ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ “ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ ΜΑΖΙ”

Το πρόγραμμα είναι ξεχωριστό για τα ελληνικά δεδομένα, δεν είναι όμως δικής μας έμπνευσης. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη δημοτική βιβλιοθήκη του San Francisco το 2015 και από τότε γίνεται σε βιβλιοθήκες, μουσεία, φεστιβάλ και βιβλιοπωλεία στις Η.Π.Α, στην Αγγλία, στη Σουηδία, στον Καναδά και αλλού. Στη Δώρα Ανδρουλιδάκη φάνηκε ενδιαφέρον και αποφάσισε να το φέρει στο Βερολίνο. Η πρώτη εκδήλωση έγινε τον Δεκέμβριο του 2018 και γίνεται από τότε σταθερά, τουλάχιστον μια φορά το μήνα, σε χώρους που φιλοξενούν εκδηλώσεις για παιδιά, ενώ ξεκινάει και η πρώτη επίσημη συνεργασία με την Kinder- und Jugendbibliothek der ZLB (Δημόσια Βιβλιοθήκη Παιδιών και Νέων του Βερολίνου). Με χαρά είδαμε πως τον περασμένο Ιανουάριο έγινε και το πρώτο drag queen workshop για παιδιά στην Ελλάδα, στο Fluffy Library, μια ανατρεπτική παιδαγωγική δράση από drag performers της Αθήνας.

Στο Βερολίνο ποιες είναι οι αντιδράσεις; Τι feedback παίρνετε; Ποιες οικογένειες έρχονται;

Αρνητικές αντιδράσεις δεν υπήρξαν ως τώρα. Έρχονται οικογένειες που τους αρέσουν οι ιστορίες, οι μεταμορφώσεις και η χρυσόσκονη. Έρχονται φίλοι των παιδιών μας από τον παιδικό σταθμό που θέλουν να μας στηρίξουν, οικογένειες με έναν πατέρα και μια μητέρα που δεν πιστεύουν στην ύπαρξη «κανονικού», οικογένειες ουράνιο τόξο που έχουν ανάγκη ιστοριών με τις οποίες να μπορούν να ταυτιστούν τα παιδιά τους, και γενικά άνθρωποι που καταλαβαίνουν τη σημαντικότητα μιας τέτοιας δράσης. Έχουμε δει άτομα από διαφορετικές ηπείρους, Ασία, Αφρική, Αμερική, Ευρώπη. Το feedback ήταν ως τώρα θετικό. Όταν μου πρότειναν να συμμετάσχω στην ελληνική αποστολή του DQSH στο φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου δέχτηκα με χαρά την πρό(σ)κληση.

Οι αντιδράσεις στα social media όταν ανακοινώθηκε η δράση ήταν ανάμεικτες. Κάποιοι εκπαιδευτικοί και γονείς ενθουσιάστηκαν και κάποιοι αντέδρασαν αρνητικά. Είναι έτοιμο το ελληνικό κοινό για μια τέτοια δράση;

Θα πρέπει να περιμένουμε όλο τον πληθυσμό της χώρας να νιώσει έτοιμος για να ξεκινήσουμε αντίστοιχες δράσεις; Θεωρώ πως όχι. Οι αρνητικές αντιδράσεις του κόσμου, με τον ακραίο τρόπο που εκφράζονται, δείχνουν τη σημαντικότητα τέτοιων εγχειρημάτων (σχόλια, για παράδειγμα, που αποκαλούν κλόουν τις performers ή που δηλώνουν πως πρέπει να φύγουμε όλοι εμείς για να ζήσουν αυτοί, οι «κανονικοί», ήρεμα). Παρά το μίσος, θεωρούμε πως είναι αναγκαία η ύπαρξη τέτοιων προγραμμάτων για την ευτυχία των παιδιών μέσω της εξασφάλισης του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση των προσωπικοτήτων τους. Ως γονέας ή/και εκπαιδευτικός μπορείς να δεχτείς τις επιλογές των παιδιών συνεισφέροντας στην ευτυχία τους ή να απορρίψεις τις επιλογές τους κάνοντάς τα δυστυχισμένα. Σήμερα, που συζητάμε, ένα ζευγάρι γυναικών ξυλοκοπείται στο Λονδίνο. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε δράσεις κατά του bullying και της βίας, όλοι μάλλον οι γονείς δηλώνουμε πως αγαπάμε τα παιδιά, με τον τρόπο μας. Πώς αγαπάμε τα παιδιά μας; Είμαστε έτοιμοι να τους δώσουμε τον χώρο που χρειάζονται για να εκφράσουν τις προτιμήσεις που έχουν; Θέλω να πιστεύω πως αν ένα μέρος της κοινωνίας αγκαλιάσει τέτοια προγράμματα, σιγά σιγά θα γίνουν αποδεκτά και από το υπόλοιπο. Οι αντιδράσεις θα κοπάσουν. Αυτοί που βρίζουν σήμερα σε λίγα χρόνια θα κουνάν απλά το κεφάλι αποδοκιμαστικά. Δεν είναι μόνο το ελληνικό κοινό. Σε πληροφορώ πως στη Γερμανία, και μάλιστα στο Βερολίνο, είδα, εγώ προσωπικά, σε διάστημα λίγων μηνών δύο αγόρια να κόβουν τα μαλλιά τους· τα κορόιδευαν, λέει, γιατί έμοιαζαν με… κορίτσια. Στη μια περίπτωση το σχολείο, στην άλλη η οικογένεια. Το bullying πολλές φορές αρχίζει από την οικογένεια, από τους ίδιους τους γονείς («Καλά, αδερφή είσαι, ρε, και θα το βάλεις αυτό;», πατέρας στον οχτάχρονο γιο του στη Θεσσαλονίκη), συνεχίζει στο σχολείο και καταλήγει σε κατάθλιψη, αυτοκτονίες, δολοφονίες. Αν θέλουμε παιδιά δυστυχισμένα μπορούμε να συνεχίσουμε να τους μαθαίνουμε κανόνες για το τι πρέπει να φοράει ο κάθε άνθρωπος, πώς να έχει τα μαλλιά του και τι χρώμα να είναι τα νύχια του.

Δηλαδή, στην πράξη, εσύ τι κάνεις με το παιδί σου;

Από τους μήνες της εγκυμοσύνης ακόμα παρατήρησα πως το νούμερο ένα ενδιαφέρον του κόσμου, από φίλους ως και από συνταξιδιώτες στα ΜΜΜ, η πρώτη ερώτηση ήταν: «Αγόρι ή κορίτσι;» «Boy or girl?» «Maedchen oder Jungen?». Τι σημασία έχει τι έχει ανάμεσα στα πόδια του; Από τότε που γεννήθηκε προσπάθησα να μην χρησιμοποιώ τις λέξεις «αγόρι» και «κορίτσι», αφού πιστεύω πως πρόκειται για κοινωνική κατασκευή που οδηγεί σε διαχωρισμό και οδυνηρές γενικεύσεις. Χρησιμοποιώ το όνομά του. Παίζει με κούκλες όσο και με φαγάνες, λατρεύει τα μωρά, τα βιβλία, τη ζωγραφική, τους ανθρώπους. Δηλώνει από 14 μηνών πως ο ίδιος έχει πέος κι εγώ όχι. Δεν αμφισβητώ πως αναγνωρίζει τη διαφορά μας αυτή από πολύ μικρό, αλλά αρνούμαι να κινώ τη ζωή μας γύρω από τη διαφορά αυτή. Τα ρούχα του είναι σε όλα τα χρώματα. Προσπαθώ να μη χρησιμοποιώ χαρακτηρισμούς για τους ανθρώπους που σχετίζονται με την εξωτερική τους εμφάνιση και οδηγούν σε γενικεύσεις. Και δεν λέω πως είναι εύκολο −κι εγώ μέσα σε χαρακτηρισμούς και γενικεύσεις γεννήθηκα και μεγάλωσα− λέω όμως πως προσπαθώ. Θα ήθελα πολύ να έρθει κάποιο άτομο και να μου πει: «Όχι, είναι χρήσιμος ο διαχωρισμός (αγόρι/κορίτσι) για τον ____ λόγο» και θα χαρώ να αναθεωρήσω.

Τα παιδιά είναι ακόμα μικρά για να αντιληφθούν τη ρευστότητα των φύλων και μπορεί να μπερδευτούν με μια τέτοια παράσταση. Ακόμα μια αιτίαση εναντίον του προγράμματος. Τι απαντάς σε αυτό;

Οι ενήλικες είναι αυτοί που δεν είναι έτοιμοι να αντιληφθούν τη ρευστότητα των φύλων. Όλα τα παιδιά έχουμε ένα κοινό, ήρθαμε στον κόσμο γυμνά. Τα ρούχα κι όλα τα υπόλοιπα είναι επινόηση των ενηλίκων. Όπως και οι κατηγοριοποιήσεις. Αν ένα παιδί μπερδευτεί στην παράσταση, αυτό θα γίνει γιατί κάποιος, κάπου, κάποτε του γέμισε το κεφάλι με γενικεύσεις. Του είπε πως δεν γίνεται, δεν πάνε μαζί τα φορέματα και τα μούσια. Ή δεν γίνεται να έχεις τρίχες στην πλάτη και στα πόδια σου και να έχεις βαμμένα μοβ νύχια και γκλίτερ στο πρόσωπο. Εκεί λοιπόν, σε περίπτωση μπερδέματος, μπορεί οι συνοδοί του παιδιού να ενημερώσουν πως έγινε παρανόηση: Φόρεμα και μούσια πάνε μια χαρά, αρκεί να αρέσουν στο άτομο που τα κυκλοφορεί, καθώς επίσης και γκλίτερ με τρίχες στην πλάτη. Η δράση αυτή δεν έχει σκοπό να κάνει διάλεξη σε παιδιά προσχολικής ή σχολικής ηλικίας για τη διαφορά μεταξύ κοινωνικού και βιολογικού φύλου. Θέλει να φέρει το κοινό σε επαφή με γενναίες καλλιτεχνικές οντότητες που έχουν μάλιστα ένα κοινό χαρακτηριστικό με τα παιδιά: την αγάπη για τις μεταμφιέσεις.

Μπορεί ένας μαθητής δημοτικού να κάνει διάκριση μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού φύλου;

Ένα παιδί από τα πρώτα του χρόνια αντιλαμβάνεται τις διαφορές στα σώματα των ανθρώπων. Λίγο αργότερα αντιλαμβάνεται και την άποψη που έχει ο κόσμος για τις διαφορές αυτές. Με τα πρώτα βλέμματα αποδοκιμασίας ή τις κουβέντες για κάτι που φόρεσε, για μια κίνηση, επειδή έκλαψε ενώ «τ’ αγόρια δεν κάνουν τέτοια». Ένας αγαπημένος μου επτάχρονος, για παράδειγμα, μπορεί να μην είχε ακούσει ποτέ τους όρους «βιολογικό φύλο»  και «κοινωνικό φύλο», αλλά τη διάκριση στην πράξη φρόντιζαν να του υπενθυμίζουν καθημερινά συμμαθητές του, που χόρευαν γύρω του κοροϊδεύοντας τον, γιατί είχε λεπτή φωνή και έπαιζε με πόνι. Μπορεί να μη γνώριζε, λοιπόν, τους ορισμούς των θεωρητικών, αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται να τους ξέρεις για να νιώσεις τις πληγές να σε διαμορφώνουν. Και ναι, θεωρώ πως τα παιδιά στην ηλικία του δημοτικού, αλλά και νωρίτερα είναι έτοιμα να κάνουν σχετικά πρότζεκτ και να «μελετήσουν» την κοινωνική κατασκευή του φύλου. Αν ευαισθητοποιημένοι παιδαγωγοί έκαναν τέτοιου είδους προγράμματα ο φίλος μου δεν θα υπέφερε τόσο. Tο DQSH θα μπορούσε να συνεισφέρει στηρίζοντας τέτοιες περιπτώσεις παιδιών. Αφήνουμε στα παιδιά να μας διδάξουν το δύσκολο μάθημα «ρευστότητα του φύλου», το μόνο που χρειάζεται είναι να τους επιτρέψουμε να κάνουν τις επιλογές τους χωρίς να τα ποτίζουμε με το δηλητήριο του «κανονικού».

Τα παιδιά και οι γονείς που θα βρεθούν στην Πειραιώς 260 θα ακούσουν παραμύθια. Πες μας λίγα λόγια για αυτά.

Τα εικονοβιβλία που επιλέγονται διακρίνονται για την αισθητική τους, από άποψη εικονογράφησης και κειμένου. Δεν ηρωοποιούν το διαφορετικό, αλλά δηλώνουν και γιορτάζουν την ύπαρξη του. Κάποια επιλέγονται γιατί δίνουν τη δυνατότητα να δραματοποιηθούν εύκολα από τα παιδιά ή να τραγουδηθούν, όπως στην περίπτωση του “Imagine”. Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης δράσης αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα παραμύθι που να σχετίζεται με το Drag δεδομένου πως δε γνωρίζουμε την ύπαρξη τέτοιου παγκοσμίως. Έτσι έγραψα ένα παραμύθι, με τίτλο “Ουράνιο τόξο Μαζί”, που συνδέει μάλιστα το Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο με το Drag. Ο ζωγράφος Νίκος Ζάρρας μού έκανε την τιμή να δεχτεί την πρόταση εικονογράφησης της ιστορίας και να την κάνει βιβλίο. Στη συνέχεια, είχαμε την τύχη αυτό να γίνει δεκτό από τις εκδόσεις Βάρφη. Θα το δούμε να κυκλοφορεί για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Γιατί, λοιπόν, ο ηθοποιός να μπορεί να φορέσει φόρεμα και περούκα, ώστε να παίξει το ρόλο του, ενώ παιδιά και ενήλικες να μην έχουν δικαίωμα να κάνουν τις ενδυματικές τους επιλογές; Εξάλλου θα συμφωνήσουμε με το RuPaul: «Γεννιόμαστε γυμνοί, όλα τα υπόλοιπα είναι Drag» {στο Drag: A History of Female Impersonation in the Performing Arts (Roger Baker)}. Όλα είναι Drag.

Κλείνοντας, δε σου ζητώ να πείσεις τον εντελώς αρνητικό γονέα, αλλά τον γονέα εκείνον που προβληματίστηκε θετικά με αυτά που διάβασε και που ίσως και να το σκεφτόταν να έρθει στο DQSH. Με λίγα λόγια, γιατί να έρθει;

Ο μεγάλος παιδαγωγός Σουχομλίνσκι έγραφε: «Να μπορείτε να ανοίγετε στο παιδί ένα παράθυρο, αλλά να το ανοίξετε έτσι ώστε το κομμάτι της ζωής να αστράφτει μπροστά στα μάτια του παιδιού με όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου». Καλούμε τους γονείς να έρθουν στην Πειραιώς 260, για να ανοίξουμε το παράθυρο και να απολαύσουμε μαζί την αστραφτερή λάμψη του ουράνιου τόξου. Η συμμετοχή στη δράση αποτελεί δήλωση του γονιού πως επιθυμεί μια κοινωνία πολύχρωμη, όπου η κάθε οντότητα έχει δικαίωμα ύπαρξης και έκφρασης. Ελάτε να γίνουμε “Ουράνιο Τόξο Μαζί”. Γονείς και παιδιά θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε οντότητες που δε συναντούμε καθημερινά, drag performers που θα προετοιμάζονται για ώρες ώστε να χτίσουν αυτή τη μοναδική παράσταση. Θα ακούσουμε ιστορίες, θα τραγουδήσουμε, θα χορέψουμε. Γράφει για τη συγκεκριμένη δράση στο blog της μια μητέρα στις Η.Π.Α που πηγαίνει σταθερά με την κόρη της στο Drag Queen Story Hour (theeverymom.com): «Γνώρισε κάποιο άτομο που είναι διαφορετικό από εσένα, μάθε την ιστορία του, θα είναι καλύτερα για τη ζωή και των δυο σας. Κι αν μια μέρα είσαι και συ διαφορετικό; Θα ξέρεις ότι για μένα είναι ΟΚ».

INFO
Drag Queen Story Hour_Αthens Chapter
Πειραιώς 260 (Προαύλιο)

Πότε: 29/06 και 30/06/2019 στις 19:15

Σύλληψη – συντονισμός – επιμέλεια: Δώρα Ανδρουλιδάκη (Over the rainbow story time)

Μετάφραση – συγγραφή κειμένων: Νάστα

Μουσική επιμέλεια: Μatthieu Gayon

Επιμέλεια κειμένων και υποστήριξη: Άννα Γεωργάτου

Αφήγηση και ερμηνεία: Imiterasu, Holly Grace

Πληροφορίες και εισιτήρια :
greekfestival.gr/festival_events/drag-queen-story-hour-athens-chapter