ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ: ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΤΕΧΝΗΣ ΟΠΩΣ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΔΕΝ ΤΟ ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΤΥΧΗ ΤΟΥ

0

Μετά τη μεγάλη συνέντευξη της Μαριλένας Τριανταφυλλίδου και της Βάσιας Παρασκευοπούλου για την κατάσταση που επικρατεί (και) εξαιτίας της πανδημίας στο θέατρο και τις παραστατικές τέχνες για παιδιά, για το επόμενο χρονικό διάστημα θα δημοσιεύουμε συνεντεύξεις με καλλιτέχνες και ομάδες που ασχολούνται με το παιδικό θέαμα και θέλουν να μιλήσουν για την παρούσα κατάσταση στη χώρα μας και να κινητοποιήσουν το «απόν» Υπουργείο Πολιτισμού. Στο Τaλκ, προετοιμάζουμε το project αυτό εδώ και τέσσερις μήνες και σας ζητάμε, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσής σας, να βοηθήσετε και εσείς, κοινοποιώντας τα κείμενα αυτά και καθιστώντας έτσι ορατούς μια σειρά από ανθρώπους που αγαπούν τα παιδιά και θέλουν να τα εκπαιδεύσουν και να τα διασκεδάσουν, αλλά δεν μπορούν. Σήμερα, κοντά μας ο σκηνοθέτης Νίκος Καμτσής, που έχει ιδρύσει εδώ και πολλά χρόνια το θέατρο ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ.

• Είμαι ο Νίκος Καμτσής. Πώς να συστηθώ και από πού ν’ αρχίσω για να συστήσω στον αναγνώστη ένα θέατρο που έχει 35 χρόνια αδιάλειπτης  και συνεπούς πορείας. Αλλά θα τα καταφέρω. Το θέατρο ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ, ένα θέατρο για παιδιά, είναι αυτή τη στιγμή ένα από τα πιο παλιά θέατρα για παιδιά, καθώς δημιουργήθηκε το 1985 και έχει στο ενεργητικό του πάνω από 90 παραστάσεις, συμμετοχές σε πολλά θεατρικά φεστιβάλ του εξωτερικού, σε ευρωπαϊκά προγράμματα και καινοτόμα projects που προάγουν το θέατρο για παιδιά.  Το θέατρο ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ πιστεύει ότι το θέατρο για παιδιά πρέπει να είναι πάντα θέατρο ανήσυχο, έρευνας και αναζήτησης, και ποτέ ένα θέατρο καθησυχασμένο, φρόνιμο που παράγει τη μία παράσταση μετά την άλλη, πάνω σε στερεότυπες συνταγές. Εκτείνει την αναζήτηση του σε κατευθύνσεις όπως η παράδοση, η μυθολογία, η μεγάλη λογοτεχνία και η ιστορία, δημιουργώντας θεάματα πρωτότυπα με πρωτότυπα κείμενα, μουσική κοστούμια κ.λπ. που προκύπτουν από την έρευνα. Εκεί βασίζεται και η αναζήτηση μας, στις  νέες τεχνολογίες, και η ανάπτυξη ζωντανών παραστάσεων σε live streaming και σε πραγματικό χρόνο με μία έντονη διάδραση παιδιών-ηθοποιών που αποδεικνύεται πολύ παιδαγωγική.
• Οι άνθρωποι που καλύπτονται και εκφράζονται κάτω από την ομπρέλα του ΑΕΡΟΠΛΟΙΟΥ είναι μία δυναμική ομάδα που διαρκεί αρκετά χρόνια και που έχει αναπτύξει ένα κώδικα μεταξύ της. Σ΄ αυτή συμβάλλει πάρα πολύ ότι επιλέγουμε συνεργάτες που έχουν ήδη στις αποσκευές τους αξιόλογες εκπαιδευτικές γνώσεις και εμπειρίες. Οι Λαμπρινή Θάνου, Νίκος Καραστέργιος, Άντα Κουγιά, Αθηνά Χατζηαθανασίου και Γιάννης Ζέρβας είναι ηθοποιοί με τέτοιου είδους εμπειρίες. Το ίδιο συμβαίνει με τους άλλους συντελεστές: Μουσικοσυνθέτες (Χαριτάτος, Ξενάκης) ή σκηνικά και κοστούμια (Πανάγου, Παπαμελετίου).  Έτσι δεν προσεγγίζουμε τις παραστάσεις μας μόνο μέσα από ένα γενικώς και αορίστως «ωραίο» αισθητικό πρίσμα.  Διότι ξέρουμε πολύ καλά ότι πίσω από το «ωραίο» πολλές φορές κρύβεται το αντιδραστικό, το αντιπαιδαγωγικό και εν πολλοίς το βλαβερό για τα παιδιά.  Εμείς αντίθετα από άλλα θέατρα που, πολύ εύκολα και κολακεύοντας το κοινό, διακηρύσσουν ότι τα παιδιά είναι δύσκολο κοινό, πιστεύουμε ότι τα παιδιά είναι ένα εύκολο κοινό υπό την έννοια ότι το θέατρο για τα παιδιά είναι ένα παιχνίδι, μια περιπέτεια, μια εξόρμηση και γνωριμία με ένα άλλο κόσμο έξω από αυτόν της μαμάς, του μπαμπά και της οικογένειας. Έτσι ό,τι και αν του προσφέρεις, ό,τι και αν δουν, καλόγουστο ή κακόγουστο θα το δουν με μάτια ανοιχτά, αγνά και καλοπροαίρετα. Γι’ αυτό και η ευθύνη όσων ασχολούνται με τα παιδιά μας είναι πολύ μεγάλη.
• Με την ίδια ευθύνη, αποφασίσαμε να βάλουμε τις νέες τεχνολογίες στις παραστάσεις μας. Κάνοντας live streaming παραστάσεις λόγω covid για παράδειγμα και για να μη μεταφέρουμε στο σχολείο μια εκδήλωση που προσομοιάζει με την «εν πολλαίς αμαρτίες πεσούσα» τηλεόραση υπογραμμίσαμε ιδιαίτερα τη διάδραση και τον ζωντανό διάλογο μεταξύ παιδιών (στο σχολείο) και ηθοποιών (στο θέατρο) πάνω στο παραστάσιμο γεγονός (στην πλοκή, στους ήρωες, στα μηνύματα, στα κρυμμένα νοήματα κλπ).
• Η πανδημία μας βρήκε, πού αλλού, πάνω στη σκηνή. Είχαμε μόλις τελειώσει μια παράσταση πάνω στις μυθολογίες της γέννησης του κόσμου των λαών της Ευρώπης. Προλάβαμε να κάνουμε μία παράσταση όλη κι όλη και κλείσαμε για 7 μήνες. Και δεν είναι μόνο αυτή η παράσταση. Το Αερόπλοιο έχει αυτή τη στιγμή 5 παραστάσεις που μπορούν να παιχτούν στα σχολεία ή σε live streaming. Ακυρώθηκαν περί τις 40 παραστάσεις, από τον Μάρτιο μέχρι τις αρχές Ιουνίου αν συμπεριλάβουμε και τις σχολικές γιορτές που είχαμε αναλάβει να οργανώσουμε. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε κλείνουμε για δεύτερη φορά για ένα μήνα, λέει… Αλλά…
• Δεν αποζημιωθήκαμε όταν σταμάτησε η δουλειά μας. Ακόμη και εκείνες τις δύο (ψωρό)χιλιάδες με τις οποίες μας ελέησε το υπουργείο δεν τις έχουμε πάρει ακόμη, ενώ έχουμε καταθέσει τα χιλιάδες χαρτιά από τον Ιούνιο. Από τις εξαγγελίες μέχρι την υλοποίηση, it’s  a long way. Πώς αντεπεξήλθαμε; Η ψυχούλα μας το ξέρει.  Εκείνο που κωφεύει και δεν το ενδιαφέρει είναι το Υπουργείο μας του Πολιτισμού. Το θέατρο για παιδιά έχει τώρα 10 χρόνια που δεν έχει δικαίωμα ούτε αίτηση να κάνει για μία από αυτές τις επιχορηγήσεις των «ψυχίων». Πορεύεται μόνο του. Κανένας από τους -κάθε χρώματος- ανεγκέφαλους υπεύθυνους  δεν υπολογίζει ούτε την παιδαγωγική- παιδοψυχολογική, ούτε την κοινωνική του σημασία. Όσο για την επιστολή που υπογράψαμε; Όταν σου φέρνουν μια επιστολή τέτοιων (έντιμων) προθέσεων την υπογράφεις με δύο χέρια αλλά. δεν πιστεύεις ότι θα έχει κανένα αποτέλεσμα. Το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο είναι πνιγμένο από τέτοια χαρτιά και επιστολές και τα ποντίκια χορεύουν πάνω στη χαρτούρα.
• Φοβάμαι δεν σημαίνει τίποτα. Τρέμω για τη χρονιά που έρχεται. Από σχέδια και project άλλο τίποτα. Αυτός είναι ο ρόλος κάθε καλλιτέχνη. Να ονειρεύεται και να υλοποιεί τα όνειρα του. Όποιος, σε όποιο χώρο και αν βρίσκεται (στο σπίτι του, στο γραφείο του, κ.λπ.) αν γυρίσει το βλέμμα του τριγύρω θα δει το έργο/όνειρο κάποιου δημιουργού. Από τη φωτογραφία στον τοίχο μέχρι το τασάκι στο τραπέζι και το σεμεδάκι πάνω στην τηλεόραση. Όσον αφορά το ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ έχουμε 4 παραστάσεις που ήδη παίζονται και ετοιμάζουμε… ετοιμάζαμε άλλη μία πάνω στη ζωή των μεγάλων λογοτεχνών και παραμυθάδων (Χ.Κ.Αντερσεν, Γκριμ, Περώ). Θα ήταν μια παράσταση ειδικά για την περίοδο που διανύουμε. Με πολύ λίγα άτομα και που μπορεί να παιχτεί και πάλι σε live streaming.
• Δε νομίζω ότι η πανδημία θα αφήσει τίποτα καλό. Θα τα σαρώσει όλα. Πιστεύω ότι ο κόσμος θα είναι εντελώς διαφορετικός και αγνώριστος μετά, όποτε έρθει αυτό το «μετά». Θα εξαφανιστεί οποιαδηποτε έννοια ποίησης, ρομαντισμού και ευαισθησίας από την καθημερινότητα μας.  Ο Covid ήρθε και βρήκε έναν κόσμο έκπληκτο και πλήρως ανίκανο να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις. Είναι φυσικό. Η τέχνη, η παιδεία, η κουλτούρα, η καλλιέργεια του ατόμου είναι σε επίπεδα θλιβερά και περιορίζονται σε ό,τι του δίνει η καταναλωτικότητα και η τηλεόραση με τα υποπροϊόντα της.  Κοιτάξτε τι μοντέλα συμπεριφοράς προτείνουν τα χυδαία reality σε κορίτσια και αγόρια.  Πώς και με τι αντισώματα θα ανταποκριθεί ένα άτομο σε μια τέτοια πανδημία; Δείτε την εγκληματικότητα και πώς διαδίδεται. Όταν βλέπεις ότι δεκαπεντάχρονα μπλέκονται σε συμμορίες και κάνουν bullying σε όποιον συνομήλικο βρεθεί μπροστά τους, όταν βλέπεις ότι αντιμετωπίζουν το παιδάκι του δημοτικού που είναι άλλης εθνικότητας με διευρυμένα χαρακτηριστικά ρατσισμού (τα οποία από κάπου καλλιεργούνται… Έτσι δεν είναι;) πώς το παιδί, το νεαρό άτομο, θα αντιμετωπίσει τη λαίλαπα της Covid-19;
• Η  σχεδόν πλήρης υποβάθμιση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στα σχολεία είναι αίσχος. Όταν η εγκληματικότητα που ανέφερα παραπάνω πάρει διαστάσεις να μην αναρωτιόμαστε το γιατί, όλοι οι ενήλικοι (γονείς, εκπαιδευτικοί, καλλιτέχνες, πολιτικοί κ.λπ.) Η τεχνη δεν διασκεδάζει. Η τέχνη ψυχ-αγωγεί.  Όταν, λοιπόν, η αγωγή της ψυχής δεν δίνει στο άτομο αντισώματα ανθρωπιάς και πολιτισμού, ώστε να αντιμετωπίσει τον διπλανό του, τι να περιμένουμε για τη στάση του κατά και μετά την πανδημία;
• Ένα είναι το μήνυμα προς όλους. Το παιδί είναι ένα έργο τέχνης. Όποιος ασχολείται μαζί του, συμβάλλει στη δημιουργία ενός αριστουργήματος που θα σημαδέψει/αλλάξει την ανθρωπότητα πολύ ή λίγο.  Πρέπει όλοι να επιδιώκουμε με γνώση και αγάπη να ολοκληρώσουμε αυτό το αριστούργημα.  Με ό,τι μέσα διαθέτει ο καθένας. Ένα τέτοιο έργο τέχνης όπως το παιδί δεν το αφήνουμε στην τύχη του. Διότι τότε μπορεί αντί για αριστούργημα να κάνουμε ένα τερατούργημα.