ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ. ΜΙΑ ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΗ ΕΝΝΟΙΑ

0

Η ενσυναίσθηση υπάρχει μέσα μας πολλά περισσότερα χρόνια απ’ αυτά που μελετάται, ειδικά στην Ελλάδα που αρχίσαμε να ασχολούμαστε μ’ αυτήν πριν από μια δεκαετία ή κάτι παραπάνω. Όμως, τα τελευταία χρόνια γίνεται συνεχώς και παντού λόγος για την έννοια αυτή και ειδικά για το πώς θα διακατέχει τους τρόπους διαπαιδαγώγησης. Κοινώς, έχει γίνει πολύ της μόδας. Και όπως καθετί που γίνεται της μόδας, έχει αρχίσει και βγαίνει σε διάφορες παραλλαγές με αποτέλεσμα το τι ακριβώς είναι να παρεξηγείται.

Η ενσυναίσθηση, όμως, δεν έχει παραλλαγές ούτε και είναι τρόπος διαπαιδαγώγησης μόνο, είναι τρόπος ζωής. Η έννοια ορίζεται ως «η δυνατότητα κάποιου να θέτει τον εαυτό του σε ταύτιση με την κατάσταση ενός άλλου ατόμου». Με πιο απλά λόγια, είναι να μπορούμε να νιώθουμε τα συναισθήματα των άλλων σαν δικά μας, να μπορούμε να βλέπουμε πράγματα και καταστάσεις όχι μόνο μέσα από ένα δικό μας πρίσμα αλλά και πέρα απ’ αυτά. Αυτή η δυνατότητα δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο ως προς το παιδί που μεγαλώνουμε, αν θέλουμε να την χρησιμοποιούμε πρέπει να υπάρχει σε κάθε έκφανση της ζωής μας.

Το ίντερνετ μάς πλημμυρίζει με άρθρα σχετικά με την ενσυναίσθηση, βιβλία γύρω απ’ αυτήν γνωστοποιούνται όλο και περισσότερο, εκπαιδευτικοί και ειδικοί ψυχικής υγείας κατευθύνουν τους γονείς προς αυτή και αυτό είναι πάρα πολύ καλό, καθώς είναι υπέροχο να μεγαλώνουν παιδιά με αυτόν τον τρόπο. Για να μεγαλώσει όμως ένα παιδί έτσι, πρέπει να βλέπει τους γονείς του να φέρονται με τον τρόπο αυτό γενικά στη ζωή τους, όχι να είναι οι μόνοι αποδέκτες της συμπεριφοράς αυτής γιατί είναι από πολύ μικρά σε θέση να ξεχωρίσουν μια ψεύτικη από μια αυθεντική συμπεριφορά. Όποτε ή θα υιοθετήσουν και θα αναπαράγουν κάτι ψεύτικο ή θα το απορρίψουν.

Από τότε που άρχισε να μελετάται η παιδαγωγική ως επιστήμη ως σήμερα, πάρα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στις θεωρίες, αλλά τόσα έχουν απορριφθεί και αντικατασταθεί από νέα και κάποια έχουν παραμείνει σταθερά. Ένα τέτοιο είναι ότι οι γονείς είναι τα πρώτα και τα καθοριστικότερα πρότυπα ενός παιδιού, το οποίο μαθαίνει μέσω της μίμησης αυτών των προτύπων  και ως ενήλικας «στήνει» τη ζωή του με βάση τα βήματα της παιδικής ηλικίας. Τα βασικότερα συστατικά της ενσυναίσθησης, η πλήρης αποδοχή των συναισθημάτων και η ενεργητική ακρόαση από τους γονείς, αναπτύσσουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και ντύνουν το παιδί με μια αόρατη πανοπλία που λέγεται αυτοεκτίμηση και είναι η καλύτερη προίκα που έχουμε να δώσουμε στα παιδιά μας. Ας τους την «διδάξουμε» λοιπόν σωστά.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να αφήνω το παιδί να κάνει ότι θέλει χωρίς όρια και κανόνες, ενσυναίσθηση είναι να του δώσω τα οφέλη των κατάλληλων ορίων και κανόνων και να ‘χω το σθένος να τα υποστηρίζω πρώτα εγώ.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να μου λέει ότι δεν θέλει να πάει στο γιατρό και εγώ να συμφωνώ και να ψάχνω εμπειρικές συμβουλές στο ίντερνετ «αφού δεν θέλει να πάει το παιδί».

Ενσυναίσθηση είναι να το ακούσω, να κατανοήσω  και να συμμεριστώ τα συναισθήματα του και να του εξηγήσω με τρόπο κατανοητό για την ηλικία του τι είναι απαραίτητο να συμβεί.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να βγάλω άχρηστο τον παιδίατρο που είναι υπέρ των εμβολίων, ενσυναίσθηση είναι να φροντίσω να ενημερωθώ ολόπλευρα για το θέμα και να έχω μια ειλικρινή επικοινωνία με το παιδί μου σχετικά με αυτό.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να μου μεταφέρει κάτι που έγινε με κάποιο συμμαθητή του στο σχολείο και εγώ να αναλαμβάνω να λύσω το θέμα με το γονιό του συμμαθητή, ενσυναίσθηση είναι να το βοηθήσω να επικοινωνήσει ουσιαστικά αυτό που το απασχολεί και να είμαι δίπλα του την ώρα που σκέφτεται πως θα το διαχειριστεί.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να διαφωνώ σε κάτι με τον εκπαιδευτικό του παιδιού μου και να με ακούει να τον χαρακτηρίζω στο ίδιο ή σε άλλους, ενσυναίσθηση είναι να το συζητήσω πρώτα με τον εκπαιδευτικό με όρους αποδοχής και ακρόασης, όχι απόρριψης και σύγκρουσης.

Ενσυναίσθηση δεν είναι στην παιδική χαρά να τσακώνομαι με άλλους γονείς για το πόσο θα κάνει το παιδί κούνια ή τσουλήθρα με στόχο να κατέβει το άλλο παιδάκι για ν’ ανέβει το δικό μου, ενσυναίσθηση είναι να εξηγήσουμε ότι στην παιδική χαρά είμαστε για να περάσουμε όλοι καλά χρησιμοποιώντας όλοι διαδοχικά τα παιχνίδια. Και ίσως με τον τρόπο που θα το εξηγήσουμε σ’ εκείνο χρειαστεί να το εξηγήσουμε και σε κάποιο γονιό.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να του αγοράσω ότι και η/ο φίλος/η, εντελώς άκριτα, απλά και μόνο επειδή «το θέλει το παιδί». Ενσυναίσθηση είναι να αντέξω να το φέρω σε επαφή με τη ματαίωση του «όχι» ή του «όχι ακόμα».

Ενσυναίσθηση δεν είναι να το αφήνω να ορίζει στα 6 μόνο του την ποιότητα και την ποσότητα των γευμάτων του, επειδή σέβομαι ότι του αρέσουν οι σοκολάτες, τα μακαρόνια άντε και οι φακές. Ενσυναίσθηση είναι όλοι μαζί, οικογενειακώς, να υποστηρίζουμε μια υγιή σχέση με την τροφή.

Ενσυναίσθηση δεν είναι στα 10 να είμαι από πάνω του για να κάνει τα μαθήματα του γιατί αλλιώς δεν μπορεί. Ενσυναίσθηση είναι να αναγνωρίσω ότι έχει ανάγκη την κατάκτηση της αυτονομίας και ακόμα και αν εμένα με δυσκολεύει να κάνουμε βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, να υποστηρίζω αυτό που χρειάζεται.

Ενσυναίσθηση δεν είναι να αμφισβητώ και να κριτικάρω απόψεις ετέρων γονέων ή άλλων ανθρώπων για να εξηγήσω τη δική μου ή του παιδιού. Ενσυναίσθηση είναι να θεωρείται δεδομένο ότι ο καθένας μπορεί να έχει την άποψη του και απ’ την στιγμή που δεν είναι προσβλητική, είναι καλό να γίνεται σεβαστή.

Τέλος, σίγουρα, ενσυναίσθηση δεν είναι να βρίσκω για το παιδί μου το καλύτερο (=ακριβότερο) ιδιωτικό σχολείο ή μια καλή κοπέλα να το κρατάει 7.00 – 19.00, όσο εγώ θα απουσιάζω από τη ζωή του, προσπαθώντας για το καλύτερο για εκείνο.

Η Έλλη Τσομπανίδη είναι νηπιαγωγός.