται η Terra Ultima. Προσπάθησα να ψαρέψω το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, την κατεύθυνση που έδειχνε η βελόνα της πυξίδας. Άλλωστε από εκεί αρχίζουν όλα. Ειδικά ένα βιβλίο όπως αυτό», σημειώνει ο Στερν. Ο Ντελέο τού αναγνώρισε δίκιο: «Πράγματι, όλα αρχίζουν με τη γεωγραφική θέση». Κι ύστερα άλλαξε θέμα. Αλλά ο Στερν δεν το έβαλε κάτω. «Να έρθω κι εγώ στην επόμενη αποστολή;» τον ρώτησε. «Πάρε με μαζί σου, έστω και για λίγες μέρες. Θα βρω τον δρόμο της επιστροφής. Θα ήταν μεγάλη βοήθεια για τη δημιουργία του βιβλίου». Ο Ντελέο άρχισε να σφυρίζει αδιάφορα. «Υπόσχομαι να μην πω τίποτα σε κανέναν για το ταξίδι», συνέχισε ο Στερν. «Ούτε λέξη. Σ’ το ορκίζομαι. Είμαι πρόθυμος να το γράψω και σε χαρτί. Με τρεις σφραγίδες και την υπογραφή μου από κάτω». Η κατάσταση είχε αρχίσει να γίνεται κάπως δυσάρεστη. Ό,τι κι αν δοκίμαζε ο Στερν, οι προσπάθειες αποδεικνύονταν μάταιες. Ο Ντελέο ήταν ανένδοτος. «Ακόμα καλύτερα, δέσε μου τα μάτια κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Βάλε βαμβάκι στ’ αυτιά μου. Δέσε με στο κατάρτι». Τίποτα.

Ένα πράγμα πρέπει να γίνει σαφές στον αναγνώστη: Ο Στερν πρόσφερε τη βοήθεια και την υποστήριξή του και σύστησε την Terra Ultima στον κόσμο. Η μοίρα της βρίσκεται πλέον εξ ολοκλήρου στα χέρια του Ντελέο. Αυτός πρέπει να φροντίσει να μην του ξεφύγει τίποτα ή να μην τον παρακολουθήσουν στη διάρκεια του επόμενου ταξιδιού του, ώστε να παραμείνει μυστική η γεωγραφική θέση της. Εγώ, πάντως, θα πρότεινα να μην την επισκεφτούμε, ακόμα κι αν μάθουμε πού είναι –προφανώς στα πέρατα του κόσμου. Δεν αξίζει να καταστρέψουμε αυτό το θαύμα της φύσης για να ικανοποιήσουμε κι άλλο την περιέργειά μας. Το βιβλίο είναι αρκετό για να μας ταξιδέψει.

Διαβάστε: Ραούλ Ντελέο, Terra Ultima: Η ανακάλυψη μιας άγνωστης ηπείρου, σύνταξη και εισαγωγή: Νόα Γ. Στερν, μετάφραση από τα ολλανδικά: Ειρήνη Παπακυριακού, Μαργαρίτα Μπονάτσου, Εκδόσεις Πατάκη.