ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΛΗΣ: ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΚΟΙΝΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΚΟΙΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

0

Ο Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής στήνει τον μπερντέ του κάθε Κυριακή, στις 11:30 π.μ., στον κινηματογράφο «Άτταλο», της Νέας Σμύρνης, παρουσιάζοντας παραστάσεις για όλη την οικογένεια. Το Τaλκ μίλησε μαζί του για την τέχνη του Θεάτρου Σκιών.

Κωνσταντίνε καλησπέρα. Καταρχάς, θα θέλαμε να μας πεις πώς ασχολήθηκες με το Θέατρο Σκιών;

Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1985. Η πρώτη μου επαφή με το Θέατρο Σκιών έγινε μέσω της μικρής οθόνης. Αν και υπήρχε πληθώρα σειρών με κινούμενα σχέδια, το μόνο τηλεοπτικό θέαμα που με συγκινούσε ήταν οι παραστάσεις του Καραγκιόζη, που τότε προβάλλονταν συχνά από την κρατική τηλεόραση. Αυτό το παρατήρησε η θεία μου και με πήγε στο θέατρο του Γιώργου Χαρίδημου, στην Πλάκα. Το έργο που είδα για πρώτη φορά «ζωντανά» ήταν ο «Μέγας Αλέξανδρος και το Καταραμένο Φίδι». Η παράσταση με ξετρέλανε! Ωστόσο το φίδι, τόσο ως φιγούρα, όσο και ως ήχος, με τρόμαζε. Έτσι, έφευγα από την παράσταση την ώρα που εμφανιζόταν, αλλά την επόμενη ημέρα ζητούσα από τους δικούς μου να με ξαναπάνε!

Και έπειτα;

Μεγαλώνοντας άρχισα να παρακολουθώ τις παραστάσεις του Κώστα Αθανασίου, τον οποίο θεωρώ και δάσκαλό μου, στο Μοσχάτο, στον Ρέντη και στον Άγιο Δημήτριο.  Ωστόσο, τόσο στο τελετουργικό (μίμηση – λόγος – κίνηση), όσο και στο εικαστικό κομμάτι της τέχνης (ζωγραφική – κατασκευή φιγούρων και σκηνικών) είμαι επίσης επηρεασμένος από τους σπουδαίους Βάγγο Κορφιάτη και Μάνθο Αθηναίο.

Αναφέρθηκες στην έννοια του δασκάλου, η οποία προϋποθέτει την ύπαρξη ενός (τουλάχιστον) μαθητή. Στο Θέατρο Σκιών πόσες είναι οι τάξεις και πόσα χρόνια διαρκεί η φοίτηση;

Χαίρομαι γι’ αυτή την ιδιαίτερη ερώτηση. Δεν είναι όμως τόσο εύκολο να την απαντήσει κανείς. Αρχικά, η έννοια τάξη έχει διττή σημασία. Τάξη με την έννοια του φυσικού χώρου είναι η σκηνή του Καραγκιοζοπαίχτη, το παλκοσένικο. Τάξη, όμως, με την πνευματική, την άυλη έννοια είναι η κάθε παράσταση, η οποία είναι και μοναδική, τόσο από Καραγκιοζοπαίχτη σε Καραγκιοζοπαίχτη, όσο και μεταξύ των παραστάσεων του ίδιου καλλιτέχνη ακόμα και αν την παρουσιάζει με τον ίδιο τίτλο, καθ’ ότι ο “λόγος” δεν είναι γραπτός, αλλά προφορικός και συνεπώς γεννιέται την ώρα της παράστασης και πεθαίνει με το πέρα της. Άρα, “‘άπειρες” οι τάξεις … ο δε χρόνος  ποικίλει ανάλογα το πόσο έτοιμος νιώθει ο μαθητής – εκκολαπτόμενος Καραγκιοζοπαίχτης να σταθεί μόνος του απέναντι σε ευρύ κοινό, να ετοιμάσει τις δικές του φιγούρες και τους δικούς του διαλόγους, έχοντας καλλιεργήσει όχι μόνο τις φωνές του, αλλά και τις όποιες άλλες ευρηματικές δεξιότητες απαιτεί αυτή η τέχνη.

Θα μπορούσες να μας περιγράψεις λίγο τη δική σου “φοίτηση”;

Πολύ ευχαρίστως! Αρχικά, μπήκα πίσω στη σκηνή του δασκάλου μου του Κώστα Αθανασίου, πρώτα από θαυμασμό προς το ίδιο το θέαμα και μετέπειτα προς τον δάσκαλό μου για τον τρόπο και την ηρεμία με την οποία παρουσίαζε την κάθε παράστασή του. Ο θαυμασμός μου ύστερα μετατράπηκε σε περιέργεια. Έτσι, άρχισα να τον βοηθάω κατά την διάρκεια της παράστασης, κρατώντας τις φιγούρες, κάνοντας τα διάφορα ηχητικά εφέ, όπως τη “σφαλιάρα”, τον ήχο του φιδιού, του λιονταριού, του καραβιού κλπ. Επίσης, τόσο πριν, όσο και μετά την κάθε παράσταση, συζητούσα με τον μάστορά μου για τη φιλοσοφία και το ρόλο του κάθε ήρωα στο συγκεκριμένο έργο και στο θέαμα αυτό γενικότερα. Επίσης, τον παρακολουθούσα ή τον ρωτούσα για τα είδη ζωγραφικής των φιγούρων και των σκηνικών. Τον παρατηρούσα να ζωγραφίζει τις φιγούρες του και να σκαλίζει τα σκηνικά του. Ήμουν δηλαδή βοηθός του και “έκλεβα” τα μυστικά του, όπως γίνεται σε όλες τις παραδοσιακές τέχνες.

Παράλληλα, βέβαια τα καλοκαίρια παρακολουθούσα και βοηθούσα τον Μάνθο Αθηναίο, τον μεγάλο αυτό καλλιτέχνη, στο θεατράκι του στην Άνω Νέα Σμύρνη. Οφείλω δε να ομολογήσω πως την πληθώρα έργων που γνωρίζω την οφείλω στον Μάνθο, καθ’ ότι ο ίδιος λαϊκός και γνήσιος παραδοσιακός καλλιτέχνης ήθελε να παίζει όλα τα έργα – δημοφιλή και μη – στο θεατράκι του, όχι μόνο για να τα δει το κοινό του, αλλά κυρίως για να τα απολαύσουν ο ίδιος και οι βοηθοί του (τα παιδιά του όπως μας έλεγε).

Από την οικογένειά σου είχες επιρροές;

Εδώ συμβαίνει το εξής παράξενο και παράδοξο. Ο παππούς μου, από την πλευρά της μητέρας μου, κατάγονταν από ναυτική οικογένεια. Αν και απόφοιτος της Παντείου, ήταν ερασιτέχνης Ναυπηγός, κατασκεύαζε δηλαδή ο ίδιος τρεχαντήρια με τα οποία «όργωνε» τις ελληνικές θάλασσες τα καλοκαίρια με τη μητέρα μου και τις αδερφές της και ήταν παράλληλα ερασιτέχνης Καραγκιοζοπαίχτης, δηλαδή παίζοντας και τραγουδώντας τα τραγούδια των διάφορων παραστάσεων κοίμιζε τα παιδιά του. Τις δύο  αυτές ιδιότητες του παππού, εγώ τις καλλιέργησα σε επαγγελματικό επίπεδο, καθ’ ότι πέρα από επαγγελματίας καλλιτέχνης του Θεάτρου Σκιών, είμαι Διπλωματούχος της σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Ε.Μ.Π. και κάτοχος Μεταπτυχιακού του τμήματος Maritime Economics and Logistics (MEL) του Erasmus University of Rotterdam, εξασκώντας το επάγγελμα του Ναυπηγού ως κύριο σε ναυτιλιακή εταιρεία. Πού όμως είναι το παράξενο και παράδοξο; Ότι ο παππούς μου είναι ο μοναδικός από την ευρύτερη οικογένειά μου που δεν πρόλαβα να γνωρίσω! Έφυγε από τη ζωή έξι μήνες πριν γεννηθώ…

Τι συγκινητικό! Η δική σου επαγγελματική ενασχόληση με το Θέατρο Σκιών πότε ήρθε;

Ααα…ξεκίνησα να παίζω μόνος μου παραστάσεις σε ευρύ κοινό σε αρκετή μικρή ηλικία. Το 1998, δεκατριών ετών έδωσα την 1η επίσημη παράσταση στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, όπου φοιτούσα. Το 1999 ήμουν ο νεότερος Καραγκιοζοπαίχτης στο Α’ Διαπολιτισμικό Συνέδριο οργανωμένο από το Byron College, ενώ, το 2000, σε ηλικία δεκαπέντε ετών έδωσα  παραστάσεις στο Σίδνεϊ και τη Μελβούρνη στο πλαίσιο πολιτιστικών εκδηλώσεων για την Ολυμπιάδα.

Από μικρός στα βάσανα δηλαδή…

Χαχαχαχ (γέλια)… Μεγαλώνοντας, το 2002 παρουσίασα ειδική παράσταση για κωφάλαλους στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, ενώ το 2003, 2004 και 2005 συμμετείχα στα «Ηραία», του Δήμου Πυθαγορείου της Σάμου. Τη χειμερινή σαιζόν 2003 – 2004 φιλοξενήθηκα στο θέατρο του Φιλοπρόοδου Ομίλου Υμηττού, εκεί όπου ο Ευγένιος Σπαθάρης χρόνια πριν είχε παρουσιάσει τη θρυλική διασκευή του “Βάτραχοι” του Αριστοφάνη. Το 2005, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ARION, δίδαξα κατασκευή φιγούρας και παρουσίασα τη δική μου παράσταση «Ο Καραγκιόζης Γαμπρός υπό Ιατρική παρακολούθηση» σε εκπαιδευτικούς από σχολεία Ευρωπαϊκών Χωρών, ενώ  το 2016, είχα την τιμή να είμαι ένας από τους ελάχιστους εν ζωή Καραγκιοζοπαίχτες που συμμετείχαν με τα έργα τους στην έκθεση “Το Θέατρο Σκιών στην Ελλάδα”, διάρκειας έξι μηνών που φιλοξενήθηκε στο “Εθνικό Ιστορικό Μουσείο” σε συνδιοργάνωση με το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας. Επιπλέον, τις τελευταίες τρεις θεατρικές σεζόν, 2014-2017, συνεργάστηκα με την ομάδα “Σκιές και Γέλια” παρουσιάζοντας παραστάσεις σε θέατρα και κινηματογράφους όλης της Ελλάδας.

Μια ζωή, λοιπόν, γεμάτη Καραγκιόζη. Θα μπορούσες να ξεχωρίσεις κάποια στιγμή;

Δύσκολή ερώτηση. Η κάθε παράσταση για μένα είναι μοναδική στιγμή καθώς δημιουργείται μια μοναδική – αμφίδρομη σχέση μεταξύ κοινού και καλλιτέχνη, ικανή να απογειώσει την παράσταση και να μεγιστοποιήσει την απόλαυσης της στιγμής και το συναίσθημα της ψυχαγωγίας.

Κάποια τότε ιδιαίτερη στιγμή;

Ιδιαίτερη στιγμή σίγουρα, στάθηκε η συμμετοχή μου στην Τελετή Λήξης των Special Olympics ATHENS 2011, τον Ιούλιο του 2011, στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου μέσα από τη φωνή μου, τις φιγούρες μου και τα σκηνικά μου εκπροσωπήθηκε το Ελληνικό Θέατρο Σκιών. Η επιτυχία της συμμετοχής οφειλόταν πρωτίστως βέβαια, τόσο στον κ. Άθω Δανέλλη, ο οποίος με πρότεινε στην παραγωγή, όσο και στους κυρίους Φωκά Ευαγγελινό, σκηνοθέτη και χορογράφου της παράστασης, και Θεόδωρο Γρηγοριάδη, σεναριογράφο της τελετής, που μου δώσανε τον περιθώριο και τον χώρο να εντάξω και να παρουσιάσω χαρακτηριστικά δρώμενα του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, όπως ακριβώς εγώ τα εμπνεύστηκα.

Και τώρα, στο σήμερα, “Κυριακές με Καραγκιόζη”, στον κινηματογράφο “Άτταλος”, της Νέας Σμύρνης… πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;

Η Νέα Σμύρνη είναι ο τόπος που μεγάλωσα, ο τόπος που πήγα σχολείο, ο τόπος που ενηλικιώθηκα, η πόλη που μέσα από τη ζωή της, με έκανε να μετατρέπω τις επιθυμίες μου σε στόχους και να προσπαθώ τα όνειρα μου να τα κάνω πραγματικότητα. Συνεπώς, έχοντας πάντα μέσα μου την αγάπη για τον Καραγκιόζη, η δημιουργία μόνιμης στέγης και ενός πυρήνα μόνιμων φανατικών θεατών ήταν πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου, θέλοντας να προβάλλω αυτό το Θέαμα μέσα από μια πιο καλλιτεχνική, πιο πνευματική, πιο πρωτότυπη διάσταση.

Τα σχέδια σου για το καλοκαίρι;

Τα σχέδια μου για το καλοκαίρι είναι ο Καραγκιόζης … να πάει στην αυλή..και συγκεκριμένα στην αυλή του Θεάτρου 104, στον Κεραμικό! Μαζί με τον άμεσο  συνεργάτη μου Χαράλαμπο Ρουμελιώτη, που έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια των παραστάσεων, αλλά και με τη διεύθυνση του Θεάτρου 104, σκεφτήκαμε ότι θα ήταν πολύ ωραίο να αναβιώσουμε παραστάσεις θεάτρου σκιών σε έναν μόνιμο καλοκαιρινό χώρο, με στέγασμα τον Αττικό ουρανό, φόντο τη σκιά του φεγγαριού και άρωμα από γιασεμί και φρεσκοψημένου ποπ κορν.

Παραστάσεις για μικρούς ή για μεγάλους;

Παραστάσεις για όλη την οικογένεια! Η αλήθεια είναι πως το οικογενειακό κοινό είναι το πιο δύσκολο κοινό για τον καλλιτέχνη. Από την μία πρέπει να προσελκύσεις τα παιδιά και να τα μυήσεις στον κόσμο των σκιών παρουσιάζοντας όμορφες φιγούρες, περίτεχνα σκηνικά, δίνοντας έμφαση στην “κίνηση”, χρησιμοποιώντας παράλληλα, ωραία οπτικά και ακουστικά τεχνάσματα. Από την άλλη όμως, δεν πρέπει να λησμονούμε πως πηγαίνοντας να δούμε Θέατρο Σκιών, το βασικό συστατικό του ως είδος θεάτρου είναι ο “Λόγος”. Άρα, μέσα από το “λόγο”, πρέπει να φέρνουμε την παράσταση στο “σήμερα”, μιλώντας για διαχρονικά πανανθρώπινα προβλήματα κάνοντας ταυτόχρονα σάτιρα. Διότι Καραγκιόζης χωρίς σάτιρα, είναι κατά τη γνώμη μου Καραγκιόζης μισός και ελλιπής. Συνεπώς, πρέπει η παράστασή μας να αρέσει πρωτίστως στα παιδιά. Πρέπει όμως, να αρέσει και στους μεγάλους, να έχει εκείνα τα στοιχεία που θα ευχαριστήσουν τον γονιό, πείθοντάς τον παράλληλα, ότι είναι ένα θέαμα που αξίζει και πρέπει να το παρακολουθήσουν τα παιδιά του. Φεύγοντας από τις παραστάσεις μου, θα ήθελα το κοινό μου όχι μόνο να έχει γελάσει, αλλά κυρίως να έχει ψυχαγωγηθεί…