“Κοχυλάκι, εσύ δε φταις”. Ένα παραμύθι για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών

Η σεξουαλική βία προς τα παιδιά δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Ανέκαθεν αγόρια και κορίτσια έπεφταν θύματα κακοποίησης και βίαιης αφύπνισης της σεξουαλικότητάς τους –με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τη μετέπειτα ψυχική τους υγεία και την πορεία τους στη ζωή. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, όμως, δεν ήταν επιτρεπτό να μιλήσουν. Κι όσα τολμούσαν και μιλούσαν, είτε θεωρούνταν παρανοϊκά είτε εξαναγκάζονταν να σιωπήσουν ξανά… Ούτε και σήμερα μιλάνε όλα τα παιδιά. Γιατί δεν βρίσκουν συμμάχους. Γι’ αυτό και η παιδική σεξουαλική παρενόχληση/κακοποίηση χαρακτηρίζεται συχνά βουβή. Αυτό θέλουμε ΟΛΟΙ να σταματήσει.

Πρέπει να δώσουμε φωνή στα παιδιά, να τα εμπιστευτούμε και να εμποδίσουμε/καταγγείλουμε οποιονδήποτε τα πειράξει, ακόμα και αν είναι από το στενό συγγενικό ή φιλικό μας περιβάλλον. Μη σας κάνει εντύπωση: 9 στις 10 φορές ο δράστης είναι μέσα στην καθημερινότητα του παιδιού, ένα πρόσωπο κοντινό και… υπεράνω υποψίας. Αλλά το θέμα παραμένει ακόμα και σήμερα ταμπού. Όπως και το σεξ. Λίγες οικογένειες μιλούν στα παιδιά για το σεξ χωρίς να ζορίζονται, δημιουργώντας τους λανθασμένες εντυπώσεις και οδηγώντας τα να το τοποθετήσουν σε αυτά τα “τζιζ” θέματα “για τα οποία δεν μιλάμε ανοιχτά”. Μην ξεχνάτε δε ότι συνήθως τα παιδιά θεωρούν εαυτά υπαίτια για κάθε κακοποίηση που δέχονται, νομίζοντας ότι αυτά προκάλεσαν τον δράστη.

Χρειάζεται, λοιπόν, ΠΡΟΛΗΨΗ και ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Να δημιουργηθούν παράλληλα, μα διαφορετικά πλαίσια  –οικογενειακό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό– μέσα στα οποία τα παιδιά θα έχουν πρόσωπα εμπιστοσύνης (και δεν αναφέρω μόνο τους γονείς, γιατί συχνά οι γονείς είναι οι κακοποιητές), ώστε να τους εκμυστηρευτούν οτιδήποτε παράξενο εντοπίσουν, μέσα στο οποίο από μικρά θα μαθαίνουν, με γλώσσα και τρόπους κατάλληλους για την ηλικία τους, ότι ο κόσμος δεν είναι αγγελικά πλασμένος. Ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα υπάρχουν κυρίως οι δημόσιοι λειτουργοί και οι δομές που θα φροντίζουν για την προστασία της ανηλικότητας και θα έχουν ως στόχο όχι μόνο τη διάσωση, αλλά και την ίαση των βαθιά και συχνά εφ’ όρου ζωής τραυματισμένων παιδιών-θυμάτων. Και, αγαπημένοι μου γονείς, κομμένα τα “δώσε φιλάκι στον παππού” ή “έλα εδώ, να κάτσεις με τη θεία, που θέλει να δει πώς μεγάλωσες”. Συναίνεση εξ απαλών ονύχων. Αν το παιδί θέλει και νιώσει εμπιστοσύνη, θα πάει. Αν όχι, καλό δικό του και δεν σας αφορά (ή ίσως και να σας αφορά και να σας προβληματίσει). Μην του επιβάλλετε τις δικές σας επιθυμίες, για να δείξετε ότι είναι κοινωνικό ή έξυπνο ή ευγενικό… Δώστε του ιδιωτικότητα, χώρο και χρόνο. Δείξτε του πως το πιστεύετε και πως το ακούτε. Αυτά χρειάζεται.

Γνώρισα την ομάδα Άγγιγμα Και Όρια πριν από τρία περίπου χρόνια, και λίγο αργότερα τους φιλοξενήσαμε στο Τaλκ. Η ιδέα τους ξεκίνησε το 2016. Μελετώντας περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης σε παιδιά, ακούγοντας ιστορίες ατόμων που είχαν βιώσει τέτοιου είδους κακοποίηση στην παιδική/εφηβική τους ηλικία, τα μέλη της ομάδας ήρθαν αντιμέτωπα με την ανάγκη των ανθρώπων να προστατευτούν από μια βουβή μορφή κακοποίησης που κρατάει χρόνια. Έτσι, αποφάσισαν να περάσουν στη δράση.

Έπειτα από έρευνα και μελέτη, ξεκίνησαν το 2017 ενημερώνοντας γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Στο πλαίσιο αυτής της ευαισθητοποίησης, δημιουργήθηκε από το κοινό η ανάγκη για ενημέρωση σχετικά με το βασικό στοιχείο πρόληψης της κακοποίησης, που δεν είναι άλλο από τη Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση. Έτσι λοιπόν ο κύκλος των συναντήσεων μεγάλωσε, με μια ακόμα γερή ασπίδα ως προς τις γνώσεις γονέων και εκπαιδευτικών. Η ενημέρωση όμως δεν σταματάει στους ενήλικους. Ο στόχος της ομάδας εξαρχής ήταν τα παιδιά 4-15 ετών. Έτσι, ετοίμασαν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο, με τη βοήθεια θεατροπαιδαγωγών και ψυχολόγων, μεταφέρει τα μηνύματα της προστασίας σε σχέση με το σώμα τους. Και ως συνέχεια αυτών, ήρθε το “Κοχυλάκι, εσύ δε φταις!”Καλή ανάγνωση!

Το βιβλίο της ομάδας Άγγιγμα και Όρια Κοχυλάκι, εσύ δεν φταις! κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε εικονογράφηση της Βίλλυς Καραμπατζιά.