Ο ΤΟΙΧΟΣ ΠΟΥ…ΤΑ ΣΠΑΕΙ

0

«γμτ άργησα στην προπ», τσατάρει στο fb η Ρένα και «ok cul8er» της απαντάει η BFF Μαρία. Αν δεν την παλεύετε με την teen κόρη σας ή κινδυνεύετε να φάτε χι από τον έφηβο γιο σας επειδή αυτά που λένε και γράφουν σάς φαίνονται σανσκριτικά, καιρός να εντρυφήσετε στην αν-παίκταμπλ, ολοζώντανη γλώσσα τους. Στο λεξιλόγιο των εφήβων τού σήμερα, την αργκό με συντομογραφίες και εκφράσεις ενός στιλ που «τα σπάει» στο σχολείο, στα chats@στις e-παρέες των social media.  

Επιστήμονες της κοινωνιογλωσσολογίας και ειδήμονες στην τέχνη της επικοινωνίας συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η καθομιλουμένη γλώσσα –και ειδικότερα το νεανικό ιδίωμα– είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται διαρκώς και μάλιστα τώρα σε ρυθμό καταιγιστικό σε σύγκριση με το παρελθόν. Από τα ου φωνητά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και τα πικάντικα στις κωμωδίες του Αριστοφάνη, ταξιδεύουμε στο Παρίσι του 19ου αιώνα, όταν η argot ξεπηδά μέσα από τις σελίδες των Αθλίων του Βίκτορος Ουγκώ. Συνθηματικές κουβέντες του υποκόσμου και ιδιωματισμοί της γλώσσας των χαμινιών κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα στα νοτισμένα σοκάκια πλάι στον Σηκουάνα ή καμιά φορά τρυπώνουν στα σαλόνια της μπουρζουαζίας, για να βάψουν ρουζ από συστολή τα μάγουλα κάποιας ντεμπιτάντ.

Την ίδια εποχή, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η εφηβική slang δεν βγαίνει συνήθως παραέξω από τις σχολικές αυλές, εκφράσεις που σκαρώνουν στο διάλειμμα τα Αμερικανάκια για να βάλουν αλατοπίπερο στη ρουτίνα της μαθητικής ζωής.

Όλα θα αλλάξουν τον 20ό αιώνα, όταν η μουσική, η μόδα, ο κινηματογράφος, η διαφήμιση εισβάλλουν στο λεξιλογικό σύμπαν των νέων, πλάθοντας μια οικουμενική εσπεράντο γεμάτη αγγλισμούς που διαδίδεται στις teen παρέες του Μπρούκλιν, του Λίβερπουλ αλλά και της Καισαριανής τόσο γρήγορα όσο διαρκεί ένα σπιντάτο πλάνο του Ταραντίνο ή ένα βιντεοκλίπ στο ΜΤV.

Άλλωστε, «η κύρια χρήση της slang είναι να δείξει ότι ανήκεις στην παρέα», όπως έχει πει ο διακεκριμένος Βρετανός γλωσσολόγος Ντέιβιντ Κρίσταλ. Στη χαραυγή του 21ου αιώνα, με την έκρηξη των social media, η εφηβική παρέα έχει βγει πια από τα μπιλιαρδάδικα και τα σφαιριστήρια για να δικτυωθεί στις e-αλάνες του Facebook, του Twitter και του Instagram. Είναι η εποχή που οι ανήλικοι αλλά ενεργοί πολίτες του Παγκόσμιου Ιστού –εν συντομία netizens– φέρνουν στον γλωσσικό τους κώδικα την απόλυτη ανατροπή.

«Θα μπεις;», «Μπες!», «Είσαι μέσα;». «‘‘Φεύγω, θα τα πούμε”, λένε μετά το σχόλασμα και εννοείται πως εννοούν να μπουν στο Facebook», μου εξηγεί η φίλη μου η Μαριάννα, μητέρα της 13χρονης Δώρας. Είναι από τις μαμάδες που έχουν (ακόμα για λίγο) τον κωδικό πρόσβασης στη σελίδα της κόρης της, «μπαίνω στο history των chat και τσεκάρω τις συνομιλίες της μικρής με τους συμμαθητές της, μήπως πιάσω κάτι στραβό στα γραφόμενα φίλης φίλης της, να έχω τον νου μου. Στην αρχή δεν καταλάβαινα σχεδόν τίποτα από τους διαλόγους, όλο χαχαχα, συμβολάκια, μασημένες λέξεις και κάτι παράξενα αγγλικά. Σιγά σιγά, όμως, πιάνεις το πνεύμα της γλώσσας τους, δεν σου φαίνονται πια σανσκριτικά…»

Ζήτω ο γραπτός λόγος Αντίχειρες που παίρνουν φωτιά πάνω στο touch screen, ποντίκια που σπαμάρουν μηνύματα με ταχύτητες νανοδευτερολέπτου. Η slang των σημερινών 13+ απογειώνει τη γραφή, αλλά με έναν τρόπο που θυμίζει μεταλλαγμένες συντομογραφίες από το Λεξικό του Δημητράκου. Στα μηνυματάκια, λοιπόν, του WhatsApp και των chat παίζουν πολύ τα φαγωμένα φωνήεντα, του στιλ «τ κνς?» (=τι κάνεις;), «ν σ πω» (=να σου πω), γμτ (=γαμωτο) ή «τ μλκς» (=τι μαλάκας!). Για οικονομία χρόνου ομιλίας και διαθέσιμων ΜΒ στη σύνδεση, οι απαντήσεις έρχονται κοφτές: «παω προπ» σημαίνει προπόνηση, «εχω φροντ» θα πει φροντιστήριο.

Παρατηρήσατε απουσία κεφαλαίων και, κυρίως, παντελή έλλειψη τόνων; Δεν είναι τυπογραφικό λάθος. Μπορεί τα εγχειρίδια αρχαίων ελληνικών του γυμνασίου να επιτάσσουν γνωριμία με τη δασεία και την περισπωμένη, αλλά στο ιντερνετικό λεξιλόγιο των νέων δεν ισχύει για λόγους ταχύτητας στην e-γραφή ούτε καν το μονοτονικό.

Σημειώστε, επίσης, την έκφραση «φαγαμε πκτ (=πακέτο), δλδ (=δηλαδή) φακ», όπου το φακ μάς εισάγει σε ένα άλλο παράδοξο της τωρινής εφηβικής slang: λέξεις αγγλικές που γράφονται ελληνικά στα chats, παράλληλα με τα greeklish που καλά κρατούν στα emails και τα sms. Για παράδειγμα, φακ εκ του fuck, θενκς και θενξ για ευχαριστώ, γκουντ (=καλά), γιαπ αντί ναι και λοβγιου όπως κάποτε γράφαμε «σ’ αγαπώ». Όλα αυτά γαρνιρισμένα με σύμβολα, φτιαγμένα από τα σημεία στίξης και τα κεφαλαία στο πληκτρολόγιο. Μια <3 είναι καρδιά, δεν είναι μαθηματικά!

«Κλαίω», λέει στο τηλέφωνο η 12χρονη Μάνια μιλώντας με την BFF (best friends forever) Κατερίνα. «Γιατί κλαις, παιδάκι μου;» απορεί από δίπλα ανήσυχη η μάνα της κλαίουσας κόρης, που έχει γαλουχηθεί με την αργκό από τις ταινίες του Γιάννη Δαλιανίδη και προφανώς έχει μεσάνυχτα από την εφηβική κοινωνιόλεκτο του σήμερα.

Αλλιώς θα ήξερε ότι στο γλωσσικό παιχνίδι της teen slang, οι όροι εύκολα αντιστρέφονται. Άλλωστε, slang είναι ακριβώς αυτό, ένα λεξιλόγιο που περιγράφει με εναλλακτικό τρόπο έννοιες και αντικείμενα που ήδη υπάρχουν. Έτσι, «κλαίω» ή «έκλαψα» είναι το μονολεκτικό σχόλιο που κάνεις όταν ακούσεις ένα ξεκαρδιστικό ανέκδοτο. Σαν να έλεγες δηλαδή «καραλολ» από την εμφατική ελληνοποίηση της κλασικής πλέον αγγλικής συντομογραφίας LOL (loughing out loud για το «σκάω στα γέλια»). Πώς για ένα όμορφο κορίτσι θα πεις «θεάκι», «πωρώνεις», «next top ποζέρι», ότι «φάε μια χλέπα» δεν είναι ακριβώς κρέπα αλλά κράξιμο χοντρό, ή πως ο όρος φάσωμα είναι μετεξέλιξη του συνώνυμου αλλά κατά τι αρχαιότερου όρου χαμούρεμα. Ομοίως, «αυτό γαμάει» σημαίνει για κάτι «πως δεν υπάρχει», που θα πει πως όχι μόνο υπάρχει αλλά είναι και κομπλέ, δηλαδή τέλειο.

Αν, πάλι, ακούσετε κάτι για «μπένεφιτ», μην πάει το μυαλό σας σε χρηματο-οικονομική έννοια που δηλώνει ότι κάπου βγήκατε κερδισμένος. Βάλτε με τον νου σας τον παρακάτω διάλογο, μεταξύ teen κολλητών:

«-Προχθές στο πάρτι με την Έλενα…

-Τι, τα φτιάξατε;

-Όχι, ρε, μπένεφιτ. Φιληθήκαμε απλά έτσι, επειδή γουστάραμε». Που θα πει, σε ελεύθερη απόδοση, όταν –χωρίς να έχεις σχέση με ένα κορίτσι– της έχεις πάρει ένα φιλί, άρα μπένεφιτ!

«κανε τσεκιν, ρε». Στο μονίμως online σύμπαν τους, ο γλωσσικός κώδικας των εφήβων μοιάζει μωσαϊκό με ψηφίδες παρμένες πότε από τον ψηφιακό κόσμο τους και πότε από τον αληθινό, εκεί έξω. Φτάνει, λοιπόν, το παρεάκι στο σουβλατζίδικο ή στο συνοικιακό καφέ; Αμέσως πέφτει από κάποιον η προτροπή «κανε τσεκιν, ρε». Καμία σχέση με ξενοδοχείο και αεροπλάνο. Σημαίνει να ανοίξουν επιτόπου τα κινητά τους, να μπουν Facebook και να δώσουν στίγμα στον «τοίχο» τους, ποιοι είναι πού, να τραβήξουν βεβαίως την απαραίτητη selfie και να την ανεβάσουν με τίτλο «τα χαζααα» (θεωρείται κουλ προσφώνηση και προσοχή στο τραβηγμένο α).

Ο τοίχος, αχ, αυτός ο τοίχος, ο Facebookικός. Ο κάθε πιτσιρικάς μπορεί να γίνει πάνω του γλωσσοπλάστης κόντρα στις γλωσσικές νόρμες των μεγάλων, να γράψει μια δική του λέξη σαν private joke για το παρεάκι, μια έκφραση, ένα σλόγκαν στην εφηβική αργκό, ένα αυτοσχέδιο ανέκδοτο που θα ζήσει για λίγο, εφήμερο και μετά ίσως πέσει σε αχρηστία, δίνοντας γρήγορα θέση σε κάτι καινούργιο. Ή ίσως, πάλι, μείνει, περάσει στη γλώσσα και μια μέρα, σαν το «γκουγκλάρω», φιγουράρει ως λήμμα στο λεξικό…

Tip Χαμένοι στη μετάφραση; Έχετε άγνωστες λέξεις στο status του 14χρονου Άρη; Μπείτε αμέσως στο slang.gr, την ιστοσελίδα-επιτομή της ελληνικής αργκό με 25.019 ορισμούς για 21.767 λήμματα, μέχρι στιγμής, χωρισμένα αλφαβητικά, όλα με κατατοπιστικά παραδείγματα και ερμηνείες για τη χρήση τους στην καθομιλουμένη. Να σας λυθεί η απορία, για παράδειγμα, πως «συσιφόνι» δεν είναι τα υδραυλικά του νεροχύτη σας αλλά το youtube, τι ακριβώς θα πει «περάσαμε τζαμάουα» και γιατί ο τύπος που είναι «γκικ» παραπέμπει παλιά σε αυτόν που λέγαμε φυτό αλλά όχι καλλωπιστικό.