Σοφία Παπαδοπούλου: Υπάρχει μια “Νεφελοκοκκυγία” για όλους

Η Σοφία Παπαδοπούλου είναι ιδρυτικό μέλος της Ομάδας των Πέντε Εποχών. Μια ομάδας που απαρτίζεται από αξιόλογους συνεργάτες και ασχολείται κυρίως με το θέατρο για ανήλικους θεατές. Ο ρόλος της στην ομάδα είναι πολλαπλός… Γράφει, παίζει, σκηνοθετεί, πραγματοποιεί εργαστήρια. Μα η κινητήριος δύναμη όλων είναι μια. Η αγάπη της για τα παιδιά, αλλά και το θέατρο. Στοχεύει στη δημιουργία εικόνων, μουσικών, ρυθμών, τοπίων και κόσμων που συνδυάζουν το παιδαγωγικό µε το καλλιτεχνικό, το ψυχαγωγικό µε το αισθητικό και το εκπαιδευτικό µε το δημιουργικό. Μέσω αυτής της διαδικασίας και έχοντας ως βασική τεχνική αυτή της διάδρασης µε το κοινό, επιδιώκει να δώσει τη δυνατότητα στα μικρά αλλά και στα μεγαλύτερα παιδιά να «ξεκλειδώσουν» τις καρδιές, το σώμα και το μυαλό τους, ώστε να οδηγηθούν στα μονοπάτια της ενσυναίσθησης. Τη συναντήσαμε με αφορμή την καινούργια της παράσταση. Αλλά δεν είπαμε μόνο για αυτή…

«Πουπουλένια πολιτεία» ονομάζεται η παράσταση που ανεβάζει φέτος «Η ομάδα των 5 εποχών». Και είναι βασισμένη στους Όρνιθες του Αριστοφάνη. Γιατί επέλεξες να διασκευάσεις μια αρχαία κωμωδία και πώς δούλεψες για να φτάσεις στο τελικό αποτέλεσμα;
Η «Πουπουλένια πολιτεία» δεν είναι διασκευή του αριστοφανικού κειμένου. Είναι «εμπνευσμένη» από τους «Όρνιθες». Εν μέσω κορονοϊού, απομονωμένη στο μικρό μου διαμέρισμα, απομακρυσμένη από την οικογένεια και τους φίλους μου, ένιωσα πολλές φορές την ανάγκη να βγάλω φτερά και να πετάξω για έναν τόπο αλλιώτικο, έναν τόπο ονειρεμένο, όπου θα μπορώ να ζω πραγματικά ελεύθερη και ευτυχισμένη.  Σίγουρα δεν ήμουν η μόνη που ένιωθε έτσι… Αυτή ακριβώς η ανάγκη ήταν που οδήγησε τη σκέψη μου στην Νεφελοκοκκυγία του Αριστοφάνη. Δανείστηκα καίρια σημεία του κειμένου και δημιούργησα μια νέα ιστορία, που ξεκινά από την εποχή του Αριστοφάνη και, «ακροβατώντας» μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, φτάνει στο σήμερα.

Επιδιώκω οι παραστάσεις μου να αφορούν όλους, όμως σαφώς υπάρχει μια ιδιαίτερη στόχευση στους ανήλικους θεατές. Θέλω να «κερδίσω» το μικρότερο παιδί αλλά και να προσφέρω μια «διέξοδο» στο ξεχασμένο παιδί, που κρύβουν οι ενήλικοι μέσα τους.

Τα στοιχείο της έκπληξης και των ρυθμικών εναλλαγών, τα εντυπωσιακά σκηνικά, οι ευφάνταστες μάσκες και κοστούμια, τα  χρώματα,  η πρωτότυπη και ζωντανή μουσική και τραγούδια, μα κυρίως τεχνικές όπως αυτή του σωματικού θεάτρου, αλλά και του θεατρικού παιχνιδιού στοχεύουν σε έναν «σύγχρονο» τρόπο αφήγησης, έναν τρόπο συνύπαρξης πάνω στην σκηνή, όχι «για» τους θεατές, αλλά «μαζί» με τους θεατές… Σκεφτείτε πως στην «Πουπουλένια Πολιτεία» σε όσα παιδιά θέλουν, από το φουαγιέ ακόμα, τους δίνουμε να βάλουν «φτερά» για να είναι έτοιμα επί σκηνής πια, να «πετάξουν» και να ανακαλύψουν τι πραγματικά χρειάζονται για να είναι ευτυχισμένα.

Η «Πουπουλένια Πολιτεία» θέλησα να είναι μια παράσταση βαθιά αισιόδοξη, μια παράσταση φορέας αξιών και μηνυμάτων που θα αποτελέσει μια ωφέλιμη υποθήκη γνώσεων, εμπειριών και ερεθισμάτων μια «επένδυση» σε μια καλύτερη καθημερινότητα. Και νομίζω το πετύχαμε.

Από τη μια, ζούμε δυστυχώς σε μια εποχή που συνεχώς έρχονται στο προσκήνιο ιστορίες με παιδιά θύματα ενδοοικογενειακής (και όχι μόνο) βίας και ιστορίες με παιδιά θύματα κακοποίησης. Από την άλλη, η εξέλιξη της τεχνολογίας (με τις θετικές αλλά και τις αρνητικές της συνέπειες) επηρεάζει σε υπερβολικό βαθμό τα παιδιά, τόσο στη σχολική όσο και στην κοινωνική τους ζωή. Με κύριο γνώμονα την αγάπη, τον σεβασμό, και το ουσιαστικό ενδιαφέρον µας για το παιδί και τις ανάγκες του και πάντα στοχεύοντας σε μια ονειρική πολιτεία, μια σύγχρονη «Νεφελοκοκκυγία», λαμβάνουμε υπόψιν μας όσα «αρνητικά» συμβαίνουν γύρω μας και τα μεταλλάσσουμε σε θετικά, σε ουσιαστικά εφόδια ζωής. Για παράδειγμα όταν με κωμικό τρόπο μια influencer, ένας tik toker και ένας trapper που τον λένε “Ταααα – Πέρ» εισβάλλουν στην Πουπουλένια Πολιτεία, οι ευτυχισμένες μέρες που ζούνε τα πουλιά κινδυνεύουν να χαθούν για πάντα… Μέσω των κωμικών καταστάσεων που δημιουργούνται είναι τα ίδια τα πουλιά (τα παιδιά) που αντιλαμβάνονται πόσο και σε ποιον βαθμό πρέπει να επιτρέπουμε σε «τύπους» με παράξενες συμπεριφορές και συνήθειες να εισβάλουν στη ζωή μας! Έτσι το παιδί/θεατής  όχι μόνο «χτίζει» έναν καλύτερο εαυτό, αλλά μαθαίνει να διακρίνει το «καλό» και το «κακό» και το κυριότερο μαθαίνει «να υψώνει την φωνή του», να λέει «στοπ» στην όποια συμπεριφορά μπορεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες για το ίδιο αλλά και για τους άλλους!

Δίνουμε στα παιδιά καίρια θέση και ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας: Καλούνται να «ζωντανέψουν» μαζί με τους ηθοποιούς τον «χορό», τα «πουλιά». Όπως προανέφερα, τα παιδιά με το που έρχονται στο θέατρο φορούν αν το επιθυμούν φτερά και λίγο αργότερα ανεβαίνουν στην σκηνή και με οδηγό τους την «Παραμυθού» γίνονται «συνδημιουργοί» της παράστασης. Στην «Πουπουλένια πολιτεία», τα παιδιά καλούνται να φτιάξουν την πολιτεία των ονείρων τους και να απαντήσουν στο ερώτημα «Τι χρειάζομαι για να ζω ευτυχισμένος;» Μέσω αυτής της διαδικασίας, θα αποκλείσουν συμπεριφορές βίας, θα αντιληφθούν τι σημαίνει δημοκρατία, θα συνειδητοποιήσουν ότι το σώμα µας είναι δικό µας και ότι μόνο εμείς έχουμε δικαίωμα σε αυτό, θα κατανοήσουν πως δεν χρειαζόμαστε «πλασματικούς» φίλους, αλλά ουσιαστικούς, θα απορρίψουν λανθασμένα πρότυπα και τελικά θα γίνουν «δημιουργοί» της πολιτείας των ονείρων τους, μιας πολιτείας φανταστικής για τα παιδιά τού σήμερα, αλλά ίσως πραγματικής για τους ενήλικους του αύριο…

Μέσω της συγκεκριμένης παράστασης θέλω τα παιδιά (μικρά και «μεγάλα») να φεύγουν λίγο πιο «γεμάτα», λίγο πιο «αισιόδοξα», λίγο πιο έτοιμα να αντιμετωπίσουν δυσκολίες… Και κυρίως να αισθάνονται πως, ναι, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, μπορούν να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο… Και αν όχι όλο τον κόσμο, σίγουρα τον δικό τους.  Αυτό θέλω για το «μέσα» των θεατών. Τώρα, όσον αφορά το «έξω» τους, ένα χαμόγελο καρδιάς μου είναι αρκετό…

Αλίμονο αν δεν ήμουν! Και βέβαια είμαι, αφού έχω την τεράστια τύχη να δουλεύω με παιδιά και για παιδιά και να εισπράττω καθημερινά την αγάπη τους. Αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να αφουγκράζομαι και να «βλέπω» (όσο μπορώ) τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους… Πώς θα μπορούσα να μην είμαι αισιόδοξη; Όχι ότι δεν έχω και εγώ τις δύσκολες στιγμές μου. Προσπαθώ όμως. Ναι, πιστεύω ότι υπάρχει μια «Νεφελοκοκκυγία» για όλους… Και αν κάποιος δεν την έχει βρει ακόμη, το οφείλει στον εαυτό του να ψάξει και να τη βρει, να την κατακτήσει και μέσω αυτής να ξεφύγει από τη δυστοπία στην οποία τείνει να περιέλθει η σύγχρονη κοινωνία. Τίποτα δεν είναι ουτοπικό όταν έχεις πίστη και επιμονή.

Η Ομάδα των Πέντε Εποχών κινείται και φέτος σε τρεις βασικούς άξονες:

Τώρα μας βρίσκετε σε μια ιδιαίτερα δημιουργική περίοδο διότι ετοιμάζουμε πολλές και συναρπαστικές χριστουγεννιάτικες περιπέτειες για τους μικρούς μας φίλους! Μέσω μιας καλής θεατρικής παράστασης και κυρίως μέσω του θεατρικού παιχνιδιού ένα παιδί ειλικρινά μόνο να ανθήσει μπορεί! Είναι πολλαπλά τα οφέλη, όχι μόνο για τον ψυχικό του κόσμο, αλλά και για τα εκφραστικά του μέσα. Το θέατρο αποτελεί για τα παιδιά πηγή ευαισθητοποίησης, έκφρασης, επινόησης, αλληλεπίδρασης, αυτοπεποίθησης, αποδοχής, έκπληξης, διασκέδασης, απόλαυσης και στοχασμού!

Κάπου διάβασα τώρα τελευταία μια δήλωση της Μελίνας Μερκούρη: «Η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστεί για τον πολιτισμό. Η Ελλάδα αυτό είναι. Η κληρονομιά της, η περιουσία της και αν το χάσουμε αυτό, είμαστε κανείς!» και θα έρθω να προσθέσω πως στη χώρα που γέννησε τον πολιτισμό –αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο– δεν μπορεί να υπάρξει παιδεία χωρίς τέχνη, χωρίς καλλιτεχνική εκπαίδευση, αλλά ούτε και τέχνη χωρίς παιδεία.

Η παιδεία αρχίζει από την οικογένεια, αλλά συνεχίζεται στο σχολείο, προφανώς το ίδιο και η καλλιτεχνική. Το αρχικό βάρος πέφτει στους γονείς που «οφείλουν» να «ρίξουν τον σπόρο», να δώσουν στα παιδιά τους όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα. Μια βόλτα σε ένα μουσείο, σε μια πινακοθήκη ή σε ένα βιβλιοπωλείο, μια έξοδος σε μια θεατρική παράσταση. Και η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι γονείς «κινούνται», στον βαθμό που μπορεί ο καθένας βέβαια, προς αυτή την κατεύθυνση! Από την άλλη, όμως, στα σχολεία επικρατεί η «στείρα» εκπαίδευση, είναι έτσι δομημένο το σύστημα, ο ίδιος ο μηχανισμός του σχολείου που επιμένει στην απλή χρήση των σχολικών εγχειριδίων και στην παπαγαλία… Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά στερούνται τη χαρά της δημιουργίας και την καλλιέργεια της ίδιας τους της ψυχής. Ευτυχώς όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί δοκιμάζουν νέα μοντέλα σύγχρονής διδασκαλίας, πάντα βέβαια στον βαθμό που τους επιτρέπεται…

Όσον άφορα την πανδημία, το μυαλό μου στριφογυρίζει γύρω από κάτι που διάβασα τελευταία… «Καμιά φορά προσπαθείς να πιάσεις κάτι που είναι ψηλά. Πηδάς, ξαναπηδάς αλλά δεν τα καταφέρνεις… Αυτήν ακριβώς τη στιγμή χρειάζεται να κάνεις μια παύση και να πάρεις λίγη φόρα. Με λίγη φόρα είναι βέβαιο πως θα πιάσεις αυτό που θέλεις» Με τεράστιο σεβασμό στον πόνο που προκάλεσε σε αμέτρητους ανθρώπους η πανδημία, επιλέγω να τη βλέπω ως την παύση που θα με κάνει λίγο καλύτερη, λίγο πιο δυνατή…  Άλλωστε δεν υπάρχει άλλος τρόπος, όταν πέφτουμε πρέπει να σηκωθούμε και πάλι.