ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΙ ΝΑ ΜΑΣ ΠΟΥΝ

0

Τρεις δάσκαλοι μας ανοίγουν τις πόρτες των δημόσιων σχολειών που δουλεύουν, μας μιλούν για τη διαδικασία της αξιολόγησης και μας αποκαλύπτουν την εικόνα μιας μικροκοινωνίας που ενώ θα έπρεπε να περιβάλλεται από αγάπη και γνώσεις περιβάλλεται από ελλείψεις και τιτάνιο αγώνα για αξιοπρεπή εκπαίδευση.

«Δεν μπορούν να μπουν όλα τα παιδιά στο ίδιο τσουβάλι»

Η Μαρία (ψευδώνυμο, τα πραγματικά στοιχεία στη διάθεση της εφημερίδας), εργαζόμενη εδώ και οκτώ χρόνια σε σχολείο στη Δραπετσώνα, με βοηθά γρήγορα να κατανοήσω γιατί δεν θέλει να αποκαλύψει τα πραγματικά στοιχεία της.
«Να ξεκινήσω από την ίδια τη ζωή των δασκάλων ως πολιτών; Αυτοί που πρωτοδιορίζονται παίρνουν 600 ευρώ. Πώς ζουν όταν βρεθούν στην επαρχία αναρωτιέται κανείς; Τελευταία, το υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να μας πείσει να κάνουμε ομάδες αξιολόγησης τόσο για τον εαυτό μας και τους συνάδελφους όσο και για τα του σχολείου. Την αξιολόγηση τη χρειαζόμαστε, το θέμα είναι ποιος θα την κάνει, με ποια κριτήρια και ποιο σκοπό; Αντικειμενικά, λόγω κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, τα δικά μου παιδιά θα είναι πιο πίσω. Δεν μπορούν να μπουν όλα τα παιδιά στο ίδιο τσουβάλι. Τι μπορεί να μετρηθεί σε μια τάξη όπου οι μισοί μαθητές είναι παιδιά μεταναστών και δεν μιλάνε καν ελληνικά; Όλα αυτά θα συγκλίνουν στο να δημιουργήσουν σχολεία πολλών ταχυτήτων. Αν εμένα με καθοδηγούν από το υπουργείο να μετράω τις επιδόσεις των μαθητών μου δεν θα είναι σαν να με σπρώχνουν να μετράω πολύ συγκεκριμένα πράγματα, κατευθύνοντας τη διδασκαλία και χάνοντας την εκπαιδευτική ελευθερία μου; Αυτήν τη στιγμή κάθε τάξη έχει 25 παιδιά, που θεωρείται το ανώτατο όριο. Οι αντανακλάσεις της κρίσης φαίνονται πάνω σε καθημερινά θέματα, όπως το ότι έχουμε μειώσει τις επισκέψεις μας σε εκπαιιδευτικές δραστηριότητες που χρειάζονται χρήματα για να γίνουν. Τα παιδιά δεν είναι ανεπηρέαστα, όταν τους δίνεις χαρτί για εκδρομή ρωτάνε: ‘‘Κυρία, αυτό θέλει λεφτά; Πόσα;’’ Τα παράθυρά μας θέλουν αντικατάσταση, το φυσικό αέριο το προμηθευτήκαμε με χίλια ζόρια, οι λογαριασμοί του σχολείου είναι πίσω. Δεν το βάζουμε κάτω όμως. Όταν δεν έχουμε μελάνι βγάζουμε φωτοτυπίες στο σπίτι μας και φέρνουμε το laptop μας στην τάξη.
Τα βιβλία είναι πολύ πίσω σε σχέση με τις ανάγκες των παιδιών και ‘‘κόβουν’’ τα πόδια των δασκάλων πριν καν αρχίσουν να τα διδάσκουν. Τα μαθηματικά της δευτέρας και της πέμπτης δημοτικού είναι απαράδεκτα. Της Β΄ τάξης το βιβλίο είναι τόσο πυκνογραμμένο που τα παιδιά πελαγοδρομούν. Κάθε δύο λεπτά σού λένε ‘‘πού είμαστε, κυρία;’’ Η ιστορία της Δ΄ τάξης είναι επίσης ένα πολύ δύσκολο βιβλίο, όπως και της Ε΄ τάξης όπου τα πρώτα κεφάλαια είναι μια απελπισία. Κατά τη γνώμη μου, όλα τα βιβλία έχουν τα θέματά τους και επίσης κάνουν διακρίσεις. Γράφονται από ανθρώπους που δεν έχουν την εμπειρία της τάξης με τη λογική ότι όλοι οι μαθητές είναι σαΐνια. Τα παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς αυξάνονται συνεχώς, όπως και ο αυτισμός. Είναι σωστή η άποψη ότι αυτά τα παιδιά πρέπει να συνεκπαιδεύονται, χωρίς όμως την απαραίτητη, προβλεπόμενη βοηθητική δασκάλα πώς θα επικοινωνήσει αυτό το παιδί με τους υπόλοιπους; Αυτήν τη δασκάλα δεν την έχουμε σχεδόν ποτέ. Στο σχολείο μας, μετά από τεράστιες πιέσεις, ήρθε τελικά μία για δύο πολύ σοβαρά περιστατικά. Επαναλαμβάνω λοιπόν: τι να αξιολογήσεις;
Ποια είναι τα θετικά; Ο τρόπος που το παλεύουμε να διδάσκουμε όσο καλύτερα μπορούμε αλλά και το γεγονός ότι η κρίση έχει βοηθήσει και τα ίδια τα παιδιά να αποδέχονται πιο εύκολα τα κακά, τα άσχημα, τις συμφορές. Δεν κοροϊδεύουν τόσο εύκολα πια, δεν συγκρίνουν, δέχονται  καλύτερα το διαφορετικό. Bullying στο σχολείο μας δεν έχουμε, ειδικά τις μικρές τάξεις τις κουμαντάρεις εύκολα, το θέμα τελικά το έχουν πολλές φορές οι γονείς. Μπορείς να βάλεις στη διαδικασία της αλληλεγγύης ολόκληρη την τάξη και να έχεις γονείς που να σου φωνάζουν ότι το αυτιστικό παιδί θα πάει πίσω το δικό τους. Γενικώς, οι περισσότεροι είναι μουδιασμένοι και αναλώνονται στο στεγνό μαθησιακό κομμάτι – πόση ύλη καλύψαμε κ.λπ. Προσωπικά, αυτό που με ενδιαφέρει είναι να κάνω τα παιδιά να περνάνε όμορφα στο σχολείο. Εστιάζω στα βασικά πράγματα που πρέπει να μάθουν, αλλά ασχολούμαι εξίσου με το να ευχαριστιούνται τη μέρα τους».  

«Οι γονείς περιμένουν να καλύψουν με το σχολείο τη δική τους απουσία»

Ο Κωνσταντίνος Πάτσιος είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους νέους εικαστικούς (με εκθέσεις σε πολλές γκαλερί της πόλης) και παράλληλα, εδώ και έξι χρόνια, αναπληρωτής δάσκαλος (με ειδικότητα καθηγητής καλλιτεχνικών). Τα τελευταία δύο χρόνια εργάζεται στο 4ο δημοτικό σχολείο Μελισσίων. Ξεκινάει την περιγραφή της εμπειρίας του στο δημόσιο σχολείο από τα θετικά.
«Οι ειδικότητες που υπάρχουν τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο σχολείο –καθηγητής ζωγραφικής, θεάτρου, μουσικής, υπολογιστών, γερμανικών κ.λπ.– είναι σίγουρα μια θετική κίνηση χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση –πρόγραμμα ΕΣΠΑ– με στόχο τον εφοδιασμό των σχολείων με πιο καταρτισμένο εκπαιδευτικό προσωπικό πάνω σε διάφορες ειδικότητες καλλιτεχνικές και όχι μόνο. Οι γονείς έχουν σίγουρα αλλάξει. Είναι ταυτόχρονα πιο υπερπροστατευτικοί και ανασφαλείς σε σχέση με το μέλλον των παιδιών. Παρ’ όλα αυτά η σχέση των γονιών μ’ έναν εκπαιδευτικό στο Δημόσιο ίσως να μην είναι στο καλύτερο της σημείο, μιας και υπάρχει ευρύτερα μια υποβάθμιση και απαξίωση, άδικη και ισοπεδωτική απέναντι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ταυτόχρονα, ο δάσκαλος δεν έχει το κύρος παλαιότερων εποχών, μιας και επικρατεί ένα καθαρά μαθητοκεντρικό μοντέλο εκπαίδευσης που άφησε πίσω του οριστικά τη δασκαλοκεντρική πατερναλιστική μέθοδο μάθησης.
Παρατηρώ ότι τα παιδιά κάθε νεότερης γενιάς ωριμάζουν όλο και πιο γρήγορα όπως και η αντίληψή τους. Ίσως οφείλεται στη μεγάλη εξοικείωση με την τεχνολογία και το Διαδίκτυο, το οποίο εισβάλλει στη ζωή τους από τις αρχές του δημοτικού. Τα σημερινά παιδιά είναι πιο έξυπνα και πιο ενημερωμένα, όμως κουβαλούν το αρνητικό φορτίο των εννοιών που εμπεριέχονται στο σύστημα του σύγχρονου πολιτισμού: ανταγωνισμός, επιθετικότητα, εξειδίκευση, μοναξιά. Το δέλεαρ του εκπαιδευτικού είναι να καλλιεργήσει τα ιδανικά και τις ανθρωπιστικές αξίες στον μαθητή, να τον εκπαιδεύσει στη συνύπαρξη και τον συναγωνισμό και όχι στη μάχη της κατάκτησης της πιο ψηλής κορυφής. Ένα λάθος που κάνουν οι γονείς είναι να περιμένουν από το σχολείο να καλύψει τη δική τους απουσία ή ανεπάρκεια –τα οποία έχουν συχνά να κάνουν με τον φόρτο εργασίας ή τα προβλήματα που τους δημιούργησε η κρίση– ενώ η αλήθεια είναι ότι το σχολείο θα έπρεπε να λειτουργεί επικουρικά σε σχέση με την οικογένεια.
Όσο για τις επιπτώσεις της κρίσης, υπάρχουν οικογένειες που δεν μπορούν να παρέχουν τα στοιχειώδη και σε πολλές περιπτώσεις τα σχολεία μεριμνούν για ανάγκες των παιδιών, π.χ. από το να τα εφοδιάσουν για τα καλλιτεχνικά μαθήματα μέχρι να τους παρέχουν δωρεάν το καθημερινό πρόχειρο γεύμα τους. Κατά τη γνώμη μου, το ελληνικό σχολείο είναι αποτελεσματικό όχι τόσο από τις δομές του, αλλά από το φιλότιμο και την αυτοθυσία του προσωπικού του, και την αρμονική συνεργασία των ανθρώπων που το υπηρετούν. Όσο για την αξιολόγηση, το ζήτημα είναι αν η αξιολόγηση έχει στόχο την ανάπτυξη και την πρόοδο και όχι το ξεφόρτωμα του Δημοσίου από ανθρώπινο δυναμικό. Βέβαια το όλο θέμα βρίσκεται σ’ ένα στάδιο διαβούλευσης και χρειάζεται χρόνος για να προσδιοριστεί επακριβώς. Ελπιδοφόρα είναι η ύπαρξη καλής θέλησης εκ μέρους του εκπαιδευτικού προσωπικού και των συλλόγων γονέων, που σε πολλές περιπτώσεις βοηθούν στο να ξεπερνιούνται οι ατέλειες του συστήματος. Είναι τελικά στη φύση του σύγχρονου Έλληνα, ως πολυμήχανος Οδυσσέας, να βρίσκει τον δρόμο του».  

«Πρώτα το πετρέλαιο και μετά η μουσική»

Η Βέφα Πιαστοπούλου εργάζεται ως δασκάλα μουσικής στο 1ο και στο 4ο δημοτικό σχολείο Καλλιθέας και εξασκεί το επάγγελμά της εδώ και είκοσι χρόνια.
«Τα πρώτα δεκαπέντε δεν υπήρχαν καθόλου βιβλία μουσικής, παλεύαμε με ένα πεντάγραμμο, λέγαμε λίγα λόγια για τους συνθέτες, ο κάθε δάσκαλος έκανε ό,τι ήθελε. Σήμερα τα ίδια τα παιδιά ζητάνε περισσότερα τραγούδια. Η πρώτη και η δευτέρα τάξη έχουν δύο ώρες την εβδομάδα μουσική και οι υπόλοιπες τάξεις από μία. Όταν οι διευθυντές μπορούν αγοράζουν αυτά που ζητάω. Όμως πρώτα έρχεται το πετρέλαιο και μετά η μουσική· και συμφωνώ κι εγώ σε αυτό. Κάποια στιγμή ζήτησα στα παιδιά της τάξης ένα κουτάκι από λαβάς κιρί για να φτιάξουμε μικρά τυμπανάκια κι όλα μαζί μου απάντησαν εν χορδαίς και οργάνω ‘‘δεν έχουμε χρήματα, κυρία’’. Κατάλαβα ότι πρόκειται για μια αυτοματοποιημένη απάντηση, οπότε δεν ζητάω κι εγώ τίποτα. Οι δάσκαλοι δεν θα ήμασταν αντίθετοι στην αξιολόγηση αν πιστεύαμε ότι θα γινόταν με σωστό τρόπο – πώς θα με αξιολογήσουν όμως όταν μας λείπουν βιβλία ή μουσικά όργανα; Ποιος θα αξιολογήσει γυμναστές που όταν βρέχει μπαίνουν σε τάξεις; Στα θετικά της κρίσης είνα η συνεργασία μεταξύ δασκάλων και οι ιδέες που κατεβάζουμε για να τα βγάλουμε πέρα. Τα τελευταία χρόνια ανακυκλώνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς βιβλία, εφημερίδες και ό,τι έχει σχέση με χαρτί. Στο τέλος, φωνάζουμε μια εταιρεία ανακύκλωσης, έρχεται το φορτηγό να τα πάρει και με τα λεφτά που μας δίνουν αγοράζουμε λευκά χαρτιά Α4».