ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ

Δεν είναι διάσημοι, δεν τους προσφέρουμε τιμές ή θέσεις στα ψηφοδέλτια, τις περισσότερες φορές οι μόνοι που πάνε να πανηγυρίσουν τα ρεκόρ τους είναι οι μπαμπάδες και οι μαμάδες τους. Για χάρη τους όμως έχει ακουστεί πολλές φορές στα στάδια όλου του κόσμου ο εθνικός ύμνος μας. Με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, ας μιλήσουμε για την προσπάθεια των αθλητών των Παραολυμπιακών, μια προσπάθεια που ξεκινά από μικρή ηλικία.
Από τις 27 Ιουλίου έως τις 12 Αυγούστου οι προβολείς της παγκόσμιας δημοσιότητας θα στραφούν στο Λονδίνο. Ο αθλητισμός θα γιορτάσει, οι αθλητές θα δοξαστούν, θα βραβευτούν, θα αποτύχουν, θα καταγράψουν νέα ρεκόρ. Ισότιμη λάμψη, προβολή και ενδιαφέρον δικαιούνται να έχουν και οι Παραολυμπιακοί Αγώνες, που γίνονται αμέσως μετά, δηλαδή από τις 29 Αυγούστου έως τις 9 Σεπτεμβρίου. Όχι μόνο γιατί μέσα στα χρόνια έχουν κάνει τη χώρα μας περήφανη με τα συνολικά 68 μετάλλια που έχουν κερδίσει οι αθλητές μας. Αλλά «παίζουν» σε ίδιο επίπεδο. Σε σκληρό αθλητισμό επιδόσεων. Δεν υπάρχει ξεχωριστή μεταχείριση ή βαθμός ευκολίας. Ο πρωταθλητισμός και οι επίπονες διαδικασίες μέχρι να φτάσεις σε έναν αγώνα τέτοιου επιπέδου είναι ίδια, είτε μιλάμε για αρτιμελείς αθλητές είτε για άτομα με αναπηρίες.  Tο Taλκ βρέθηκε στα γραφεία της Παραολυμπιακής Επιτροπής, ένα φασαριόζικο πρωινό, λίγο καιρό προτού αναχωρήσει για το Λονδίνο η ελληνική αποστολή, την οποία αποτελούν 61 αθλητές, οι οποίοι διαγωνίζονται σε εννέα αθλήματα. Τα τηλέφωνα χτυπούσαν συνέχεια, οι συσκέψεις διαδέχονταν η μία την άλλη, και οι άνθρωποι πήγαιναν πάνω-κάτω στα γραφεία τους. Και δεν είναι μια εύκολη χρονιά, καθώς η οικονομική κρίση έβαλε πολλές τρικλοποδιές, ενώ το κράτος δεν είναι πάντα πρόθυμο να βοηθήσει όσο χρειάζεται.
Με υποδέχτηκε ο Σάκης Κωστάρης, υπεύθυνος επικοινωνίας της Ελληνικής Παραολυμπιακής Επιτροπής, και αθλητής στο παρελθόν και μέχρι σήμερα. Έκανε δεκαπέντε χρόνια πρωταθλητισμό στην κολύμβηση ?έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο Σίδνεϊ το 2000?, μετά έκανε βόλεϊ, ιστιοπλοΐα, και τα τελευταία χρόνια ξιφασκία. Ύστερα από πολλούς δισταγμούς τον ρωτάω για την αναπηρία στο αριστερό του πόδι. «Είναι ακρωτηριασμένο. Είχα καρκίνο στο κόκαλο στην ηλικία των 8 ετών», απαντά με μια φυσικότητα, που δεν θα έπρεπε καν να με απασχολεί και να σχολιάζω, σαν να ζητούσα να μάθω κάτι τόσο απλό όσο το όνομά του. Και τότε, ναι, κατάλαβα ότι το «πρόβλημα» το έχω εγώ. Εμείς. Η κοινωνία που ακόμα φοβόμαστε, διστάζουμε, αγνοούμε.

Η κοινωνία εκπαιδεύεται
Και εδώ ακριβώς μπαίνει και το θέμα της συμβολής και των πολλαπλών στόχων των Παραολυμπιακών Αγώνων. «Είναι πολύ σημαντικός», λέει ο Σάκης Κωστάρης, «ο αθλητισμός. Σε βοηθάει να μην έχεις φόβους ή να ντρέπεσαι για τον εαυτό σου. Και στους γονείς λειτουργεί θετικά γιατί μερικοί μπορεί να ντρέπονται που έχουν παιδί με αναπηρίες. Με τον αθλητισμό δεν εκπαιδεύεται μόνο ο αθλητής, αλλά εκπαιδεύει και την κοινωνία. Ο παραολυμπιακός αθλητισμός λειτουργεί και θεραπευτικά προς την κοινωνία». Στην παρέα έρχεται και ο πρόεδρος της Ελληνικής Παραολυμπιακής Επιτροπής, ο Γιώργος Φουντουλάκης. «Για εμάς ο αθλητισμός είναι και ένας τρόπος ζωής. Στόχος δεν είναι μόνο τα μετάλλια, αλλά και να βγάζουμε τα άτομα με αναπηρία από το σπίτι. Να μπορούμε να ενταχθούμε στην κοινωνία ισότιμα, κάτι που δεν έχουμε κερδίσει ακόμα ‒ το κράτος είναι εχθρικό απέναντί μας και η κοινωνία δεν μας έχει αποδεχτεί όπως θα έπρεπε», μου λέει ο πρόεδρος, ο οποίος είναι καθηλωμένος σε ένα αναπηρικό καροτσάκι. Θα περίμενε, βέβαια, κανείς πως σε μια χώρα όπου περίπου το 10% είναι άτομα με αναπηρίες τέτοια «θέματα», αποδοχής και ένταξης, θα ήταν λυμένα. Μια συνήθης παρεξήγηση, για όποιον έχει άγνοια, είναι η ταύτιση των Special Olympics με τους Παραολυμπιακούς Αγώνες. Τα Special Olympics διοργανώνονται αποκλειστικά για άτομα με νοητική αναπηρία και έχουν συμμετοχική φιλοσοφία. Ο στόχος τους είναι η κοινωνικοποίηση των ατόμων, ενώ δεν είναι τόσο σημαντική η νίκη. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες, αντίθετα, έχουν αυστηρά αγωνιστική φιλοσοφία. Οι αθλητές προπονούνται σκληρά, όπως ακριβώς και στους Ολυμπιακούς, για να βρίσκονται στο καλύτερο δυνατό επίπεδο. Και ο καλύτερος κερδίζει. Η προπόνηση γίνεται με όρους σκληρούς, όπως προϋποθέτει ο πρωταθλητισμός.

Προπόνηση με απαιτήσειςΜου το επιβεβαιώνει και ο προπονητής Γιώργος Τοπτσής, βετεράνος παραολυμπικονίκης και ο ίδιος (έχει ακρωτηριασμό στο άνω άκρο). Στο παρελθόν έχει κερδίσει χάλκινο στη Σεούλ και χάλκινο στην Ατλάντα στο άλμα εις μήκος. «Η προπόνηση δεν διαφέρει. Απλώς, λόγω της ιδιαιτερότητας κάθε ατόμου, την προσαρμόζουμε. Δουλεύουμε πολύ για να φτάσουμε στους Παραολυμπιακούς», λέει. Δεν έχει εύκολη δουλειά. Προπονεί αθλητές που κάνουν ρίψεις και άλματα, άτομα με παραπληγία, εγκεφαλικές παραλύσεις, ακρωτηριασμούς.
Και στους Παραολυμπιακούς Αγώνες έχουν σημειωθεί κρούσματα ντόπινγκ, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με τους Ολυμπιακούς. «Είναι αθλητισμός επιδόσεων. Στην άρση βαρών κυρίως έχουν συμβεί τέτοια περιστατικά. Αλλά αντιμετωπίζονται πιο αυστηρά απ’ ό,τι στους αθλητές των Ολυμπιακών. Η τιμωρία δηλαδή μπορεί να είναι ο αποκλεισμός του αθλητή για τέσσερα χρόνια», εξηγεί ο Σάκης Κωστάρης. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες τα 17 από τα 20 αθλήματα είναι ίδια με αυτά των Ολυμπιακών. Έχουν, βέβαια, και δικά τους αθλήματα, όπως το γκόλμπολ (το οποίο παίζουν τυφλοί με μια μπάλα που βγάζει ηχητικό σήμα) και το μπότσια (άθλημα στρατηγικής και στόχου για αθλητές με μεγάλη αναπηρία). Επίσης, υπάρχουν διαβαθμίσεις, ένα σύστημα κατηγοριοποίησης για να εξασφαλίζει την ισονομία στους διαγωνιζόμενους αθλητές, ανάλογα με τον βαθμό αναπηρίας (προβλήματα όρασης, νοητική αναπηρία, κινητικές αναπηρίες, παραπληγία, ακρωτηριασμός, ατροφίες στα άκρα, κ.λπ.). Στην κολύμβηση, για παράδειγμα, υπάρχουν δέκα κατηγορίες κινητικής αναπηρίας.

Από πέντε χρόνων
Ο 31χρονος Χαράλαμπος Ταϊγανίδης είναι κολυμβητής με περιορισμό όρασης, και μάλιστα πολυβραβευμένος, με επιπλέον παράσημο το ότι είναι δεύτερος στην παγκόσμια κατάταξη. Κέρδισε τρία μετάλλια στο Σίδνεϊ και έξι στο Πεκίνο, όπου ήταν ο πιο διακεκριμένος αθλητής. Η δική του περίπτωση είναι ιδιαίτερη, καθώς ξεκίνησε πρωταθλητισμό στους αρτιμελείς. «Προπονούμαι από πέντε χρόνων. Ξεκίνησα πρωταθλητισμό στους αρτιμελείς, όπου είχα πολλές διακρίσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και συμμετοχή στο Παγκόσμιο. Το 2000, ως αρτιμελής αθλητής, είχα χάσει για 60-70 κλάσματα το όριο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες με την ομάδα του Ολυμπιακού. Από τότε και μετά ανήκω στο άθλημα με αναπηρία». Το πρόβλημα της περιορισμένης όρασης το είχε εκ γενετής, αλλά κάποια στιγμή εκδηλώθηκε πιο έντονα. «Στο τελευταίο πρωτάθλημα που είχα με τους αρτιμελείς στη Γλυφάδα το 2002, δεν μπορούσα να εστιάσω και να κολυμπήσω ευθεία και έπεφτα πάνω στις διαδρομές», εξηγεί. Ήταν άραγε εύκολη η μετάβαση; «Είναι κατ’ αρχάς», απαντά, «περίπλοκο να φεύγεις από έναν χώρο που σου είναι γνωστός και να βρίσκεσαι σε έναν άλλον που δεν ξέρεις. Αλλά με βοήθησαν να καταλάβω ότι, σε σχέση με το πρόβλημά μου, δεν έχω να φοβηθώ ή να λυπηθώ ή να στερηθώ τίποτα απ’ ό,τι ένας αρτιμελής. Το θέμα είναι τι ψυχικά αποθέματα έχεις αλλά και τι συμπαράσταση». Και καταλήγει λέγοντας ότι «είναι ακριβώς ίδια η προετοιμασία. Και μπορώ να πω ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν περισσότερο ζήλο και δείχνουν μεγαλύτερη προσπάθεια απ’ ό,τι οι αρτιμελείς. Δεν θα άλλαζα τίποτα τώρα». Η ώρα πέρασε. Όλοι βιάζονται, τους περιμένει δουλειά και προπόνηση. Φεύγοντας μου μένει στο μυαλό μια φράση του προέδρου, Γιώργου Φουντουλάκη: «Δεν έχουμε ιδιαίτερες αδυναμίες. Το να μην μπορώ να περπατήσω εγώ δεν σημαίνει ότι έχω αδυναμία πέρα από τη μετακίνησή μου. Δεν νιώθω ότι είμαι διαφορετικός από εσάς και ότι μειονεκτώ. Στη μόνη περίπτωση που κάποιος μειονεκτεί είναι όταν δεν έχει μυαλό. Όταν το μυαλό δουλεύει και μπορεί να λειτουργεί, ξεπερνάς όλα τα προβλήματα και συμμετέχεις στη ζωή».

Πληροφορίες: 

• Οι απαρχές του παραολυμπιακού κινήματος είναι το 1948 στη Μεγάλη Βρετανία στο Stockmandeville, ένα πολύ γνωστό κέντρο αποκατάστασης, κοντά στο Λονδίνο. Εκεί διοργανώθηκαν οι πρώτοι αγώνες για αθλητές που ήταν βετεράνοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που είχαν παραπληγίες και ακρωτηριασμούς. Οι Βρετανοί αθλητές προσκάλεσαν αθλητές από την Ολλανδία και αγωνίστηκαν. Πατέρας των Παραολυμπιακών Αγώνων θεωρείται ο νευρολόγος σερ Λούντβιχ Γκούτμαν.
• Οι πρώτοι επίσημοι Παραολυμπιακοί Αγώνες έγιναν στη Ρώμη το 1960, όπου συμμετείχαν 400 αθλητές από έξι χώρες. Αυτήν τη στιγμή στο Λονδίνο θα είναι 4.200 αθλητές από περίπου 170 χώρες.
• Έλληνες αθλητές και αθλήτριες συμμετέχουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες από το 1976 στο Τορόντο. Η Ελλάδα κέρδισε το πρώτο μετάλλιο το 1980 στο Άρνεμ. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας η Ελλάδα συμμετείχε με 137 αθλητές και κέρδισε 20 μετάλλια. Στην επόμενη διοργάνωση, στο Πεκίνο, κερδίσαμε τα περισσότερα μετάλλια, 24 με τη συμμετοχή 69 αθλητών. Συνολικά η χώρα μας έχει κερδίσει 68 μετάλλια.