Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

0

Την έμαθε την προπαίδεια. Και το πού πέφτει η Γαλλία. Και αγγλικά τραγουδάκια. Και, και… Είναι αυτά αρκετά δείγματα πως το περιμένει ένα μέλλον λαμπρό; Ή, μήπως, οι λεγόμενες κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών μας είναι αυτές που θα καθορίσουν την επιτυχία και την προσαρμογή του στην ενήλικη ζωή όσο και οι ακαδημαϊκές επιδόσεις τους;

Η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν σήμερα. Και αυτό γιατί η κοινωνικότητα του παιδιού είναι αυτή που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την αυτοπεποίθησή του, τις φιλίες και την προσαρμογή του στη σχολική και αργότερα στην ενήλικη ζωή.

Σύμφωνα με τη δρα Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας του παιδιού και συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου Paris V Rene Descartes, Νατάσσα Γιάννακα, «το παιδί που απλώς έχει δώσει μεγαλύτερη σημασία στις ακαδημαϊκές γνώσεις, είτε από προσωπική διάθεση ή συχνότερα από επιλογή και πίεση από τους γονείς του, μπορεί να έχει παραβλέψει τον χρόνο που θα αφιέρωνε στο παιχνίδι ή στις σχέσεις του με φίλους. Αυτό είναι κάτι πολύ συνηθισμένο στην ελληνική οικογένεια, όπου οι γονείς δεν αντιλαμβάνονται τις ανάγκες ενός παιδιού για σωματική κίνηση, για ομαδικό, ελεύθερο παιχνίδι, για ανεξαρτησία και αυτονομία και στερεί από το παιδί τη χαρά να αποκτήσει σωματική και κοινωνική αυτοπεποίθηση». «Συχνά», συνεχίζει η κ. Γιάννακα, «η βαθμολογία στο σχολείο είναι το έπαθλο της επιτυχίας των γονέων, έπαθλο που δυστυχώς πολλές φορές δεν έχει κανένα αντίκρισμα στη μετέπειτα ζωή του. Η επιτυχία στην επαγγελματική αλλά και προσωπική ζωή πηγάζει κυρίως από την αυτοπεποίθηση που μπορεί να έχει όποιος διαθέτει περισσότερες κοινωνικές εμπειρίες, όποιος μπορεί να είναι ευφυής σε επίπεδο συναισθηματικό και κοινωνικό, όποιος μπορεί να διαπραγματευτεί, να πάρει πρωτοβουλίες, να έχει προσαρμοστικότητα, να ξέρει να λύνει συγκρούσεις, να αναπτύσσει υγιείς φιλικές και επαγγελματικές σχέσεις, εκείνος που θα είναι αγαπητός για την κατανόηση, την ανοιχτή επικοινωνία».

Η επαφή με τους άλλους
Όταν μιλάμε για κοινωνικές δεξιότητες μιλάμε απλώς για κάποια συγκεκριμένα προσωπικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι διαφορετικά στον καθέναν από μας και εκτιμούνται (ή δεν εκτιμούνται) με διαφορετικό τρόπο. Η ικανότητα ενός παιδιού να αντιλαμβάνεται, να ερμηνεύει, να προσαρμόζεται και να ελίσσεται αποτελεσματικά σε διάφορα κοινωνικά πλαίσια συνιστούν κοινωνικές δεξιότητες. «Η κοινωνική δεξιότητα ενός παιδιού φαίνεται στην ικανότητά του να δημιουργήσει και να διατηρήσει την επαφή με τον άλλον» διευκρινίζει η κυρία Γιάννακα. «Το παιδί που έχει αυτοπεποίθηση χειρίζεται τις σχέσεις με τους γύρω του θετικά και είναι αγαπητό και δημοφιλές. Το παιδί που το προτιμούν οι συνομήλικοί του είναι αυτό που έχει τις καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες, αυτό που συμμετέχει ενεργά στη ρύθμιση των αλληλεπιδράσεων, αυτό που προτείνει ιδέες στο παιχνίδι, ακολουθεί τους κανόνες, βρίσκει τους τρόπους να λύνει τα προβλήματα που συναντά, παίρνει υπόψη του τις απόψεις των συνομηλίκων του και βοηθά στις διαπραγματεύσεις. Δυστυχώς όμως αυτές οι δεξιότητες δεν διδάσκονται στα σχολεία, που είναι προσανατολισμένα στην παράθεση ή και απομνημόνευση αμφισβητούμενων γνώσεων, οι οποίες δεν υπόκεινται σε επεξεργασία από τα ίδια τα παιδιά ούτε διδάσκονται με βιωματικό τρόπο και δεν είναι καθόλου προσανατολισμένα στην εκμάθηση βασικών εργαλείων με νόημα και σύνδεση με την πραγματική ζωή, απαραίτητα για τη μελλοντική ζωή».

Ο ρόλος του γονέα
«Οι γονείς θα πρέπει πρώτα να κάνουν αυτοαξιολόγηση και να έχουν κριτική ματιά για όλα αυτά που μπορεί να συμβαίνουν γύρω» τονίζει η δρ. Γιάννακα. «Οι γονείς πρέπει να έχουν επίγνωση της ίδιας τους της πορείας, των αναγκών που είχαν εκείνοι σαν παιδιά και σαν έφηβοι και ποια ήταν εκείνα τα σημεία που τους βοήθησαν ή όχι στη ζωή τους. Εκείνο που τους χαρακτηρίζει σήμερα δυστυχώς είναι η αμνησία. Ξεχνούν εύκολα πώς ήταν σαν 6χρονοι ή σαν 14χρονοι. Θυμούνται καλά ότι ήθελαν να παίζουν και να συναναστρέφονται με συνομηλίκους; Γιατί αυτό σήμερα δεν είναι προτεραιότητα; Όταν πάει το παιδί τους στο σχολείο, τους ενδιαφέρει η βαθμολογία του ή η συμπεριφορά του και η ψυχική του κατάσταση;» Και συνεχίζει: «Όταν ο εκπαιδευτικός επισημαίνει στους γονείς ότι είναι πολύ ήσυχο, κλειστό και ντροπαλό παιδί, πρέπει να ανησυχήσουν και να διερευνήσουν το πώς περνάει το παιδί τους στο διάλειμμα, αν ανήκει σε μια ομάδα παιδιών, αν έχει πέσει θύμα εκφοβισμού από τα αλλά παιδιά, αν δυσκολεύεται να αντιδράσει στην πίεση συνομηλίκων. Γιατί ένα παιδί με ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες, στερείται του πλήθους των στρατηγικών και των σωστών τρόπων αντιμετώπισης παρενόχλησης ή κακής συμπεριφοράς από τους άλλους. Αν διαπιστώσουν ότι το παιδί τους δεν έχει φίλους, θα πρέπει να κινητοποιηθούν ως προς την ενσωμάτωσή του σε αθλητικές ή καλλιτεχνικές ομάδες, αλλά κυρίως ως προς τη δημιουργία φιλικών σχέσεων με συμμαθητές. Οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν τέτοιου είδους σχέσεις με προσκλήσεις παιδιών στο σπίτι, με οργάνωση εξόδων με άλλους γονείς αν το παιδί είναι μικρό. Κυρίως θα πρέπει να το δουν σαν προτεραιότητα και να διαθέσουν οι ίδιοι χρόνο πολύτιμο για την κοινωνικοποίησή του, να αφουγκράζονται την εποχή και τα παιχνίδια της εποχής, τα σπορ, τις ταινίες, έτσι ώστε το παιδί τους να κινείται μέσα σε ένα πλαίσιο που θα του είναι άνετο να κινηθεί και να πλησιάζει τα ενδιαφέροντα των παιδιών της ηλικίας του. Να μην είναι επίσης αφοριστικοί με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τις μόδες της εποχής».

Σύμφωνα με την κυρία Γιάννακα «οι επιπτώσεις της έλλειψης κοινωνικής ευελιξίας και εμπειριών δημιουργούν ένα άνθρωπο χωρίς σωματική και ψυχοσυναισθηματική αυτοπεποίθηση που θα δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στις συνεχώς σύγχρονες και μεταβαλλόμενες ανάγκες. Η έλλειψη κοινωνικών εμπειριών τού στερούν την ικανότητα να αντιμετωπίζει επικοινωνιακά σωστά τον διπλανό του, να αφουγκράζεται τις ανάγκες του, να γίνεται αγαπητός και επιθυμητός από το περιβάλλον του. Η απομόνωση και η δυσκολία χειρισμού των σχέσεων μπορεί να φέρει το άτομο στην ενήλικη ζωή σε δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις του, γιατί μπορεί να δίνει λάθος ή να μη δίνει μηνύματα στον άλλον, αλλά και στις επαγγελματικές σχέσεις του να έχει δυσκολία στην επικοινωνία, στην κατανόηση των άλλων, στη συνεργασία και στην ομαδική εργασία. Μπορεί να στερήσει από τον επαγγελματία τη δυνατότητα ηγεσίας ή επίτευξης των στόχων που επιθυμεί με συνέπεια τη ματαίωση και την κατάθλιψη».

ΠΡΟΣΟΧΗ ΟΤΑΝ:

• το παιδί δεν έχει φίλους
• δεν ανήκει σε μια ομάδα συνομηλίκων
• δεν καλείται σε γιορτές
• δεν παίζει με άλλα παιδιά ή παίζει αλλά δεν καταφέρνει να συνδιαλλαγεί με κατάλληλο τρόπο
• δεν ξέρει να αμύνεται σε καταστάσεις απειλής, όταν δηλαδή οι υπόλοιποι τον χτυπάνε ή του κάνουν σχόλια υποτιμητικά
• θυμώνει και μαλώνει συνέχεια
• δυσκολεύεται να χάνει σ’ ένα παιχνίδι
• δεν υποχωρεί ή δεν συμβιβάζεται για το καλό της ομάδας
• απομονώνεται

 

Εάν, παρά τη συστηματική βοήθεια που παράσχει στο παιδί, ο γονιός διαπιστώσει ότι παραμένουν οι παραπάνω «κοινωνικές αδυναμίες», καλό θα είναι να αναζητήσει τη βοήθεια ειδικών που εργάζονται στον τομέα της επικοινωνίας (ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, γλωσσολόγους).