Αποστολία Παπαδαμάκη: Μέσα μας είναι ριζωμένο περισσότερο το "πρέπει" παρά το "νιώθω"

Η Εθνική Λυρική Σκηνή και το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παρουσιάζουν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μια μελωδική παιδική όπερα του 20ού αιώνα, του Αυστριακού συνθέτη Ερνστ Τοχ. Η πριγκίπισσα και το μπιζέλι θα παρουσιαστεί στα ελληνικά, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, από τις 25 Νοεμβρίου και για οκτώ πρωινές παραστάσεις, σε μουσική διεύθυνση και μετάφραση του Νίκου Βασιλείου και σε σκηνοθεσία και χορογραφία της Αποστολίας Παπαδαμάκη. Η καταξιωμένη σκηνοθέτιδα και χορογράφος μιλάει στο Τaλκ.

Καλησπέρα κ. Παπαδαμάκη. Αρχικά ας γνωριστούμε καλύτερα. Πείτε λίγα πράγματα για εσάς στους αναγνώστες του Τaλκ.

Είμαι σκηνοθέτης /χορογράφος, λατρεύω την δουλειά μου, είμαι μαμά ενός 16χρονου εφήβου, μένω στου Φιλοπάππου και ταξιδεύω πολύ συχνά είτε για δουλειά είτε για να βρεθώ στη Φύση.

Φέτος συνεργάζεστε με την Εθνική Λυρική Σκηνή στην παιδική της παράσταση «Η πριγκίπισσα και το μπιζέλι». Ως παιδί, ποια ήταν η σχέση σας με αυτό το μεταμοντέρνο- κατά την κρίση μου- παραμύθι; Έχει αλλάξει η οπτική σας για αυτό μέσα στα χρόνια που πέρασαν;

Ως παιδί με ενέπνεε πολύ ο χαρακτήρας της Πριγκίπισσας σε αυτό το παραμύθι γιατί είναι πολύ θαρραλέα, έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της και ξέρει τι θέλει! Τώρα που το «ξαναδιαβάζω», μου αποκαλύπτεται πως τα ζητήματα της κοινωνικής τάξης και καταγωγής είναι διαχρονικά και ακόμα μας απασχολούν ακόμα κι αν νομίζουμε ότι έχουν ξεπεραστεί.

3. Σκηνοθετείτε και χορογραφείτε ταυτόχρονα. Εύκολο ή δύσκολο και γιατί; Στη μάχη μεταξύ της σκηνοθέτιδας και της χορογράφου Αποστολίας, ποια επικρατεί;

Είναι εκπληκτική η αρμονία μεταξύ της σκηνοθεσίας και της χορογραφίας, για την ακρίβεια αισθάνομαι πολύ τυχερή που μπορώ να κάνω και τα δυο ταυτόχρονα, μιας και για μένα είναι… ένα ! Στην όπερα οι απαιτήσεις είναι πολύ πιο μεγάλες απο το θέατρο η τον χορό, μιας και ο ερμηνευτής καλείται να τραγουδήσει, να κινηθεί και να υποκριθεί ταυτόχρονα, ακολουθώντας την παρτιτούρα, αλλά και μεταδίδοντας το νόημα του λιμπρέτου, του κειμένου δηλαδή. Οπότε συνδυάζω πολλά εργαλεία μαζί, ώστε να σωματοποιήσουν οι τραγουδιστές το τρίπτυχο “λόγος, μέλος, όρχηση (χορός)”.

4.Όταν σκηνοθετείτε ή/ και χορογραφείτε για παιδιά, λειτουργείτε διαφορετικά; Παίζετε περισσότερο; Και αν ναι, με ποιους τρόπους;

Όταν μια παράσταση απευθύνεται σε παιδιά είναι ακόμα πιο δύσκολη, γιατί η ευθύνη είναι μεγάλη. Ναι, και βέβαια, λειτουργώ διαφορετικά! Χρησιμοποιώ περισσότερο χιούμορ, μουσικότητα στην κίνηση, μεγεθύνω τα συναισθήματα των ρόλων, σωματοποιώντας τη μουσική, επιλέγω πολύ προσεκτικά την δραματουργία και κυρίως ρωτάω τον εαυτό μου αν ήμουν εγώ παιδί τι θα εισέπραττα μετά το τέλος της παράστασης.

5. Μιλήστε μας λίγο για τη μουσική γλώσσα του Ερνστ Τοχ στο συγκεκριμένο έργο. Πώς επιχειρήσατε να οπτικοποιήσετε τη μουσική αυτή; Ποιες ήταν οι επιρροές σας; Υπάρχει κάτι που σας δυσκόλεψε;

Η μουσική του Τοχ είναι απόλυτα κινηματογραφική όσον αφορά τη έκφραση των συναισθημάτων των χαρακτήρων και αυτό αποτελεί και το πιο σημαντικό εργαλείο στον τρόπο που σκηνοθετώ και χορογραφώ την Πριγκίπισσα και το Μπιζέλι. Οι επιρροές μου βασίζονται στο πώς σωματοποιούνται οι ανθρώπινες σχέσεις στα εικονογραφημένα παραμύθια, στα κόμικς, στα κινούμενα σχέδια, στο χιπ χοπ, στο κίνημα Bauhaus, αλλά και στην ψηφιακή εικόνα.

6.Πώς διαχειριστήκατε τα θέματα που πραγματεύεται «Η πριγκίπισσα και το μπιζέλι; Αναδείξατε κάποια περισσότερο;

Αναδεικνύω πολύ το θέμα των σχέσεων, πιστεύω. Και ειδικότερα το δικαίωμα στην αγάπη και τον έρωτα που ξεπερνά το όποιο θέμα κοινωνικών τάξεων ή καταγωγής, αλλά όχι μόνο. Πιστεύω ότι ακόμα και σήμερα υπόγεια μέσα μας είναι ριζωμένο το “πρέπει” περισσότερο απο το “νιώθω” όπως επίσης και το αποτέλεσμα παρά η διαδικασία… Μαθαίνουμε από πολύ νωρίς πώς να είμαστε παραγωγικοί, αλλά πολλές φορές χάνουμε τον εαυτό μας και αυτό μας κάνει αργότερα δυστυχείς… Για να επιτευχθεί η αρμονία, χρειάζεται μέτρο σε όλα…

7. Πώς περνάτε στα παιδιά μέσα από την παράσταση αυτή τη σχέση μυθοπλασίας και πραγματικότητας;

Η μυθοπλασία βασίζεται στις αρχετυπικές ανάγκες του ανθρώπου, απο γενέσεως κόσμου, να κατανοήσει τη Φύση του και ό, τι τον περιβάλλει. Στο έργο μας χρησιμοποιώ πολύ την υπερβολή, καθώς και αυτό που λέμε κλισέ, αυτό δηλαδή που είναι κοινώς εννοούμενο απο την πλειοψηφία. Το βασικό, όμως, μέσο για το πέρασμα απο τον ρεαλισμό στην φαντασία είναι η Μουσική και η Κίνηση! Πέραν απο την μυθοπλασία του συγκεκριμένου παραμυθιού, διευρύναμε για τις ανάγκες της σκηνοθεσίας και της δραματουργίας κάποια σημεία, όπως για παράδειγμα το ότι η πριγκίπισσα ερωτεύεται και αυτή τον πρίγκιπα μόλις τον βλέπει!

8. Παιδί και Τέχνη. Ποια η σχέση τους τον 21^ο αιώνα, τον αιώνα της Τεχνολογίας;

Είμαι αισιόδοξη, πιστεύω πως η τεχνολογία δίνει δυνατότητα άμεσης και ουσιαστικής σχέσης των παιδιών με την Τέχνη όταν χρησιμοποιείται με μέτρο. Πιστεύω, όμως, ότι πρέπει ταυτόχρονα τα παιδιά να δημιουργούν με τα χέρια τους και να εκφράζονται με το σώμα τους χωρίς κανένα επιπλέον “εργαλείο”.

9.Παρατηρώ ότι τα παιδιά όταν είναι μικρά χορεύουν πολύ, σχεδόν σε κάθε ευκαιρία. Όμως, καθώς μεγαλώνουν σταδιακά «μαζεύονται». Γιατί, άραγε, συμβαίνει αυτό; Τι σημαίνει για την Αποστολία Παπαδαμάκη ο χορός και γιατί θα μας παρακινούσατε να τον εντάξουμε ξανά στην καθημερινότητά μας;

Όταν γεννιόμαστε πρώτα «χορεύουμε», δονούμαστε δηλαδή σε ρυθμό, και μετά μιλάμε. Ο Χορός και η κίνηση είναι η πρώτη μας «γλώσσα». Δεν μπορώ να διαχωρίσω τον χορό απο την μουσική και την αναπνοή. Ταυτόχρονα η ποίηση, η ζωγραφική και κάθε άλλη μορφή τέχνης ή δημιουργίας είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη μας φύση, μας κάνει να αγαπάμε τον εαυτό μας και να συνδεόμαστε με το Όλο. Όμως, από τη στιγμή που ξεκινάμε το σχολείο και καθόμαστε στην καρέκλα πολλές ώρες την ημέρα, το πρώτο που εγκλωβίζεται είναι το σώμα μας, που όχι μονο δεν κινείται, όπως είναι η φύση του, αλλά πρέπει να κάτσει «φρόνιμο» ή ήσυχο. Αυτό επηρεάζει τον πνευματικό και συναισθηματικό μας κόσμο, μας κάνει ανασφαλείς και μας απομονώνει.

Σίγουρα οποιαδήποτε μορφή χορού λειτουργεί θετικά αν την βάλουμε στην καθημερινότητά μας, μιας και όταν χορεύουμε με μουσική εκκρίνονται στο σώμα ενδορφίνες, οι ορμόνες της ευτυχίας. Πέρα από αυτό, όμως, αν παρατηρήσουμε τη Φύση, όλα γύρω μας χορεύουν και παράγουν ήχο, ή αλλιώς δονούνται… Γιατί εμείς οι άνθρωποι να μένουμε στατικοί;