ΠΑΣΧΑ, ΤΟ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΟΝ

0

Ωραίες οι εξωτικές αποδράσεις, περίφημη και η κοσμοπολίτικη Ευρώπη, αλλά το Πάσχα είναι ελληνική υπόθεση! Πιο συγκεκριμένα νησιώτικη, για να μπλέκεται η άνοιξη με την αλμύρα της θάλασσας. Ακόμη πιο συγκεκριμένα, το Πάσχα είναι υπόθεση επτανησιακή για να κλείνεις και το μάτι στη δυτική παράδοση, απομεινάρι της Ενετοκρατίας, ενόσω απολαμβάνεις τα απολύτως ορθόδοξα έθιμά σου. Και μια που είπαμε έθιμα, πού κάνουν περισσότερο θόρυβο τα πήλινα κανάτια που σπάζουν στον δρόμο από τα βεγγαλικά της Ανάστασης; Ας το πάρει το ποτάμι! Πάσχα στην Κέρκυρα! 

Όχι να το παινευτώ, αλλά η Κέρκυρα, η ιδιαίτερη πατρίδα μου ‒αντικειμενικά μιλώντας‒, είναι η αρχόντισσα του Ιονίου! Όπως και να το δούμε, «αντέχει» όλα τα κλισέ που της προσάπτουν: οι δαντελωτές ακτές, οι σκεπαστές πλατείες μέσα στην πόλη, τα καντούνια, τα δέντρα που κατηφορίζουν μέχρι τις ακρογιαλιές κ.λπ… Το Πάσχα στην Κέρκυρα,όμως, είναι κάτι παραπάνω από όλα αυτά. Είναι μία ατμόσφαιρα διάχυτης μελαγχολίας και παράλληλα ανανέωσης. Μία άνοιξη γλυκιά αλλά ακόμα επιφυλακτική, απογεύματα που δεν θέλουν να τελειώσουν αλλά ακόμα δίνουν πειθήνια τη θέση τους σε δροσερά βράδια. Αν επιλέξετε να περάσετε το Πάσχα στην Κέρκυρα, μικροί και μεγάλοι δεν θα χάσετε! Το νησί ξέρει να τηρεί τα έθιμα ‒με τρόπο συχνά εντυπωσιακό!‒ και να γιορτάζει τη μεγάλη μέρα της Ορθοδοξίας. Ακολουθεί επεξηγηματική παρουσίαση. Ο καθένας, ανάλογα με τις ιδιαίτερες προτιμήσεις, ας αναπροσαρμόσει τη σειρά προτεραιότητας…

Πόσες λιχουδιές χωράνε μέσα σε μία Μεγάλη Εβδομάδα; Το Πάσχα στην Κέρκυρα, οι φούρνοι παίρνουν φωτιά από τη Μεγάλη Δευτέρα. Εκτός από τα παγωτά που τα πιτσιρίκια αρχίζουν να τα «μετράνε» παραδοσιακά από το Πάσχα και μετά, τη μύτη σας θα γαργαλούν και οι μυρωδιές από τις φογάτσες και τις κολομπίνες. Η φογάτσα είναι το παραδοσιακό κερκυραϊκό τσουρέκι και η κολομπίνα είναι ένα τσουρεκοειδές γλύκισμα που κρατάει από την εποχή της Ενετοκρατίας. Οι Ενετοί άρχοντες έδιναν στα παιδιά τους γλυκίσματα σε σχήμα περιστεριού (κολόμπα στα ιταλικά σημαίνει περιστέρι) και οι Κερκυραίες μανάδες, που δεν είχαν χρήματα για να αγοράσουν τα γλυκά σε σχήμα περιστεριού για τα δικά τους παιδιά, έφτιαχναν μικρές πλεξούδες από τη ζύμη που περίσσευε από τις φογάτσες, έβαζαν ένα αυγό για μάτι και διακοσμούσαν την ουρά με πολύχρωμα φτερά. Κάπως έτσι κυλούν οι υπόλοιπες μέρες της Μ. Εβδομάδας, υπό κατάνυξη και γλυκές μυρωδιές, ώσπου φτάνουμε στο βράδυ της Ανάστασης. Οι Κερκυραίοι μετά την Ανάσταση τρώνε μία παραλλαγή της παραδοσιακής μαγειρίτσας, τα τσιλίχουρδα. Φτιάχνεται από εντόσθια, αλλά δεν έχει τη μορφή σούπας, είναι χυλωμένο στην κατσαρόλα, με σάλτσα από πάμπολλα μυρωδικά. Στο τραπέζι βεβαίως έχουν τη θέση τους και τα κόκκινα αυγά, εγγύηση ότι και τα παιδιά σας ‒που λογικά μισούν τη μαγειρίτσα πιο πολύ κι από απροειδοποίητο τεστ στην ιστορία‒ κάτι θα φάνε… Την ημέρα της Λαμπρής οι Κερκυραίοι δεν ακολουθούν το έθιμο του σουβλίσματος του αρνιού ‒ προτιμούν την πιο… εξευρωπαϊσμένη και εξίσου νόστιμη κρεατόσουπα αυγολέμονο.

Κι όλα αυτά υπό τους ήχους της Φιλαρμονικής. Οι περισσότερες επαρχιακές πόλεις και νησιά της Ελλάδας δεν φημίζονται για τις φιλαρμονικές ορχήστρες τους. Η Κέρκυρα όμως αποτελεί εξαίρεση. Και οι εν λόγω Φιλαρμονικές το Πάσχα έχουν την τιμητική τους, με αποκορύφωμα φυσικά τη Μ. Παρασκευή και το Μ. Σάββατο. Παραδοσιακά, κάθε Επιτάφιος έχει στην ακολουθία του μία χορωδία, μανουάλια και φλάμπουρα. Ομορφότερος όλων ο Επιτάφιος της Μητρόπολης. Στο πέρασμά του από τα Μουράγια ανάβουν κεριά κατά μήκος της διαδρομής και οι τρεις φιλαρμονικές ορχήστρες, η «Κόκκινη», η «Μάντζαρος» και η «Καποδίστριας» συνοδεύον αντίστοιχα με το Adagio του Albinoni, τη Marcia Funebre του Verdi και το Πένθιμο Εμβατήριο του Chopin. Πένθιμα εμβατήρια παίζουν οι τρεις αυτές ορχήστρες και νωρίς το πρωί του Μ. Σαββάτου όπου γίνεται η λιτανεία του Επιταφίου στον Αγ. Σπυρίδωνα, προστάτη αγίου του νησιού. Το έθιμο του σαββατιάτικου Επιταφίου ανάγεται στα χρόνια της Ενετοκρατίας όπου οι Βενετσιάνοι άρχοντες απαγόρευαν τη βραδινή περιφορά. Στη σημερινή εκδοχή του κορυφώνεται με τη λυρική ερμηνεία της Marcia Funebre, της Ηρωικής του Μπετόβεν. Στην απίθανη περίπτωση που τα παιδιά σας δεν σας έχουν ακόμα ζητήσει να μάθουν τουλάχιστον ένα όργανο μουσικής, περιμένετε λίγο, μετά το δράμα ακολουθεί πάντα η κάθαρση!

Μία Ανάσταση που κάνει πολύ θόρυβο! Το Μεγάλο Σάββατο είναι επεισοδιακό στην Κέρκυρα από νωρίς το πρωί. Κατ’ αρχάς, στην υπέροχη Βασιλική της Παναγίας των Ξέκων, στις 6 τα ξημερώματα, γίνεται η αναπαράσταση του σεισμού που ακολούθησε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο την Ανάσταση. Οι πιστοί ‒που παρά την ώρα, μαζεύονται στον ναό‒ χτυπούν τα στασίδια και κουνούν ολόκληρο το τέμπλο της εκκλησίας. Το πραγματικό πανηγύρι όμως ξεκινά με το πιο γνωστό ίσως έθιμο του νησιού, στις 11 το πρωί του Μ. Σαββάτου, μετά την πρώτη Ανάσταση. Ο λόγος φυσικά για τους Μπότηδες. Οι Μπότηδες είναι τεράστια πήλινα κανάτια που οι κάτοικοι του νησιού γεμίζουν με νερό και πετούν στον δρόμο από τα παράθυρά τους. Αν βρεθείτε στη Σπιανάδα, λίγο μετά τις καμπάνες της πρώτης Ανάστασης, φυλαχτείτε! Από τα μπαλκόνια θα δείτε να εκτοξεύονται τα κανάτια, στολισμένα με κόκκινες κορδέλες. Αν βρεθεί κανείς θαρραλέος ανάμεσά σας που τολμά να βγει στη μέση του δρόμου, μην ξεχάσετε να μαζέψετε ένα πήλινο κομματάκι απ’ τα σπασμένα και να το κρατήσετε, καθώς οι ντόπιοι πιστεύουν ότι φέρνει γούρι! Παγανιστικό ή χριστιανικό, το έθιμο είναι σίγουρα θορυβώδες και αντιπροσωπεύει τη ρήξη με το «παλιό» προκειμένου να έρθει το καινούργιο. Το πανδαιμόνιο συμπληρώνουν οι φιλαρμονικές ορχήστρες που ξεχύνονται στους δρόμους, παράγοντας πιο… μελλοντικούς θορύβους. Αν τώρα σας βρίσκονται ψιλά και θέλετε να τα ξεφορτωθείτε, μην ξεχάσετε να περάσετε από το εμπορικό κέντρο της πόλης, όπου θα βρείτε τη Μαστέλλα, ένα βαρέλι στολισμένο με κορδέλες. Εκεί οι περαστικοί ρίχνουν τον οβολό τους και στο τέλος της ημέρας κάποιος μαζεύει τα χρήματα και τα δίνει στον Δήμο της Κέρκυρας.

Φιλική συμβουλή: αν έχετε ακόμα λίγο χρόνο να περάσετε στο νησί των Φαιάκων, η «Ναι» εβδομάδα, όπως αποκαλούν οι Κερκυραίοι την εβδομάδα του Πάσχα, δεν υπολείπεται σε έθιμα και παραδόσεις!