ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΥΠΟΥΡΓΟ

Ο Νίκος Κυπουργός έχει συνδέσει το όνομά του με μια πληθώρα αειθαλών μουσικών έργων. Στην καρδιά και στον νου, όμως, των περισσότερων σημερινών γονιών το όνομά του παραπέμπει στα παιδικά τους χρόνια, τότε που συμμετείχε στη Λιλιπούπολη, την πιο ρηξικέλευθη πολιτιστική πράξη ανάπλασης της παιδικής χαράς και φαντασίας. Φέτος επανεκδόθηκαν Τα μυστικά του κήπου του με έργα που είχε γράψει για παιδικές θεατρικές παραστάσεις, με τη σύμπραξη σημαντικών άλλων καλλιτεχνών, όπως των Μιχάλη Γκανά, Ξένιας Καλογεροπούλου, Παρασκευά Καρασούλου, Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα, Λίνας Νικολακοπούλου, Θανάση Παπακωνσταντίνου, Χρόνη Αηδονίδη, Χαρούλας Αλεξίου, Σαβίνας Γιαννάτου, Δώρου Δημοσθένους, Χρήστου Θηβαίου, Αλκίνοου Ιωαννίδη, Έλλης Πασπαλά, Διονύση Σαββόπουλου.

Δεν πιστεύω στα «τραγούδια για παιδιά», τουλάχιστον με τον τρόπο που εννοούνται αυτά συνήθως. Είναι μία κατασκευή της εποχής της εξειδίκευσης και της κατανάλωσης. Επί αιώνες τα παιδιά άκουγαν ό,τι και οι μεγάλοι. Δεν υπήρχαν σαφή όρια, αυτά κατασκευάστηκαν στη σύγχρονη εποχή, συχνά εκ του πονηρού. Οι κόσμοι επικοινωνούσαν, κάθε ηλικία έπαιρνε αυτό που της αναλογούσε. Τα έργα «για παιδιά» του Προκόφιεφ, του Σούμαν, του Στραβίνσκι και άλλων μεγάλων συνθετών συγκινούν όλες τις ηλικίες. Ή τα 20 Children’s songs του Chick Corea. Μουσικές ή τραγούδια δεν μπορεί να είναι καλά για τα παιδιά αν δεν είναι καλά και για τους μεγάλους. Για αυτό τα παιδιά δεν τα προσέγγισα σαν ένα «υποδεέστερο», αλλά σαν ένα πολύ πιο υγιές και ανοιχτό κοινό, όχι «τελειωμένο». Με ευθύνη και δέος, θα έλεγα. Άσε που μέσα από αυτά κοιτάς στο μέλλον. Η δε χαρά που παίρνεις βλέποντάς τα να συγκινούνται είναι ασύγκριτη.

Πόσο σημαντική είναι η επαφή των παιδιών με την τέχνη;
Νομίζω καθοριστική. Δίνουμε τόση σημασία στην ανάπτυξη του λογικού στοιχείου που θα προετοιμάσει το παιδί για την αυριανή του «επιβίωση» και παραμελούμε την ανάπτυξη του συγκινησιακού, που όμως είναι απαραίτητο για μια ισορροπημένη ζωή. Η τέχνη είναι ένα διαχρονικό φάρμακο, φυσικό, και χωρίς παρενέργειες ακόμα και σε μεγάλη δοσολογία.

Ποια είναι τα βήματα για να αγαπήσει ένα παιδί τη μελωδία;
Να έχει καλό δάσκαλο. Εκείνον που θα το μάθει ν’ αγαπάει τη μουσική μέσα από τη χαρά και τη συμμετοχή. Αντ’ αυτού, βλέπουμε «στεγνά» μαθήματα που αποθαρρύνουν το παιδί και του δίνουν λάθος γεύση. Είναι και τα συμφέροντα των ωδείων: να χρειάζονται χρόνια για να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν την πιο απλή μουσική γλώσσα.

Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει η μουσική «αγραμματοσύνη»;
Η αγραμματοσύνη είναι φτώχεια σε όλους τους τομείς. Είδα βέβαια και «απλούς» ανθρώπους με βαθιά σοφία. Διδάχτηκαν από τη ζωή. Αυτοδίδακτος δεν σημαίνει απαίδευτος. Σημαίνει πολλές φορές έναν δύσκολο και μοναχικό δρόμο. Χίλιες φορές ένα σωστό ένστικτο από έναν μέτριο δάσκαλο. Γενικά, πάντως, μουσική παιδεία σημαίνει πολιτισμός, και απέχουμε ακόμα πολύ από τις πολιτισμένες χώρες. Μας αρκεί να λέμε ότι είμαστε απόγονοι του Πλάτωνα…

Οι γονείς επιλέγουν πλέον σωστά καλλιτεχνικά έργα για τα παιδιά τους;
Σε έναν βαθμό ναι, αλλά υπάρχουν ακόμα πολλοί που ταΐζουν τα παιδιά τους καραμέλες και γαριδάκια. Ο Κόνταλι έλεγε «η μουσική εκπαίδευση αρχίζει εννέα μήνες πριν από τη γέννηση της μητέρας του παιδιού».

Τα δικά σας ακούσματα όταν ήσασταν μικρός; 
Άκουγα πολύ ραδιόφωνο και τους δίσκους που είχαν οι γονείς μου. Όχι «μουσική για παιδιά». Υπήρχε τότε μόνο η Θεία Λένα, αλλά τα τραγουδάκια ήταν σαχλά, τα βαριόμουν, προτιμούσα τα άλλα, έκλαιγα ας πούμε με τα Καβουράκια του Τσιτσάνη. Αργότερα, στην εφηβεία, άκουγα Χατζιδάκι, Σαββόπουλο, Beatles, και πολλούς άλλους, αλλά και κλασικά, πειραματικά. Οτιδήποτε διαφορετικό μού κινούσε την περιέργεια.