Εορταστικός οδηγός επιβίωσης για χωρισμένους γονείς

0

Το διαζύγιο είναι ένα δύσκολο ταξίδι που επηρεάζει κάθε μέλος της οικογένειας. Οι δε γιορτές προκαλούν περισσότερη θλίψη, συχνότερα στον γονέα που δεν ζει με τα παιδιά – αλλά και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Όπως κάθε μαμά και μπαμπάς, οι χωρισμένοι γονείς θέλουν να δημιουργήσουν μαγικές εμπειρίες για τα παιδιά τους. Ωστόσο, όταν είναι ακόμα μπλεγμένοι στους λαβυρίνθους του χωρισμού, είναι απαραίτητο να προσεγγίσουν την εορταστική περίοδο με ευαισθησία και πνεύμα συνεργασίας. Αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, αξίζει, όμως, να προσπαθήσουμε. Τι κάνουμε, λοιπόν, όταν το κλίμα είναι γιορτινό, αλλά μέσα μας τα πράγματα δεν είναι καθόλου γιορτινά;

Η  Μ. βάλθηκε να ξεμπερδεύει τα λαμπάκια. Όσο προσπαθούσε, τόσο αυτά γίνονταν κουβάρι. Σαν το μέσα της, όλα ένα κουβάρι και μέσα της. Ήθελε να πάρει ένα ψαλίδι να τα κάνει κομματάκια. Πρέπει να χωρίσουν, πρέπει να χωρίσουν. Τα κατάφερε στο τέλος. Κάθισε στο πάτωμα και τα κοιτούσε έτσι απλωμένα, πλάι πλάι. «Δεν θα είστε ποτέ ξανά στο ίδιο δέντρο», ψιθύρισε… Δεν είχε καμία όρεξη να στολίσει, ήξερε όμως πως για τα παιδιά έπρεπε. Δυο δέντρα φέτος. Δυο σπίτια. Πονάει· αυτό αισθάνεται, πόνο! Όταν ξεδιαλύνεται το κουβάρι, πονάει εκεί που κάποτε ήταν οι κόμποι. «Υπομονή, θα το αντέξουμε και αυτό!» είπε και ανασκουμπώθηκε. Άκουσε το κουδούνι, είχαν έρθει τα παιδιά, ήταν το δικό του Σαββατοκύριακο. Πριν από κάποια χρόνια θα στόλιζαν όλοι μαζί, θα γκρίνιαζαν για τα μπλεγμένα λαμπάκια, μπορεί να τα πετούσαν και να έφερναν άλλα. Βέβαια, το πρόβλημα θα ήταν πάντα εκεί να παραμονεύει… Την επόμενη χρονιά θα αντιμετώπιζαν άλλο ένα κουβάρι από ταλαιπωρημένα καλώδια, που δεν θα μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους, μα μόνο να ακινητοποιούν το ένα το άλλο. Σαν τη σχέση της με τον πατέρα των παιδιών της. Και εκείνος πώς να αισθάνεται άραγε; Της φάνηκε θλιμμένος όταν τον είδε την ώρα που έφερνε τα παιδιά. Ο μικρός της γιος ήταν ενθουσιασμένος, στόλισαν το δέντρο στου μπαμπά και έχει κουκέτα στο παιδικό δωμάτιο. Τα Χριστούγεννα, λέει, θέλει να έρθουν γρήγορα, γιατί θα είναι πολύ ωραία στου μπαμπά. Ο μεγάλος δεν συμμερίζεται τη χαρά, αρκούν τρία χρόνια διαφοράς ανάμεσά τους, για να βιώσουν αυτή την εμπειρία με εντελώς διαφορετικό τρόπο, διαφορετική ένταση. Ο μεγάλος σκέφτεται πού θα είναι η μαμά του τα Χριστούγεννα. Το ίδιο σκέφτεται και εκείνη, είναι σε πανικό. Δεν μπορεί όμως να τα παρατήσει, πρέπει να αντέξει. Για τα παιδιά…

Ακολουθεί ένας σύντομος οδηγός επιβίωσης για χωρισμένους γονείς την περίοδο των εορτών –και όχι μόνο. 

Η επικοινωνία είναι το κλειδί: Είναι σημαντικό έπειτα από ένα διαζύγιο να επικοινωνούμε ανοιχτά με τον συν-γονέα σχετικά με την επιθυμία μας για συμμετοχή και να βρίσκουμε τρόπους αλληλοϋποστήριξης, προκειμένου να διατηρήσουμε και οι δυο ισχυρούς δεσμούς με τα παιδιά.

Για τον λόγο αυτό, πρέπει να φροντίζουμε τα εσωτερικά τραύματα που ορθώνονται μπροστά μας ως εμπόδια και μας ωθούν να γινόμαστε επιθετικοί ή ακόμα και εκδικητικοί ο ένας προς τον άλλο. Αυτό είναι επιζήμιο όχι μόνο για εμάς, αλλά κυρίως για τα παιδιά, τόσο τη δεδομένη στιγμή όσο και μακροπρόθεσμα. Ας το έχουμε ως πρώτη σκέψη στο μυαλό μας.

Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι εκ των ων ουκ άνευ συστατικό μιας επιτυχημένης από κοινού ανατροφής των παιδιών. Χρειάζεται να συζητήσουμε με τον/την πρώην σύντροφό μας πώς θα επιθυμούσαμε να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά με τα παιδιά. Χρειάζεται, επίσης, να περιγράψουμε ξεκάθαρα τα προγράμματα, τις προσδοκίες και τις παραδόσεις που θέλουμε να συνεχίσουμε ο καθένας στον χώρο του ή, αν είναι εφικτό, ακόμα και μαζί.

Η αλήθεια είναι πως πολλές φορές κάτι τέτοιο είναι πράγματι αδύνατο. Όμως, παρόλο που τα συναισθήματά μας μπορεί να είναι εξαιρετικά έντονα κατά τη διάρκεια ενός διαζυγίου, προτεραιότητα έχει η ευημερία των παιδιών. Οφείλουμε να αφήσουμε στην άκρη τις προσωπικές μας διαφορές και να τους δημιουργήσουμε θετικές εμπειρίες. Θα βοηθούσε ιδιαίτερα να εστιάσουμε στην ενίσχυση της αίσθησης σταθερότητας και ασφάλειας, διαβεβαιώνοντας τα παιδιά ότι δεν παύουμε να είμαστε οι γονείς τους και ότι τα αγαπάμε και οι δύο εξίσου.

Επιδιώκουμε την ευελιξία: Η ευελιξία είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών των παιδιών. Μπορεί να προκύψουν απροσδόκητες καταστάσεις, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε ικανοί να προσαρμοζόμαστε σε αλλαγές σχεδίων. Να θυμάστε πως τα παιδιά λειτουργούν ανάλογα με τις συμπεριφορές που απορροφούν από εμάς! Η ευελιξία έχει να κάνει κατά πολύ με την επικοινωνία των πρώην συντρόφων. Αν δεν υπάρχει η δεύτερη, τότε είναι δύσκολο να ευδοκιμήσει και η πρώτη. 

Καλλιεργούμε την ψυχική μας ανθεκτικότητα: Το διαζύγιο προκαλεί σειρά συναισθημάτων και είναι σημαντικό για τους γονείς να τα αναγνωρίσουν και να τα διαχειριστούν. Αποδεχτείτε ότι είναι φυσιολογικό να νιώθετε λύπη, απογοήτευση ή ακόμα και νοσταλγία κατά τη διάρκεια των εορτών. Δώστε στον εαυτό σας τον χώρο να θρηνήσει την απώλεια της παραδοσιακής οικογενειακής μονάδας, εστιάζοντας παράλληλα στη δημιουργία θετικής ατμόσφαιρας για τα παιδιά σας στο νέο τους σπιτικό. Η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας όχι μόνο θα σας ωφελήσει προσωπικά, αλλά θα συμβάλει και σε μια υγιέστερη σχέση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, στο νέο πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί.

Δημιουργούμε νέες παραδόσεις: Το διαζύγιο αλλάζει τη δυναμική της οικογένειας, γεγονός που οδηγεί στην καθιέρωση νέων γιορτινών παραδόσεων. Αν προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε καινούργιες, ουσιαστικές χριστουγεννιάτικες ή/και πρωτοχρονιάτικες εμπειρίες για τα παιδιά, είτε πρόκειται για τον από κοινού στολισμό του δέντρου είτε για το ψήσιμο μπισκότων είτε για την αλλαγή του χρόνου είτε για μια χειμερινή απόδραση, αυτές μπορούν να διατηρηθούν για τα επόμενα χρόνια.

Εστιάζουμε στην ποιότητα: Τη συγκεκριμένη περίοδο, ο γονέας που δεν ζει με τα παιδιά του ίσως να αντιμετωπίσει αυξημένο αίσθημα ενοχής. Η πίεση για τη δημιουργία «της τέλειας χριστουγεννιάτικης εμπειρίας» εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η ποιότητα έχει μεγαλύτερη αξία από την ποσότητα. Αφιερώστε στα παιδιά χρόνο με νόημα, αγάπη και θετικά συναισθήματα και μην υποκύψετε στην πίεση για υπερβολικά, ακριβά δώρα ή μεγαλοπρεπείς χειρονομίες. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι μια στοργική και υποστηρικτική παρουσία αξίζει περισσότερο από κάθε υλική προσφορά. 

Ο Κ. γνώριζε καλά πώς πάει η ιστορία, όντας παιδί χωρισμένων γονέων και ο ίδιος. Είχε έτοιμη την τσαντούλα του από μικρός, μια στον έναν και μια στον άλλο. Δεν ήταν τόσο αυτό που τον δυσκόλευε, το πήγαινε έλα… Ήταν ο γονέας που άφηνε πίσω, γιατί αισθανόταν πάντα αυτό το βάρος της ευθύνης για την μοναξιά που θα ένιωθε εκείνος που θα έμενε δίχως την παρουσία του. Ο Κ. το είχε πάρει απόφαση, έπειτα από μια απότομη βουτιά στο σκοτάδι του δικού του διαζυγίου, έχοντας αντιμετωπίσει με τόλμη και ειλικρίνεια τον εαυτό του και όλο τον πόνο του χωρισμού. Δεν θα έκανε το ίδιο στα παιδιά του. Λίγο πριν τα συνοδέψει στη μητέρα τους, τα προσκάλεσε να καθίσουν στον καναπέ του νέου του σπιτιού και τους έδωσε από ένα χαρτί γεμάτο με ζωγραφιές που είχε φτιάξει ο ίδιος. Πάνω είχε αριθμημένα όλα όσα επιθυμούσε να κάνει μαζί τους κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο σπίτι, στην πίσω πλευρά είχε κενό προκειμένου να συμπληρώσουν όσα επιθυμούσαν εκείνα. «Ανυπομονώ να σας δω ξανά την επόμενη εβδομάδα και να μάθω τι όμορφα πράγματα θα θέλατε να κάνουμε μαζί. Θέλω να σας πω πως θα μου λείψετε, γιατί σας αγαπώ πολύ και λατρεύω να περνώ χρόνο μαζί σας. Όμως, θέλω να σας διαβεβαιώσω πως σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να αισθανθείτε πως έχετε ευθύνη για το τι αισθάνομαι όταν δεν σας έχω εδώ μαζί μου στο σπίτι! Σας διαβεβαιώ πως κάνω ό, τι καλύτερο μπορώ για να φροντίζω τον εαυτό μου και να περνώ καλά. Έτσι όταν θα σας βλέπω θα είμαι χαρούμενος αλλά και χορτάτος από πράγματα και θα έχω ακόμα μεγάλη όρεξη να κάνουμε μαζί όλα όσα θέλετε και προτείνετε». Αυτός ήταν ο τρόπος του να επανορθώσει και πράγματι τα παιδιά αισθάνθηκαν ανακούφιση και την επόμενη φορά οι λίστες τους είχαν γεμίσει με προτάσεις για δραστηριότητες, βόλτες και ό,τι άλλο βάζει ο νους. Μάλιστα, ο μικρός πρότεινε να φτιάξουν χριστουγεννιάτικα στολίδια για τα δέντρα και των δύο σπιτιών. Ποιος ξέρει; Ίσως αυτό, το να φτιάξει στολίδια στο σπίτι του μπαμπά και να τα κρεμάσει στο δέντρο του σπιτιού της μαμάς να συμβόλιζε μια σύνδεση… Εκείνη του πατέρα και της μητέρας! Γιατί, ας μην ξεχνάμε… Το διαζύγιο το παίρνει το ανδρόγυνο, ο άνδρας και η γυναίκα χωρίζουν, αλλά ο πατέρας και η μητέρα δεν θα πρέπει να χωρίσουν ποτέ και αυτό είναι σημαντικό να τονιστεί στα παιδιά προκειμένου να αισθάνονται ασφάλεια! Βέβαια δεν αρκεί να το λέμε, καλό θα είναι και να το κάνουμε…

Επιδιώκουμε την αυτοφροντίδα: Ως γονείς, οφείλουμε να δίνουμε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα, προκειμένου να διαχειριστούμε το άγχος και να εξασφαλίσουμε συναισθηματική ευεξία (όχι μόνο ως διαζευγμένοι). Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας, αφεθείτε σε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και αναζητήστε υποστήριξη από φίλους και συγγενείς. Και οι δύο γονείς, είτε ζουν με τα παιδιά είτε όχι, θα επωφεληθούν αν έχουν ένα ισχυρό σύστημα πλαισίωσης. Περιβάλλετε τον εαυτό σας με ανθρώπους που κατανοούν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζετε. Η ανταλλαγή εμπειριών και συμβουλών μπορεί να ανακουφίσει τα συναισθήματα απομόνωσης και να σας προσφέρει πρακτικές γνώσεις σχετικά με επιτυχημένες στρατηγικές ανατροφής των παιδιών κατά τη διάρκεια των διακοπών.

Είναι ζωτικής σημασίας να είστε καλά, προκειμένου να βρείτε τρόπους να αντιμετωπίσετε τον χωρισμό σας και να παραμείνετε ενεργοί στη ζωή των παιδιών σας, ιδιαίτερα αν είστε εσείς αυτός/ή που δεν ζείτε μαζί τους. Οι τακτικές βιντεοκλήσεις, τα τηλεφωνήματα, οι επιστολές και οι χειρονομίες αγάπης μπορούν να γεφυρώσουν το φυσικό χάσμα και να ενισχύσουν τη συναισθηματική σας σύνδεση.

Προσέχουμε την ψυχική μας υγεία: Το διαζύγιο και οι σχετικές προκλήσεις των εορτών συχνά επηρεάζουν την ψυχική υγεία του χωρισμένου γονέα. Η αναζήτηση επαγγελματικής φροντίδας, μέσω συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπείας είναι ένα προληπτικό βήμα προς τη διαχείριση των συναισθημάτων και τη δημιουργία μηχανισμών αντιμετώπισης κάθε δυσκολίας. Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να παρέχει καθοδήγηση, βοηθώντας τους γονείς να επικεντρωθούν στην ευημερία τους και, κατ’ επέκταση, στην ευημερία των παιδιών τους.

Καλές γιορτές! Είθε να φωτίζουν με θερμό φως τα λαμπάκια στο σπίτι και της μαμάς και του μπαμπά… Τι και αν είναι σε δυο διαφορετικά δέντρα, αρκεί να φωτίζουν και να αισθάνονται τη ζεστασιά τους, κυρίως τα παιδιά!

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια. Θα τη βρείτε στο www.storytellinghumans.com/