ΑΝΘΗ ΔΟΞΙΑΔΗ| ΝΑ ΑΚΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ “ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΑΥΤΙ”

0

H Aνθή Δοξιάδη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα –  ευτυχώς. Την εποχή που περνούσαν γιασεμιά στις βελόνες του πεύκου. Σπούδασε και πήρε διδακτορικό στην Αμερική. Ξεκίνησε το Περιβολάκι –πρότυπο κέντρο για παιδιά με σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές– και κάνει ψυχοθεραπεία με ενήλικες. Έχει δύο γιους που της έμαθαν τα πιο σημαντικά απ’ όσα ξέρει. Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ποταμός το νέο βιβλίο της με τίτλο Ρίζες και Φτερά. Κείμενα που γράφτηκαν –και πρωτοδημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Γυναίκα, με πολυάριθμο και πιστό αναγνωστικό κοινό επί δεκαετίες– με την πεποίθηση ότι τα δεκαοκτώ χρόνια, που δίνουμε ρίζες και φτερά στα παιδιά μας για να στεριώσουν και για να μπορούν να φύγουν τη σωστή στιγμή, είναι από τα καλύτερα δεκαοκτώ χρόνια και της δικής μας ενήλικης ζωής. Ενώ λοιπόν κάνουμε αυτήν τη μοναδικά σοβαρή δουλειά που πρόκειται να έχει αποφασιστική επιρροή στη ζωή τους ολόκληρη, καλό θα ήταν να περάσουμε όλοι μαζί χαρούμενα και αξέχαστα. Αυτά τα κείμενα μιλούν για κάτι που δεν το βρίσκουμε συχνά γραμμένο πουθενά.
Περιγράφουν το τι γίνεται πέραν του «μαμ και νάνι», μας θυμίζουν τη μαγευτική πλευρά αυτής της ηλικίας και μας βοηθούν να ακούμε τα παιδιά μας καλύτερα με αυτό το «τρίτο» αυτί. Αν μοιάζουν να δίνουν έμφαση στη βρεφική και μικρή παιδική ηλικία είναι γιατί αυτή είναι η καλύτερη προετοιμασία για την υποτιθέμενη δύσκολη περίοδο της εφηβείας. Και για τη ζωή τους ολόκληρη.
Η γλύκα και η κατανόηση και όχι η αυστηρή και στεγνή προσήλωση είναι τα στοιχεία που έχουν κάνει τόσο επιτυχημένη την Ανθή Δοξιάδη. Σ’ αυτό το κλίμα –μεταξύ Αθηνών και Αμερικής, όπου βρέθηκε για λίγες μέρες η συγγραφέας– έγινε κι αυτή η συζήτηση μαζί της. Για όλα τα μικρά και μεγάλα αλλά και για λίγο αλλιώτικα θέματα, που απασχολούν ιδιαιτέρως τη σύγχρονη κοινωνία μας και τα παιδιά.

Κυρία Δοξιάδη, αρθρογραφείτε και επικοινωνείτε εδώ και δεκαετίες με πιστούς αναγνώστες. Σήμερα τι θα θέλατε να αλλάξετε απ’ όσα έχετε γράψει-συμβουλέψει τους γονείς; Πολλά μικρά τα αναθεωρώ. Ένα μεγάλο είναι ότι μιλούσα για υπερπροστασία αν παραέχουμε τα παιδιά μας «από πίσω». Τώρα πιστεύω ότι θέλουν μεγαλύτερη και πιο έξυπνη παρακολούθηση. Οι καιροί είναι επικίνδυνοι.

Με ποιον τρόπο ένα παιδί που βρίσκεται σε παρατεταμένη παλινδρόμηση μπορεί να βοηθηθεί ώστε να μεταβεί στην παιδική-εφηβική ηλικία; Είναι πολύ ύποπτος ο όρος «παρατεταμένη παλινδρόμηση». Η απάντηση εξαρτάται από το τι την προκαλεί. Το σημαντικότερο είναι να έχουμε κάνει καλή διάγνωση και μόνο τότε θα μπορέσουμε να δώσουμε σωστή θεραπεία.

Όταν οι γονείς είναι ένα αποερωτικοποιημένο ζεύγος, αλλά με καλή μεταξύ τους σχέση, κατά πόσον επηρεάζεται το παιδί; Μπορούμε να μιλήσουμε για ευνουχισμό του οιδιποδείου συμπλέγματος; Μη σας νοιάζει – το οιδιπόδειο σύμπλεγμα ζει και βασιλεύει και υπό δύσκολες συνθήκες. Η καλή σχέση των γονιών βοηθάει το μικρό παιδί να πάρει την απόφαση ότι δεν «θα παντρευτεί τη μαμά του το αγοράκι και τον μπαμπά του το κοριτσάκι», γιατί είναι ήδη παντρεμένοι! Αν ο μπαμπάς ή η μαμά έχει εξοριστεί από το κρεβάτι και τη θέση του την έχει πάρει το αγοράκι ή το κοριτσάκι, τα πράγματα δυσκολεύουν…

Πολλές φορές παρατηρούμε παιδιά που υιοθετούν τους γονείς τους και γονείς που γονεοποιούν τα παιδιά τους. Πόσο κάτι τέτοιο μπορεί να αποβεί μοιραίο για το παιδί; Δεν γίνεται μοιραίο ακριβώς. Όμως είναι πολύ δύσκολο για τα παιδιά να γίνονται οι γονείς των γονιών τους. Ένας λόγος σοβαρός είναι γιατί δεν λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται. Υπάρχει ένα καλό βιβλίο της Άλις Μίλερ πάνω σε αυτό το θέμα αν σας ενδιαφέρει ιδιαίτερα.

Σήμερα που οι προσδοκίες και οι ανάγκες των γυναικών έχουν αλλάξει άρδην, ενώ οι ανάγκες των μωρών παραμένουν οι ίδιες, μπορούμε ακόμη να μιλάμε για τη διγονεϊκή βικτωριανή οικογένεια; Μπορούμε να μιλάμε για ό,τι θέλουμε ακόμα. Δεν ήταν κακή αυτού του τύπου η οικογένεια – έστω και αν τώρα έχουν προστεθεί και άλλου τύπου οικογένειες. Τα μικρά παιδιά χρειάζονται πάνω από όλα αγάπη και φροντίδα. Οι γυναίκες βρίσκουν τρόπους για αυτά τα δύο βασικά… όσο και να έχουν αλλάξει άλλες ανάγκες τους.

Ποια είναι η θέση σας για τους ομοφυλόφιλους γάμους και πόσο σωστά μπορεί να μεγαλώσει ένα παιδί εντός μιας τέτοιας σχέσης; Οι ομοφυλόφιλοι γονείς είναι μια καινούργια μορφή οικογένειας. Αν αγαπάνε και σέβονται ο ένας τον άλλον και ξέρουν πώς να χειριστούν το θέμα με τον έξω κόσμο, τα παιδιά μπορούν να μεγαλώσουν μια χαρά. Καλύτερα και από τα παιδιά μιας παραδοσιακής οικογένειας που όμως οι γονείς σκοτώνονται.

Τι σημαίνει «κανονικότητα»; Μήπως είναι μια αυθαίρετη και αυταρχική επιβολή; Κανονικότητα για μένα σημαίνει να μαθαίνεις στο παιδί σου πώς να συνυπάρχει ειρηνικά, δημιουργικά και χαρούμενα με τους συνανθρώπους του. Πώς να συνεργάζεται, να εμπιστεύεται και να σέβεται τους γύρω του. Ικανοποιώντας συγχρόνως τις δικές του ανάγκες και τις δικές του επιθυμίες. Κι αυτό δεν είναι κακό.

Η ταυτότητα φύλου είναι ζήτημα κοινωνικής κατασκευής και πότε την αποκτούν τα παιδιά; Η ταυτότητα φύλου αρχίζει γύρω στα 3-4 και σταθεροποιείται στην εφηβεία.

Η σύγχρονη έρευνα εντοπίζει ορμονικές αλλαγές με αναστολή επιθετικότητας και μεταγεννητική μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης στους πατέρες-τροφείς, που λόγω και της οικονομικής κρίσης αυξάνονται με ταχύ ρυθμό. Μπορούμε να μιλήσουμε για κατακλυσμιαίες αλλαγές που έχουν κάνει κι εσάς τους ειδικούς να αλλάξετε την οπτική σας και τη συμβουλευτική πρακτική σας; Παρότι δεν έχω παρακολουθήσει από κοντά την έρευνα αυτήν, στα μεγάλα θέματα δεν νομίζω ότι εγώ τουλάχιστον έχω αλλάξει πολλά από αυτά που πίστευα για την ανάπτυξη των παιδιών και για την ανατροφή τους. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι πρόκειται για επανάληψη της δικής μας παιδικής εμπειρίας.

Τα παιδιά όταν έρχονται στον κόσμο είναι, όπως είθισται να λέμε, tabula rasa ή υπάρχουν στοιχεία που εγγράφονται και δεν παραγράφονται; Τα παιδιά γεννιούνται με βασικά στοιχεία στον χαρακτήρα τους, όπως θα σας διαβεβαιώσει όποια μαμά με πολλά παιδιά θέλετε να ρωτήσετε. Τώρα πάνω σε αυτήν την tabula rasa, τη μισογραμμένη, καλούμεθα με αυτά που μας δόθηκαν να γράψουμε όλα τα υπόλοιπα. Από την πρώτη μέρα της ύπαρξης ενός παιδιού γράφονται ανεξίτηλα όλα τα υπόλοιπα. Που τελικά όλα μαζί θα φορμάρουν τον άνθρωπο που πρόκειται να είναι.