Πού πήγε το Νησί του Ποτέ-Ποτέ; Καλλιεργώντας στα παιδιά την προσαρμοστικότητα

0

Ο Ποτέ-Ποτέ είναι μια στρουθοκάμηλος που κάθεται σε ένα πανέμορφο, μικροσκοπικό νησί στη μέση του ωκεανού και απολαμβάνει τον χυμό του. Η μέρα είναι μαγευτική και νιώθει σαν να βρίσκεται στην κορυφή του κόσμου. Το νησί του Ποτέ-Ποτέ είναι τέλειο και δεν το αλλάζει ΠΟΤΕ. Κάτι συμβαίνει, όμως, με το νησί. Παρά τις προειδοποιήσεις φίλων και περαστικών, ο Ποτέ-Ποτέ αρνείται να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Τι θα του συμβεί τελικά; Θα καταφέρει να προσαρμοστεί ή θα βουλιάξει μαζί με το νησί του; Τις απαντήσεις στα ερωτήματα που θα «βασανίσουν» χιλιάδες μικρούς αναγνώστες τις φετινές γιορτές έχει η δημιουργός του Ποτέ-Ποτέ, Μαρίνα Γιώτη.

Μαρίνα, έλεγα να περάσω λίγες ημέρες διακοπών στο νησί του Ποτέ-Ποτέ, αλλά δεν το βρήκα ως προορισμό πουθενά. Σαν να εξαφανίστηκε από προσώπου Γης. Αγχώθηκα, γιατί ήξερα ότι εκεί κατοικεί μόνιμα ο ιδιοκτήτης του, μια πολύ κουλ στρουθοκάμηλος, την οποία θα ήθελα να γνωρίσω… Μήπως ξέρεις τι συνέβη; Πού πήγε το νησί; Είναι καλά ο Ποτέ-Ποτέ;
Το νησί δυστυχώς βούλιαξε και ο Ποτέ-Ποτέ αναγκάστηκε να σταματήσει να στρουθοκαμηλίζει, να ξεβολευτεί, να… πετάξει κυριολεκτικά, μολονότι στρουθοκάμηλος, και να μετοικίσει. Αλλά ναι, είναι καλά.

Ευτυχώς. Αλλαγή σχεδίων, λοιπόν. Παλαιότερα δεν τα πήγαινα καλά με τις αλλαγές, μα στην πορεία κατάλαβα ότι αν δεν μάθω να προσαρμόζομαι, θα ματαιώνομαι διαρκώς και ίσως θα κινδυνεύω. Εσένα ποια η σχέση σου με τις αλλαγές και με την προσαρμοστικότητα;
Οι αλλαγές, αν δεν μάθεις να τις αντιλαμβάνεσαι ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, είναι τρομακτικές για όλους. Ούτε εγώ αποτελώ εξαίρεση. Η γενιά μας, που αναγκάστηκε να ζήσει σε μια πραγματικότητα χειρότερη από των γονιών μας, τουλάχιστον οικονομικά, έμαθε να τις φοβάται, να αντιστέκεται και να προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατηθεί στα ήδη υπάρχοντα. Όμως, σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, η ανάγκη μας να κρατηθούμε πάση θυσία από τα γνώριμα, μπορεί να μας στοιχίσει.
Αγνοούμε τα σημάδια, καθυστερούμε να πάρουμε τις αναγκαίες αποφάσεις και στο τέλος αλλάζουμε, αλλά με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο, με λιγότερες και συχνά χειρότερες επιλογές. Αν, όμως, κάνουμε έγκαιρα τις απαραίτητες προσαρμογές, όταν βλέπουμε κάτι να έρχεται από μακριά, ο αντίκτυπος θα είναι μικρότερος. Θα αλλάξουμε, αλλά με τους δικούς μας όρους. Αυτό πρέπει να γίνει νοοτροπία για τα παιδιά.

Πράγματι, μια από τις ήπιες δεξιότητες που οφείλουμε να τους καλλιεργήσουμε είναι η προσαρμοστικότητα, το να μάθουν να κάνουν το «ποτέ» «πότε;»…
Σύμφωνα με την Unesco, η προσαρμοστικότητα είναι μια βασική δεξιότητα του 21ου αιώνα, που πρέπει να αναπτύξουν τα παιδιά προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές, τις προκλήσεις και τις νέες καταστάσεις στη ζωή. Εδώ ας αναφέρουμε ότι, εκτός απ’ τον Ποτέ-Ποτέ, έχουν αναγκαστεί και θα αναγκαστούν να μετοικίσουν τα επόμενα χρόνια εκατομμύρια παιδιά ανά τον κόσμο. Με στοιχεία της Unicef, ήδη ένα δισεκατομμύριο παιδιά υποφέρουν από την κλιματική κρίση και 4,2 δισεκατομμύρια παιδιά θα κινδυνέψουν τα επόμενα 30 χρόνια. Οπότε, πρέπει να είμαστε έτοιμοι.
Συνήθως σχεδιάζουμε το μέλλον με όρους του σήμερα. Όμως, η ζωή πλέον παρουσιάζει αναπάντεχες, δραματικές αλλαγές, που δοκιμάζουν την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα όλων μας, αλλαγές απρόβλεπτες, για τις οποίες δεν μπορούμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά. Το άγνωστο πάντα φοβίζει· γι’ αυτό μας δυσκολεύουν τόσο. Όμως, αν θέλουμε να επιβιώσουμε σ’ αυτόν τον πλανήτη, θα πρέπει να μάθουμε να ξεβολευόμαστε συστηματικά και εμείς και τα παιδιά.
Η ιστορία του Ποτέ-Ποτέ εισάγει αυτό το θέμα γλυκά και με χιούμορ και μπορούμε, με αφορμή το βιβλίο, να μιλήσουμε στα παιδιά για τα δικά μας ή τα δικά τους «ποτέ» που κάναμε/έκαναν «πότε;». Να τους εξηγήσουμε ότι τα πάντα αλλάζουν συνεχώς, ότι η αλλαγή είναι μέρος της ζωής και ότι συχνά σε βοηθάει να προχωρήσεις και να εξελιχθείς. Στο βιβλίο υπάρχουν ασκήσεις προσαρμοστικότητας από τις εκπαιδευτικούς Γεωργία Σολωμού και Πόλκα Χατζηιωάννου-Σταθοπούλου, που μπορούμε να εφαρμόσουμε με τα παιδιά.

Ποια σχέση έχει η προσαρμοστικότητα με την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών, μια έννοια που σε έχει απασχολήσει στα πρόσφατα βιβλία σου;
Τα τελευταία τέσσερα βιβλία μου χτίζουν την ψυχική ανθεκτικότητά στα παιδιά από διαφορετικές μεριές:

• Το Γέτι, η δύναμη του ακόμη καταπιάνεται με την αυτοπεποίθηση και τη δύναμη του «ακόμη». Μια τόσο δα λεξούλα καταφέρνει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αναπτύσσουμε τις ικανότητές μας, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις αποτυχίες και τα λάθη μας. Ό,τι δεν κατάφερα, δεν το κατάφερα… ακόμη!
• Τα Φλαφ της ευτυχίας μιλούν για την ευγνωμοσύνη και πώς να είμαστε ευτυχισμένοι στο σήμερα, να εκτιμάμε αυτά που ήδη έχουμε.
• Το νησί του Ποτέ-Ποτέ καταπιάνεται με την προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, μια δεξιότητα, όπως άλλωστε και η αυτοπεποίθηση, που μαθαίνεται.
• Το Γέτι+, ημερολόγιο θετικής σκέψης ενώνει όλα τα παραπάνω σε ένα workbook, όπου τα παιδιά μπορούν να δουλέψουν όλες τις έννοιες μέρα με τη μέρα διασκεδάζοντας.

Ποιοι είναι οι «γονείς-εκχιονιστικά»; Εξαιρετικός ορισμός, παρεμπιπτόντως, και πολύ συνηθισμένη «φυλή γονέων» στις μέρες μας.
«Γονείς-εκχιονιστικά» είναι εκείνοι που, όπως τα εκχιονιστικά μηχανήματα, απομακρύνουν οτιδήποτε εμποδίζει την πορεία των παιδιών τους. Ορμώμενοι ίσως από τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε μεγαλώνοντας, νομίζουμε ότι έτσι τους εξασφαλίζουμε μια καλύτερη ζωή. Όμως, αυτό που τελικά καταφέρνουμε είναι η απώλεια της ικανότητας χειρισμού δύσκολων καταστάσεων και της αυτοεκτίμησής τους.

Τέλος, αφού βρισκόμαστε στην καρδιά των εορτών, που συνοδεύονται ακόμη από πλαστικό και εν γένει υπερβολή, έχεις να μας δώσεις λίγες… περιβαλλοντικές συμβουλές, που θα μας αφυπνίσουν και θα μας συγκρατήσουν, ώστε να μπει οικολογικά η νέα χρονιά;
Μειώστε, όπου και όπως μπορείτε, τα πλαστικά μιας χρήσης. Διαλέξτε χάρτινες σακούλες και δωρίστε βιβλία. Προσφέρετε εμπειρίες, όχι πράγματα. Εμφυσήστε στα παιδιά βαθιά εκτίμηση για τη φύση, ενθαρρύνοντας υπαίθριες δραστηριότητες. Γίνετε η αλλαγή που θέλετε να δείτε. Γίνετε η φωνή που θέλετε να ακούσετε. Ξεβολευτείτε, εξερευνήστε μαζί με τα παιδιά και αφήστε τον Ποτέ-Ποτέ να γίνει ο οδηγός σας σε αυτό το ταξίδι.

Ασκήσεις προσαρμοστικότητας
֍ Παρακινήστε το παιδί να παίρνει υπολογισμένα ρίσκα και να δοκιμάζει νέα πράγματα. Διδάξτε του ότι δεν πειράζει να κάνει λάθη και ότι η αποτυχία είναι μια ευκαιρία να μάθει και να αναπτυχθεί.
֍ Εκθέστε το σε νέες εμπειρίες, πολιτισμούς και τρόπους σκέψης. Έτσι, θα διευρύνει τους ορίζοντές του και θα αυξήσει την προσαρμοστικότητά του.
֍ Γίνετε πρότυπο με τη δική σας συμπεριφορά και ενθαρρύνετε το παιδί να είναι ευέλικτο. Δώστε του την ευκαιρία να επιλέξει τι θέλει να κάνει και πώς θέλει να το κάνει. Αυτό θα το βοηθήσει να αναπτύξει την ικανότητα να αντιμετωπίζει με επιτυχία διαφορετικές καταστάσεις.Διαβάστε: Μαρίνα Γιώτη, Το νησί του Ποτέ-Ποτέ, Εκδόσεις Διόπτρα