“ΜΑΘΕ ΜΕ ΝΑ ΥΠΑΡΧΩ”. Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ: ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΨΥΧΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ

0

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η συγγραφέας και καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Φωτεινή Τσαλίκογλου, η σχέση με τη μητέρα, το πρώτο ερωτικό αντικείμενο στη ζωή μας, είναι μια σχέση κομβική για την ψυχική ανάπτυξη. Το βρέφος  στην αρχή της ζωής δεν υπάρχει, και δεν μπορεί να υπάρξει, παρά μόνο ως τμήμα αυτής της σχέσης. Το ασχημάτιστο εγώ, από την πρώτη στιγμή, χρειάζεται ένα εσύ, μια ετερότητα για να μπορέσει να σχηματισθεί.

Αγαπά με για να με αγαπώ, είναι το αίτημα ενός πλάσματος που μεγαλώνει αρχικά μέσα σε ένα  μητρικό σώμα για να γίνει στη συνέχεια ένοικος μιας μητρικής αγκαλιάς, προτού κατοικήσει το σπίτι των γονιών τοu. Από το ρήμα aimer (αγαπώ) και τη λέξη aimant (μαγνήτης), η Φρανσουάζ Ντολτό επινόησε μια λέξη που δεν υπάρχει, aimance, για να δείξει πως  η μητέρα ολόκληρη, με το πρόσωπο, το σώμα, το βλέμμα, τις χειρονομίες, τη μυρωδιά της, αποτελεί για το μωρό της ένα αντικείμενο μιας ολοκληρωτικής μαγνητίζουσας αγάπης και έλξης

Μέσα από την αδιαχώριστη στην αρχή της ζωής τριάδα ‘’εγώ- η μαμά- ο κόσμος’’ το μωρό  θα  διαγράψει μια αναπτυξιακή πορεία που θα απαιτήσει το σταδιακό αποχωρισμό και την επιβολή από τη μεριά της μάνας αναγκαίων συμβολικών ευνουχισμών, εξηγεί η κ. Τσαλίκογλου.

Η αγάπη είναι νοσταλγία λέει ο Φρόυντ. Ένα ίχνος από τη δυναμική των σχέσεων εκείνης της εποχής δεν σβήνεται ποτέ οριστικά. Μεγάλωσε και ωρίμασε το παιδί, η μητέρα γερνάει, ίσως έχει κιόλας φύγει από τη ζωή, κι όμως μια υπόγεια φλέβα συνεχίζει να τροφοδοτεί τις τωρινές  σχέσεις μας με πόθους συγχώνευσης και επανένωσης που αφορούσαν εκείνη την πρώτη εποχή. Εδώ είμαι εγώ για σένα μωρό μου και τίποτα και κανείς δεν μπορεί ποτέ να σε βλάψει. 

Τι συμβαίνει, όμως, αναρωτιέται η κ. Τσαλίκογλου, όταν η μητέρα δεν καλύπτει επαρκώς τη λειτουργία της; Τι συμβαίνει για παράδειγμα όταν η μάνα είναι μια “νεκρή μάνα” (A.Green), όταν διατηρείται στη ζωή αλλά είναι κατά κάποιο τρόπο ψυχικά νεκρή στα μάτια του μικρού παιδιού που φροντίζει; Τι συμβαίνει όταν η καταιγιστική, καταβροχθιστική της παρουσία εμποδίζει την εξατομίκευση του παιδιού; Tι συμβαίνει όταν μια μητέρα θα ήθελε να οικειοποιηθεί ολοκληρωτικά το παιδί της, διεκδικώντας ένα απόλυτα δικαίωμα ιδιοκτησίας επάνω του; Έωλα αιτήματα από τη μεριά του παιδιού σχηματίζονται και ζητούν μια απόκριση: “Φύγε από μπροστά μου για να δω το πρόσωπό μου στον καθρέφτη”. “Mη με πνίγεις με το βάρος της συνεχούς παρουσίας σου’’ ‘’Κοίταξε με, μην με κάνεις αόρατη με την απουσία σου’’. “Μην είσαι μια νεκρή μάνα για να μπορώ να είμαι ζωντανή’’. 

Σε ποιο βαθμό και με πιο τρόπο η εποχή μας, εποχή ρευστής αβεβαιότητας και ναρκισσιστικής έξαρσης δυσχεραίνει αυτή τη  δια βίου σχέση μητέρας παιδιού;

Πολλές απαντήσεις θα δοθούν στην εισήγηση της ψυχολόγου, συγγραφέα και καθηγήτριας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Φωτεινής Τσαλίκογλου, με την οποία θα ξεκινήσει το Σάββατο 3 Φεβρουαρίου ο κύκλος ομιλιών που πραγματοποιούν για μια ακόμη χρονιά οι εκδόσεις Πορφύρα στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη. Με γενικό τίτλο «Υπάρχει χώρος για μένα;», η φετινή διοργάνωση επιχειρεί να ρίξει φως στη σχέση μεταξύ ναρκισσιστικού γονιού και παιδιού. Ένα θέμα με πολλές προεκτάσεις που παραμένει-δυστυχώς-πάντα επίκαιρο. Στην εισήγησή της η κυρία Τσαλίκογλου, η οποία έχει τη συνολική επιμέλεια του κύκλου ομιλιών, θα εστιάσει στο δεσμό μητέρας-παιδιού.