Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΤΣΑΜΑ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΚΛΑΒΑΚΙ ΤΗΣ ΚΝΩΣΟΥ

Με λένε Ελένη Κατσαμά. Μου αρέσει να κοιτάζω έξω από το παράθυρο. Γράφω. Διαβάζω. Εργάζομαι. Μερικές φορές δαμάζω μικρές αλεπούδες, τις οποίες αγκαλιάζω τρυφερά στο τέλος της ημέρας και τους ψιθυρίζω γλυκόλογα.

2. Το σκλαβάκι της Κνωσού είναι μια ιστορία που ταξιδεύει τα παιδιά από 10 ετών στη Μινωική Κρήτη. Πώς αποφάσισες να κάνεις αυτή τη βουτιά στον χρόνο; Ποιες είναι οι ομοιότητες της εποχής του Μίνωα με τη σημερινή επόχη; 

Πολύ καιρό το ήθελα. Μου αρέσουν οι βουτιές στον χρόνο. Στο χωριό όπου γεννήθηκαν οι γονείς μου, στην Ελεύθερνα, στο Ρέθυμνο, γίνονται ανασκαφές από τη δεκαετία του ’80. Τη στιγμή που ανασύρονταν από τη γη ευρήματα από την εποχή του Ομήρου, εγώ έσπαγα τα γόνατά μου στο παιχνίδι ή έντυνα τις κούκλες μου παραδίπλα, τα παιδικά μου καλοκαίρια. Ίσως αυτό να στάθηκε καθοριστικό.

Οι ομοιότητες της εποχής του Μίνωα με τη σημερινή εποχή. Νιώθω μερικές φορές σαν ο κόσμος να είναι μια τεράστια αρένα. Σαν να βρίσκονται μέσα εκεί πλήθη που προσπαθούν να επιβιώσουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Και σαν οι σκηνοθέτες να είναι οι αρχηγοί του κόσμου.

3. Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ένα μικρό Σκλαβί, ο Αϊσά, που αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του. Πότε και πώς τον πρωτοσυνάντησες; Και πώς συνάντησες και τους υπόλοιπους ήρωές σου; Υπάρχει κάποιος που είναι ο αγαπημένος σου σε αυτή την ιστορία; 

Τους χαρακτήρες μου τους έχω συναντήσει κάποτε, ίσως πέρασαν από δίπλα μου, ίσως μιλήσαμε, ή άκουσα γι’ αυτούς, ή είμαι εγώ η ίδια, ή κάτι που θα ήθελα να είμαι ή να μην είμαι. Περιμένουν υπομονετικά κι όταν χρειαστεί πετάγονται μέσα στην ιστορία μου. Ο αγαπημένος μου είναι ο Αίμωνας, ο χαλκέας. Απόλυτος, παρορμητικός, μοναχικός, απότομος, τρελός κι όμως ευάλωτος.

4. Πώς ένωσες όλους τους ήρωές σου, γνωστούς μα και αγνώστους μας, και έφτιαξες αυτό τον νέο μύθο, χρησιμοποιώντας ως βάση σου τη γνωστή μας μυθολογία; Πώς εμπνεύστηκες, με άλλα λόγια, την ιστορία του μικρού Αϊσά, λίγο πριν από το άδοξο τέλος του λαμπρού μινωικού πολιτισμού; 

Ήθελα να δω τον πασίγνωστο μύθο όπως θα τον έβλεπε ένας ξένος, από απόσταση. Κάποιος που δεν θα εμπλεκόταν συναισθηματικά, που δεν θα προστάτευε την ιστορία του, την οικογένειά του. Κάποιος που θα τολμούσε να δει τον Μίνωα σαν ένα αδύναμο γεροντάκι. Ο Αϊσά προθυμοποιήθηκε αμέσως.

5. Μέσα από την ιστορία σου αποδομείς εντελώς τη βασιλική οικογένεια της Κρήτης, που ίσως τα παιδιά φαντάζονται αλλιώς. Γιατί επέλεξες μια τέτοιου είδους παρουσίασή τους;  

Σε ευχαριστώ για την ερώτησή σου. Αποδομώντας μπορώ να συνθέσω. Εκείνο που θέλω να πω με τα γραπτά μου είναι πως κάθε ιστορία, όσο μεγάλη κι αν είναι, όσο γνωστή, ανυπέρβλητη, λαμπερή, αξιόπιστη, αξίζει να την κοιτάξεις από μια γωνιά άγνωστη, αξίζει να την αμφισβητήσεις, να την υπονομεύσεις, να την ξαναφτιάξεις από την αρχή. Γιατί τα πράγματα να έγιναν έτσι κι όχι αλλιώς; Τι θα μπορούσε να είχε συμβεί εάν; Έτσι προχωράει ο δικός μου κόσμος. Αμφισβητώντας τον παλιό.

6. “Η εξουσία είναι μια τρύπα βαθιά, δίχως πάτο, μια αρρώστια που δεν θεραπεύεται. Κολλάει επάνω της ο άνθρωπος όπως οι μύγες στα σκατά.”, λέει ο Δαίδαλος στον Αϊσά. Μπορούν τα δεκάχρονα παιδιά να αντιληφθούν το πόσο βρόμικη είναι η εξουσία ή ακόμα είναι πολύ αθώα; 

Δεν ξέρω. Όταν το είπε αυτό ο Δαίδαλος δεν νομίζω να αναρωτήθηκε εάν θα τον καταλάβει ο Αϊσά. Είχε την ανάγκη να το πει.

7. Όταν πλησιάζει η ώρα του τέλους του, ο άπονος Μίνωας με την φιδίσια ψυχή και την ποντικίσια όψη χαρίζει στο Σκλαβάκι την ελευθερία του. Γιατί επέλεξες να τον αλλάξεις πριν από την καταστροφή του;

Ξέρεις, αυτά τα πράγματα δεν είναι ακριβώς δικές μου επιλογές. Όταν μπήκε ο Αϊσά να συνοδεύσει τον Μίνωα ως το λιμάνι δεν ήξερα τι ακριβώς θα έλεγαν μεταξύ τους. Οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν απρόβλεπτοι. Ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε κομβικό σημείο της ζωής τους.

8. Γράφεις πολύ ζωντανά. Διαβάζοντας το σκλαβάκι της Κνωσού σχεδόν μεταφερόμαστε μέσα στο Παλάτι του Μίνωα, μέσα στον Λαβύρινθο, στη σπηλιά της μάντισσας, στο Αστερόδεντρο της Αγάθης, στο λιμάνι… Πώς καταφέρνεις να μετουσιώσεις τόσο εύστοχα, τόσο λυρικά, τις λέξεις σε εικόνες; Ποιο είναι το… συγγραφικό σου μυστικό; 

Χαίρομαι πολύ που σας συμβαίνει αυτό. Το πιο πιθανό είναι ότι μεταφέρεστε εκεί επειδή μεταφέρομαι κι εγώ. Ίσως αυτό να είναι το… μυστικό.

9. Τι νομίζεις ότι απέγιναν το Σκλαβάκι και η Αγάθη; Χάθηκαν μέσα στην καταστροφή σε αυτό το μοναδικό ταξίδι θανάτου με τις βάρκες ή άραγε να κατάφεραν να χτίσουν κάπου αλλού, σε μια νέα πατρίδα, μαζί ή χώρια, μια νέα ζωή;

Έχτισαν μια νέα ζωή ο Αϊσά και η Αγάθη, σίγουρα έχτισαν. Όπως και η Ηώ με τον Αίμωνα. Είμαι απόλυτα σίγουρη γι’ αυτό.

Το βιβλίο της Ελένης Κατσαμά “Το Σκλαβάκι της Κνωσού” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.