ΜΑΣΚΕΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ Ή ΠΟΛΙΤΙΚΗ;

0

Πέμπτη 20 Αυγούστου 2020. Η υποκρισία κορυφώθηκε. Όχι μόνο από πολιτικούς αλλά και από επιστήμονες. Κορυφώθηκε γιατί αυτή τη φορά ήταν εις βάρος των παιδιών. Κορυφώθηκε  και η τρέλα στα κοινωνικά δίκτυα, όπου ο καθένας φωνάζει, κράζει, απορεί, καταριέται, διδάσκει, αναρωτιέται.

Μάσκα λοιπόν ή όχι στα παιδιά;

Το ερώτημα για μένα είναι από την αρχή λάθος. Το ερώτημα θα έπρεπε να είναι: είμαστε έτοιμοι ως κοινωνία να στείλουμε τα παιδιά στο σχολείο, όπως το γνωρίζουμε; Μήπως το σχολικό περιβάλλον είναι εκείνο που θέλει τροποποίηση στα δεδομένα των νέων απαιτήσεων υγιεινής και όχι τα παιδιά μας; Διαβάζοντας τη συνέντευξη του καθηγητή Χρηστάκη, κοινωνιολόγου και ιατρού με διεθνή αναγνώριση, στο περιοδικό Economist στις αρχές Αυγούστου [1], καταλαβαίνεις ότι όντως ο κορονοϊός είναι μια ίωση αρκετά μεταδοτική αλλά πλέον όχι τόσο θανατηφόρος όσο φάνηκε στις αρχές της πανδημίας. Το γεγονός ότι ο ιός δεν είναι τόσο θανατηφόρος βέβαια τον κάνει και μεταδοτικό, μια και ο ξενιστής που τον κουβαλά, δηλαδή εμείς, δεν πεθαίνει και έτσι τον μεταφέρει και τον μεταδίδει. Τα παιδιά, όμως, είναι οι πιο αδύναμοι κρίκοι σε αυτήν την αλυσίδα μετάδοσης, ενώ κατέχουν και τα χαμηλότερα ποσοστά μόλυνσης από τον ιό, όπως και τα πιο ήπια συμπτώματα σε περίπτωση μόλυνσης. Άλλωστε αυτό ήταν και το επιχείρημα με το οποίο άνοιξαν  τα σχολεία χωρίς μάσκες λίγους μήνες πριν. Πριν βέβαια ανοίξουν τα σύνορα για χάρη της οικονομίας και αυξηθούν τα κρούσματα και στην παρθένα χώρα μας, η οποία προφανώς και θα πέρναγε καλύτερο φθινόπωρο, εάν καλοκαίριαζε με εγχώριους τουρίστες.

Ο καθηγητής Χρηστάκης, λοιπόν, τελειώνει τη συνέντευξή του αναφέροντας: «Μέχρι να ανακαλυφθεί ένα αποτελεσματικό εμβόλιο και να γίνει ευρέως διαθέσιμο, να ελαχιστοποιήσουμε τις κοινωνικές μας επαφές, να τηρούμε αποστάσεις, να εφαρμόσουμε μαζικούς διαγνωστικούς ελέγχους και, ναι, να φοράμε μάσκες». Οι μάσκες αναφέρονται στο τέλος μιας μεγάλης φράσης στην οποία γίνεται αναφορά μέτρων για τα οποία εδώ και τρεις μήνες, που έληξε η καραντίνα, η Πολιτεία δεν έκανε τίποτα. Αντιθέτως, επέτρεψε τις κοινωνικές επαφές ακόμη και με τους πολίτες χωρών που πρωταγωνίστησαν με τραγικό τρόπο στην πανδημία, επέτρεψε τον συνωστισμό στα καράβια και στα σοκάκια των νησιών και βέβαια έμεινε συνεπής στην εμμονή της να μην κάνει τεστ!

Τώρα, λοιπόν, τα παιδιά από 5 ετών καλούνται να διορθώσουν τις αστοχίες αυτές και να πάρουν την ευθύνη πάνω τους, εκείνη την ευθύνη που δεν πήραν οι μεγάλοι για εκείνα. Έτσι δε γίνεται πάντα; Η νέα γενιά, λέμε, είναι η ελπίδα για κάτι καλύτερο (πιο απενεχοποιητική πρόταση δεν υπάρχει).

Είναι όμως ασφαλής η χρήση της μάσκας από τα παιδιά;

Απορώ με τόσα δημοσιεύματα υπέρ της μάσκας στα παιδιά (τα οποία βέβαια είναι copy-paste και λένε τα ίδια ακριβώς από την Αμερική έως την Ελλάδα) και τα οποία όμως δεν αναφέρουν ούτε μια μελέτη για τις επιπτώσεις της καθημερινής και πολύωρης χρήσης τόσο σε βιολογικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Και πώς άλλωστε, αφού ποτέ δεν έτυχε να τρέξει κάποιο πείραμα, όπου κάποιος τρελός επιστήμονας θα έβαζε παιδάκια να φοράνε 8 ώρες την ήμερα μάσκα, να τρέχουν με αυτή στο πρόσωπο, να μιλάνε, να παίζουν, να τραγουδούν, να ανεβοκατεβαίνουν σκαλιά.  Δεν υπήρξε η ανάγκη να πειραματιστεί κάνεις. Συνεπώς, η ερώτηση εάν είναι ασφαλής η χρήση της μάσκας στα παιδιά δεν μπορεί να απαντηθεί με δεδομένα βιβλιογραφίας, αλλά κυρίως με υποθέσεις βασισμένες στις γνώσεις που έχουμε από τη φυσιολογία της αναπνοής.

Αυτές τις γνώσεις, όμως, τις κατέχει καλύτερα ένας εντατικολόγος παίδων, όπως ο κος Χατζής, έμπειρος χρόνια σε παιδιά με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα. Ο κος Χατζής, λοιπόν, προς τιμήν του, αρκετές μέρες μάλιστα πριν εκραγεί το ηφαίστειο του παραλογισμού, είχε λάβει θέση ενάντια στη χρήση μάσκας από τα νήπια ενώ επισήμανε τους κινδύνους από τη χρήση της στα παιδιά του Δημοτικού. Χαρακτηριστικά, είχε το θάρρος να μιλήσει ακόμη και για το ενδεχόμενο αιφνίδιου θανάτου[2],[3].

Δυστυχώς, ύστερα από εκείνον και κάνα δυο συνάδελφους στο Facebook, ακούς παντού να παίζει η ίδια κασέτα. Μάλιστα ειπώθηκε και ως επιχείρημα από συνάδελφο η μία και μόνη μελέτη που υπάρχει σχετικά με τη χρήση μάσκας και διεξήχθη στη Σιγκαπούρη, από την οποία φάνηκε ότι η μάσκα δεν προκάλεσε κανένα πρόβλημα[4]. Μόνο που δε μας ανέφερε τους περιορισμούς της μελέτης, εκ των οποίων ένας πολύ σημαντικός ήταν ότι τα παιδιά στην εν λόγω μελέτη φόρεσαν τη μάσκα μόνο για 5 λεπτά! Και όντως αυξήθηκε το CO2, αλλά όχι σε επικίνδυνα επίπεδα, αφού βέβαια η μελέτη αφορούσε πεντάλεπτη μόνο χρήση μάσκας. Επιπλέον, η μελέτη αφορούσε ηλικίες 7-14 ετών, δηλαδή όχι νήπια! [5]

Άλλος συνάδελφος, έμπειρος στην τηλεοπτική παιδιατρική, ανέφερε ότι οι μάσκες είναι ένα αξεσουάρ, όπως π.χ. τα γυαλιά ήλιου που και τα μικρά παιδιά φοράνε πλέον[6]. Δυστυχώς, αν και τα γυαλιά ηλίου πράγματι συστήνονται από τις μικρές ηλικίες, δε νομίζω πως ένα νήπιο και ένας μαθητής του Δημοτικού τα φοράνε εν τέλει για πάνω από μισή ώρα. Φανταστείτε να έπρεπε να αναπνεύσουν και μέσα από αυτά ή να πρέπει να προσέχουν πώς θα τα βγάζουν και πώς θα τα ακουμπούν. Και έτσι, σιγά σιγά, η κουβέντα φεύγει από το επίπεδο της αναπνευστικής φυσιολογίας, του μειωμένου οξυγόνου και του αυξημένου CO2 που κατακρατείται στη μάσκα και επανεισπνέεται (όπως άλλωστε έδειξε και η άνωθεν μελέτη) και πάει στο επίπεδο των δεξιοτήτων της παιδικής ηλικίας.

Μπορεί ένα νήπιο να ανεχτεί κανόνες ορθής χρήσης μάσκας; Μπορεί ένα παιδί 8 ετών να τρέξει στο διάλειμμα φορώντας μάσκα; Μπορεί να μην την ακουμπήσει καθόλου; Μπορεί να μην του πέσει; Και, εάν του πέσει, μπορεί να αποφύγει να την ξαναβάλει όπως είναι; Υπάρχει περίπτωση να μην παίξουν τα παιδιά με τις μάσκες τους; Ούτε καν εμείς οι ενήλικοι δεν είμαστε τόσο συνεπείς και σωστοί με τους κανόνες της μασκοφορίας. Δεν ακουμπάμε ποτέ το εξωτερικό μέρος της; Τη βγάζουμε από τα λαστιχάκια; Νιώθουμε άνετα να αναπνέουμε μέσα από τη μάσκα, δίχως να θέλουμε κάποιες στιγμές να πάρουμε πιο «καθαρές» ανάσες;

Στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ περιγράφονται τα είδη μάσκας και μάλιστα στη χειρουργική, η οποία θεωρείται η πιο ασφαλής, αναφέρεται ότι, αν φορεθεί ανάποδα, οι υδρατμοί που παράγονται από την εκπνοή παραμένουν επάνω της και δημιουργούν αίσθημα πνιγμονής.  

Υστερα,  υπάρχει η δυνατότητα μια οικογένεια να ξοδέψει χρήματα για 3 μάσκες την ημέρα για κάθε παιδί; Γιατί, όπως είπε κυνικά η Υπουργός Παιδείας, αυτό είναι κάτι που επαφίεται στην κάθε οικογένεια! Έπειτα από μια ημέρα ο Υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι θα δοθούν δωρεάν, αλλά η Μαρία Αντουανέτα είχε ήδη προτείνει παντεσπάνι ανερυθρίαστα. Και εν τέλει ρώτησε η επιτροπή της Δημόσιας Υγείας τους ειδικούς της ψυχολογίας αν υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουν υποχόνδρια και αρρωστοφοβικά τα μικρά παιδιά; Ή μήπως η ψυχική υγεία δεν ανήκει στα όρια της Δημόσιας Υγείας; Υπάρχει, ξέρετε, και το άγχος της μάσκας (mask anxiety), το οποίο βιώνουν ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπείες [7]. Ή μήπως ένα τέτοιο ενδεχόμενο αποκλείεται επειδή θα τους μιλήσουμε για τη μελέτη της Σιγκαπούρης ή γιατί θα τους εκβιάσουμε συναισθηματικά με την υγεία της γιαγιάς;

Και τέλος αναρωτήθηκε κανείς από τους αρμόδιους τι ρόλο θα παίζει ο δάσκαλος που θα καλύπτεται το πρόσωπό του και άρα οι μορφασμοί του και τα νεύματά του; Μάλλον του ρομπότ, που μιλάει, αλλά δεν εκφράζεται και δεν εκφράζει.

Τελικά ποιος μπορεί να απαντήσει για την καθημερινή χρήση της μάσκας αφού ποτέ δεν έχει ξαναεφαρμοστεί; Μόνο τα παιδιά… Θα το δείτε… Θα απαντήσουν με τον τρόπο τους… Εγώ θεωρώ πως μόνο στα παιδιά του Γυμνασίου και Λυκείου θα μπορούσε να εφαρμοστεί (και, ναι, θα έπρεπε) κάτι τέτοιο. Για τις μικρότερες ηλικίες διαφωνώ! Και ένας από τους λογούς που αντιστέκομαι στη χρήση της μάσκας στα μικρά παιδιά δεν είναι γιατί ανήκω στους «ψεκασμένους», που λένε στα social, αλλά επειδή ξέρω ότι είναι αδύνατο να εφαρμοστεί, αλλά και επειδή δε θέλω να συναινέσω στην αδράνεια του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο προφανώς και παζάρεψε με τους επιστήμονες της επιτροπής τις πολιτικές του διαθέσεις. Όμως οι ιατροί δεν πρέπει να ασκούν πολιτική, αλλά ιατρική. Όπως ο συνωστισμός απαγορεύτηκε και διώχθηκε με πρόστιμα από πλατείες και μαγαζιά (και καλώς έγινε) έτσι πρέπει και να αποτραπεί και από τις σχολικές τάξεις. Αποστάσεις, λοιπόν, καθαριότητα, αερισμός των αιθουσών, πιο μικρός αριθμός μαθητών ανά τμήμα, βήχας και φτέρνισμα στους αγκώνες, πλύσιμο χεριών. Αυτά είναι μέτρα καταπολέμησης μιας πανδημίας. Αν γίνουν αυτά από την πολιτεία και τα κρούσματα συνεχίζουν να αυξάνονται, τότε, ναι, ας φορέσουν μάσκες και τα κατοικίδια. Μέχρι τότε, το να μη θες να φορέσει μάσκα το παιδί σου ή το να πιστεύεις ότι είναι ανέφικτο δε σημαίνει ούτε ότι είσαι με τους «ψεκασμένους» ούτε πως θεωρείς τον κορονοϊό ανύπαρκτο και προϊόν συνωμοσίας. Και αυτό το λέω γιατί πλέον τα άρθρα από μερικούς είναι ακραία στις απόψεις τους και δημιουργούν αίσθηση διχόνοιας. Όχι, δεν υπάρχει μόνο μαύρο ή άσπρο, ούτε είναι τρελοί, αντιεμβολιαστές, γραφικοί χριστιανο-εθνικιστες και “τοξικές μαμάδες του Facebook” [8] όσοι διαφωνούν με το μέτρο στις μικρές ηλικίες.

Ο κορονοϊός SARS-COV 2 δεν είναι απλώς μια ιωσούλα, δεν είναι μια γριπούλα, είναι κάτι παραπάνω και ειδικά για τις ευπαθείς ομάδες είναι πολλά παραπάνω, δεδομένου κιόλας ότι δεν υπάρχει η επιλογή του εμβολίου. Συνεπώς, ναι, περιμένουμε πολλά παραπάνω… Από το κράτος, όμως, πρώτα από όλα και όχι από τα ανήλικα παιδιά…

Πηγες:

1. https://www.athina984.gr/en/2020/08/13/ekonomist-toylachiston-to-40-toy-pagkosmioy-plithysmoy-tha-arrostisei-apo-ton-koronoio-kai-ekatommyria-tha-pethanoyn/
2. https://www.iatronet.gr/eidiseis-nea/epistimi-zwi/news/56064/tasos-xatzis-maska-i-oxi-sto-sxoleio.html
3. https://www.iatriko.gr/el/content/me-prosohi-ti-maska-sta-paidia?cl=609
4. https://www.capital.gr/o-petros-lazos-grafei/3475004/to-paidi-kai-i-maska 
5. Daniel Yam Thiam Goh et al. Sci Rep. 2019; 9: 18952.Published online 2019 Dec 12.A randomised clinical trial to evaluate the safety, fit, comfort of a novel N95 mask in children2019 Sep;66(3):184-190. doi: 10.1002/jmrs.346. Epub 2019 Jul 25.
6. Σπύρος Μαζάνης: Μέχρι την ηλικία των τριών η χρήση μάσκας είναι επικίνδυνη | Ώρα Ελλάδος 19/8/2020 | OPEN TV
7. A prospective examination of mask anxiety during radiotherapy for head and neck cancer and patient perceptions of management strategies
8. https://www.protagon.gr/apopseis/i-maska-sta-sxoleia-kai-oi-manoules-tou-facebook-44342105596

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com