ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΝΕΡΑΪΔΕΣ| ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

«Φτύσ’ το! Σταύρωσ’ το! Κράτα το μέσα! Κάτσε και συ μέσα! Και τη νύχτα μην τολμήσεις ν’ απλώσεις στο μπαλκόνι: τα κακά πνεύματα τρελαίνονται για ζιπουνάκια!»: Ένα σωρό παράξενα πράγματα μαθαίνεις με το που ανακοινώνεις πως περιμένεις μωρό.
Οι γυναίκες που κυοφορούν για πρώτη φορά πρέπει να κρύβουν την εγκυμοσύνη τους, ώστε να γεννήσουν όμορφο παιδί. Αν θέλουν να τρώνε γλυκά και κρέας, θα γεννήσουν αγόρι, ενώ αν λαχταρούν ξινά και ψάρι, περιμένουν κορίτσι. Αν η έγκυος κάθεται σταυροπόδι, θα υπάρξει περιτύλιξη του λώρου. Το σχήμα της κοιλιάς φανερώνει το φύλο του εμβρύου. Η λεχώνα είναι επιρρεπής στη βασκανία (μάτιασμα) μέχρι να περάσουν σαράντα μέρες από τον τοκετό, γιατί η ευτυχία της προκαλεί τον φθόνο των άλλων. Δεν πρέπει να τη δουν τα αστέρια. Απαγορεύεται να μπαίνει σε εκκλησία, κήπο, αγρό ή γειτονικό σπίτι μέχρι την τεσσαρακοστή ημέρα από τον τοκετό. Μετά πρέπει να πάει στην εκκλησία για να πάρει την ευχή και μαζί και την άδεια για να κυκλοφορεί ελεύθερα. Κάθε βρέφος την όγδοη μέρα από τη γέννησή του παίρνει από τις μοίρες την τύχη του (καλόμοιρο ή κακόμοιρο). Απαγορεύεται το άπλωμα των βρεφικών ρούχων κατά τις νυχτερινές ώρες, γιατί έλκουν τα κακά πνεύματα. Δεν επιτρέπεται να κόψουμε τα μαλλιά ενός βρέφους πριν από τη βάπτισή του. Δεν πρέπει να φωνάζουμε το βρέφος με το όνομά του πριν από τη βάπτισή του. Επιβάλλεται να του φοράμε μια θαλασσιά χάντρα (μάτι). Αν δούμε μωρό στον δρόμο, πρέπει να το φτύσουμε, για να το προστατέψουμε από το κακό μάτι ή τις νεράιδες, που μπορεί να το ζηλέψουν.
Όλα αυτά είναι ένα μόνο ελάχιστο δείγμα των προλήψεων και των δεισιδαιμονιών (με ομοιότητες, αλλά και διαφορές από τόπο σε τόπο) που επηρεάζουν ακόμα και σήμερα τους γονείς στην Ελλάδα.
Οι προλήψεις είναι αντιλήψεις που με ανορθολογικό τρόπο αποδίδουν σε τυχαία γεγονότα, πράξεις ή αντικείμενα υπερφυσικές ιδιότητες και ανακαλύπτουν σχέσεις που δήθεν επηρεάζουν (προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο) την πορεία της ζωής και την τύχη του ανθρώπου. Οι δεισιδαιμονίες είναι οι φοβίες προς τις υπερφυσικές και θεϊκές δυνάμεις από το αρχαίο ρήμα δείδω (φοβάμαι) και τη λέξη δαίμων (πνεύμα-θεότητα).
Με την πάροδο των χρόνων λαϊκή μαγεία, ειδωλολατρία και χριστιανική θρησκεία ενεπλάκησαν, δημιουργώντας ένα σύνθετο πλέγμα πολιτισμικών αντιλήψεων, αρχικά βασισμένων στον φόβο, την άγνοια και την αμάθεια των προηγούμενων γενιών. Η λαϊκή μας παράδοση βρίθει προλήψεων και δεισιδαιμονιών σχετικών με την εγκυμοσύνη, τη γέννα, τη λοχεία και τη βάπτιση. Κι αυτό γιατί στο παρελθόν, λεχώνες και βρέφη, ακόμα και μεγαλύτερα παιδιά αρρώσταιναν ή και πέθαιναν συχνά, ελλείψει ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και συνθηκών υγιεινής και οι άνθρωποι έπρεπε να βρουν τρόπους αντιμετώπισης της αβεβαιότητας και της απώλειας. Μέσα, λοιπόν, από μια απόλυτα φυσιολογική ψυχολογική διαδικασία σταδιακά δημιουργήθηκαν ορισμένες μεταφυσικές «οδηγίες», η τήρηση ή μη των οποίων υποτίθετο ότι θα καθόριζε το μέλλον γονέων και παιδιών.
Οι αντιλήψεις αυτές γεννήθηκαν, αναπτύχθηκαν και εδραιώθηκαν μέσα σε συγκεκριμένα ιστορικά και κοινωνικά πλαίσια, εντελώς διαφορετικά από τα σύγχρονα. Όμως, καθημερινά αποδεικνύεται ότι παραμένουν βαθιά ριζωμένες στο συλλογικό μας ασυνείδητο, καθώς μεγάλη μερίδα των ανθρώπων συνεχίζουν να οργανώνουν τη ζωή τους με βάση τη λαϊκή «σοφία», αγνοώντας τη λογική, την επιστήμη αλλά και τις προσωπικές τους επιθυμίες. Με άλλα λόγια, συχνά τα λογικά «θέλω» των σύγχρονων γονέων συγκρούονται με τα παράλογα «πρέπει» μιας παραδοσιακά συντηρητικής και φοβικής κοινωνίας. Κάτι τέτοιο είναι επικίνδυνο για τους γονείς που δεν έχουν ξεκάθαρη άποψη επί του θέματος, καθώς εάν επιλέξουν τη λογική, μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με έντονη κοινωνική κριτική, που θα επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία τους ενώ, αντίστροφα, εάν επιλέξουν τη μοιρολατρία, θα αναπτύξουν φοβίες και ενοχές και θα καταπιεστούν. Δεν είναι τυχαίο ότι, όπως έχει αποδειχθεί από έρευνες, η απομόνωση της λεχώνας από τον έξω κόσμο τον πρώτο καιρό σε συνδυασμό με την έκρηξη ορμονών και την κόπωση του οργανισμού οδηγεί ευκολότερα σε επιλόχεια κατάθλιψη.
Χωρίς να αμφισβητώ την πολιτιστική σημασία της παράδοσης, θεωρώ ότι το να καθορίζουμε τη ζωή μας μέσα από προλήψεις και δεισιδαιμονίες είναι παράλογο. Αμέσως μετά τους δύο τοκετούς μου, συνέχισα τις δραστηριότητές μου κανονικά, όσο φυσικά μου επέτρεπαν η κούραση και η αϋπνία. Έβγαινα, μόνη ή με τα μωρά (όχι σε κλειστούς χώρους), ψώνιζα, δεχόμουν κόσμο (όχι συνωστισμός, όχι κρυωμένοι) και άπλωνα στο σκοτάδι, καθώς πάντα το βράδυ βάζω πλυντήριο. Τα αστέρια με είδαν. Ευχές ολόκληρες, μισές και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο έχουν επινοήσει οι σύγχρονοι θρησκευτικοί μας λειτουργοί προκειμένου να κερδίσουν χρήματα (είπαμε, βρισκόμαστε σε περίοδο κρίσης) δεν πήρα. Τα παιδιά μου κι εγώ χαίρουμε άκρας υγείας και σας στέλνουμε τους χαιρετισμούς μας.