ΤΟ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟ ΣΥΝΝΕΦΟ-ΟΠΕΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΕΛΣ

0

Με ένα μαγευτικό παραμύθι από την Ανατολή, έναν ύμνο στον άνθρωπο, ανοίγει το 2022 για την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. H νέα όπερα για παιδιά και νέους Το ερωτευμένο σύννεφο της συνθέτριας Σοφίας Καμαγιάννη σε λιμπρέτο της Ελένης Ζαφειρίου βασισμένο στο ομώνυμο παραμύθι του Ναζίμ Χικμέτ έρχεται στην Εναλλακτική της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να ταξιδέψει τους θεατές σε τόπους και χρόνους μακρινούς μέσα από τη δύναμη της μουσικής και της ποίησης. Μια παράσταση υψηλών συμβολισμών και συναισθηματικού πλούτου, το Ερωτευμένο σύννεφο θα παρουσιαστεί από τις 8 Ιανουαρίου 2022 και για δέκα μοναδικές παραστάσεις.

Με το βλέμμα προσηλωμένο στη διάσταση της συλλογικότητας που διακρίνει την αισθητική και πολιτική θέση του αρχικού υλικού, η οπερατική προσαρμογή από τη συνθέτρια Σοφία Καμαγιάννη και τη συγγραφέα Ελένη Ζαφειρίου ξεχωρίζει λόγω της τολμηρής δραματουργικής επιλογής ο κεντρικός ρόλος του αφηγητή να αποδοθεί στην πολυβραβευμένη παιδική και νεανική χορωδία Rosarte, η οποία εμπλέκεται στα δρώμενα, σχολιάζει, συμπάσχει και παίρνει θέση υπέρ του δικαίου και της αδελφοσύνης. Το επταμελές μουσικό σύνολο διευθύνει η Σοφία Καμαγιάννη, ενώ τη σκηνοθεσία υπογράφει η Ελένη Ευθυμίου, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνοθέτριες της νέας γενιάς.

Το Ερωτευμένο σύννεφο του σημαντικού Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ αποτελεί μια ανυπόκριτα ρομαντική αλληγορία του ιδεαλιστικού αγώνα για τα ιδανικά και τις αξίες, που συγκινεί ακόμη και στις μέρες μας εξαιτίας της ειλικρίνειας και της ευαισθησίας με τις οποίες εξυμνεί πανανθρώπινες αξίες όπως η ελευθερία, η αλληλεγγύη, η φιλία, ο αγώνας για την κοινωνική δικαιοσύνη, η αυτοθυσία και η βαθιά αγάπη για τη ζωή, καταδικάζοντας παράλληλα τη βία του πολέμου, της εκμετάλλευσης και της απληστίας. Ανάμεσα στα άλλα έργα του, ο Ναζίμ Χικμέτ έγραψε και μικρές ιστορίες που πηγάζουν από την παράδοση της χώρας του. Αυτές έχουν τη μορφή διδακτικών παραμυθιών που απευθύνονται σε παιδιά κάθε ηλικίας. Το Ερωτευμένο σύννεφο είναι μια απ’ αυτές τις μικρές ιστορίες, που όμως είναι μεστή από μεγάλα διανοήματα και ισχυρά συναισθήματα.

Σύνοψη: Σε χώρο και χρόνο απροσδιόριστο, οι «μαγικές» νότες του νέυ δημιουργούν τη Χώρα της Φλογέρας και των κατοίκων της, του κακού Καρά Σεϊφί, φεουδάρχη άπληστου, βίαιου και δολοφονικού, αλλά και της συνετής, δίκαιης και γενναιόψυχης Αϊσέ. Ο Καρά Σεϊφί εποφθαλμιά το μικρό κομμάτι γης της Αϊσέ και καταφεύγει σε απάνθρωπα και εγκληματικά μέσα για να το αρπάξει: νυχτερινές επιθέσεις με το άλογό του, απειλές και εκβιασμούς. Είναι βέβαιος για τη νίκη του, χωρίς να υπολογίζει την ψυχική δύναμη της Αϊσέ και την πολύτιμη βοήθεια των συντρόφων της. Ένα μεσημέρι, ενώ η Αϊσέ και οι σύντροφοί της, ο λαγός και το περιστέρι, απολαμβάνουν τον ήλιο, εμφανίζεται στον ουρανό ένα σύννεφο. Αντικρίζοντας τα όμορφα καθαρά μάτια της Αϊσέ, λαβώνεται από το βέλος του έρωτα και γίνεται ένα «ερωτευμένο σύννεφο». Τα συναισθήματα είναι αμοιβαία. Το «ερωτευμένο σύννεφο» γίνεται μάρτυρας των επιθέσεων του Καρά Σεϊφί ενάντια στην αγαπημένη του και ρίχνεται μαζί με τους άλλους στη μάχη για να τον εκδιώξουν. Η σθεναρή αντίσταση της Αϊσέ και των συντρόφων της αναγκάζουν τον Καρά Σεϊφί να συρθεί ύπουλα μια νύχτα στον κήπο της, όπου πυρπολεί όλα τα λουλούδια. Αρχίζει η τελική μάχη, που τους βρίσκει ενωμένους. Το «ερωτευμένο σύννεφο» παλεύει στον ουρανό ενάντια στους συμμάχους του Καρά Σεϊφί, τον άνεμο και το φίδι, και ταυτόχρονα βοηθάει τους υπόλοιπους στη γη εναντίον του Καρά Σεϊφί. Η έκβαση είναι νικηφόρα για την Αϊσέ. Όμως τα λουλούδια έχουν καεί. Το «ερωτευμένο σύννεφο» αποφασίζει να θυσιαστεί για να αναγεννηθούν, να συνεχιστεί η ζωή. Αφήνει τα δάκρυά του –δάκρυα από υψηλόφρονα συνείδηση– να πέφτουν σαν βροχή. Η καμένη γη ποτίζεται απαλά. Το «ερωτευμένο σύννεφο» χάθηκε, αλλά η βροχή ξαναζωντάνεψε την καμένη γη. Η λύπη της Αϊσέ και των υπόλοιπων συντρόφων της απαλύνεται στη σκέψη πως ο αγαπημένος της θυσιάστηκε για να δώσει καινούρια ζωή και πως θα μείνει για πάντα στις καρδιές τους.

Η τρυφερότητα και η ευαισθησία, βασικοί πυλώνες του παραμυθιού, αποτέλεσαν κινητήριο δύναμη για τη δημιουργία της νέας όπερας από τη Σοφία Καμαγιάννη. «Η ιδιαίτερη πρόκληση στο συγκεκριμένο έργο, και έμπνευση για τη σύλληψή του, ήταν η δραματουργική επιλογή μου η (εξαιρετική) παιδική-νεανική χορωδία Rosarte να πρωταγωνιστεί ως συγγραφέας-αφηγητής-χορός. Αφηγείται την ιστορία, στέκεται στα νοήματά της, αλλά κατά τόπους συμμετέχει σε αυτά που λένε οι ρόλοι, συμπάσχοντας και ακολουθώντας τη ροή, καθορίζοντας πολύ και τον τρόπο μουσικής γραφής. Χωρίς ίχνος όμως παιδοκεντρικών “ευκολιών”, σε συνεννόηση και συνεργασία με την Ελένη Ζαφειρίου, η οποία έκανε μια εμπνευστική ποιητική μεταφορά του παραμυθιού σε λιμπρέτο. Στο μουσικό ύφος, ο έντονος λυρισμός εναλλάσσεται με ρυθμικό δυναμισμό απορρέοντα από τη συνεχή δράση και τις συγκρούσεις και εξίσου σημαντικό δραματουργικά, γι’ αυτό και έδωσα μεγάλη έμφαση στους τρόπους έκφρασής του. Οι ηλεκτροακουστικοί ήχοι που παρεμβάλλονται –επεξεργασμένοι φυσικοί ήχοι– διευρύνουν τον φαντασιακό χώρο στη Χώρα της Φλογέρας ή προσδίδουν ιδιότητες στα λουλούδια (θρήνος) φτιάχνοντας ιδιότυπους ηχητικούς όγκους μαζί με τις ζωντανές φωνές. Ο συνδυασμός όλων των στοιχείων σε μια σύγχρονη μουσική γλώσσα είχε ως στόχο τη λειτουργία των συμβολισμών στα πιο βαθιά στρώματα των υψηλών δονήσεων – συναισθημάτων – σκέψεων και μηνυμάτων που περνά αυτό το έργο. Διαβάζοντας το σημείωμα αυτό δύο χρόνια μετά την απότομη παύση της πρώτης μας προγραμματισμένης παρουσίασης, η σκέψη μου ήταν να γράψω κάτι τελείως διαφορετικό υπό την επήρεια των συναισθηματικών κραδασμών και τεράστιων αλλαγών που έχει προκαλέσει η πανδημία. Το άφησα τελικά ως είχε, μόνο νιώθω να προσθέσω δύο λέξεις. Συγκίνηση και ευγνωμοσύνη», σημειώνει η Σοφία Καμαγιάννη.

Τόσο η ποιητική φόρμα και οι αναφορές στη γλώσσα της λαϊκής παράδοσης που διατρέχουν το λιμπρέτο της Ελένης Ζαφειρίου όσο και η διαλεκτική λυρικής έκφρασης, ρυθμικής ενεργητικότητας και ποιητικής χρήσης της τεχνολογίας που διέπουν τη μουσική γλώσσα της Σοφίας Καμαγιάννη αξιοποιούνται στην υπηρεσία των υψηλών συμβολισμών και του συναισθηματικού πλούτου που χαρακτηρίζει το ποιητικό έργο του Χικμέτ. «Το “ερωτευμένο σύννεφο” είναι ο άνθρωπος, που αγωνίζεται συλλογικά για τα οράματα μιας νέας κοινωνίας και στους αγώνες δίνει, αν χρειαστεί, και τη ζωή του. Το “ερωτευμένο σύννεφο” αγάπησε πολύ τη ζωή και γι’ αυτήν έδωσε και τη δική του, ζώντας μέσα μας για πάντα», σημειώνει η Ελένη Ζαφειρίου.

Με τη σειρά της, η σκηνοθεσία της Ελένης Ευθυμίου, στην πρώτη της συνεργασία με την Εναλλακτική Σκηνή, συνδυάζει τη σκηνική λιτότητα με τη μαγεία του παραμυθιού, δημιουργώντας ένα ατμοσφαιρικό θεατρικό ανάλογο του επαναστατικού λυρισμού του πρωτοτύπου, τόσο μυστηριακό όσο και δυναμικό, που στρέφεται προς τους νέους θεατές με γενναιοδωρία, ελπίδα και πίστη στο μέλλον. «Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε το Ερωτευμένο σύννεφο με αρχική πρόθεση να το παρουσιάσουμε στο κοινό τον Μάρτιο του 2020. Δύο χρόνια μετά και εν μέσω μiας πολύ σκληρής εποχής για την ανθρωπότητα –τόσο σε σχέση με την ανθρωπιστική και την υγειονομική όσο και σε σχέση με την περιβαλλοντική κρίση–, το παραμύθι του Ναζίμ Χικμέτ έρχεται επίκαιρο όσο ποτέ να μας ζεστάνει με τους ποιητικούς συμβολισμούς του και να μας φωτίσει με ελπίδα. Ο τρόπος που επιλέξαμε να αποδοθεί η ιστορία στοχεύει στη μαγεία και το παραξένισμα του παραμυθιού και τη σκηνική λιτότητα. Οι χαρακτήρες για μας λειτουργούν αφενός ως αρχέτυπα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αφετέρου ως αρχέτυπα της ίδιας της φύσης (γη, νερό, φωτιά). Τα στοιχεία της φύσης που συναντάμε στο έργο αποδίδονται συμβολικά και ζωντανεύουν μέσα από τον τρόπο που επηρεάζουν συναισθηματικά και κινησιολογικά το σύνολο των προσώπων. Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί η σύμπραξη μουσικής και εικαστικού σχεδιασμού, άλλοτε μυστηριακή και άλλοτε πολεμική, στοχεύει στο να αναδείξει τα υπαρξιακά και τα πολιτικά μηνύματα του έργου. Η παράσταση, εμποτισμένη με αγάπη από όλους τους συντελεστές και τις συντελέστριές της, παραδίδεται στους θεατές με στόχο να εμπνεύσει δύναμη και πίστη για ένα καλύτερο μέλλον. Γιατί, όπως λένε και οι αφηγητές του έργου μας, “το καινούριο που έρχεται, / απ’ τις ωδίνες του παλιού γεννιέται”», σημειώνει η Ελένη Ευθυμίου.

Στην παράσταση συμμετέχουν συνολικά 70 μέλη της παιδικής και νεανικής χορωδίας Rosarte, που ίδρυσε και διευθύνει η μαέστρος Ρόζη Μαστροσάββα. Επιστέγασμα της πορείας της, τα τέσσερα χρυσά μετάλλια από τις τρεις Χορωδιακές Ολυμπιάδες όπου συμμετείχε (Γκρατς 2008, Ρίγα 2014, Τσουάνε Νότιας Αφρικής 2018), καθώς και η βράβευσή της από την Ακαδημία Αθηνών για την υψηλότατη προσφορά στο καλλιτεχνικό στερέωμα της χώρας μας.

Το ερωτευμένο σύννεφο-Όπερα για παιδιά και νέους
Πρώτη παρουσίαση / Ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ
Σοφία Καμαγιάννη
 8, 9, 13, 14, 15, 16 Ιανουαρίου 2022
Ώρα έναρξης: 20.30 (Κυριακή 19.30) / 11.00 (πρωινές παραστάσεις στις 8, 9, 15, 16/1)
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Λιμπρέτο: Ελένη Ζαφειρίου, βασισμένο στο ομώνυμο παραμύθι του Ναζίμ Χικμέτ
Μουσική διεύθυνση: Σοφία Καμαγιάννη
Σκηνοθεσία: Ελένη Ευθυμίου
Σκηνικό, κοστούμια: Ευαγγελία Κιρκινέ
Χορογραφία: Έλενα Γεροδήμου
Σχεδιασμός φωτισμών: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Διδασκαλία χορωδίας: Ρόζη Μαστροσάββα
Ερμηνεύουν: Μιράντα Μακρυνιώτη (Αϊσέ), Γιάννης Φίλιας (Σύννεφο), Βασίλης Δημακόπουλος (Καρά Σεϊφί)
Συμμετέχει η παιδική και νεανική χορωδία Rosarte
Μουσικοί: Στέφανος Χατζηαναγνώστου (φλάουτο), Φίλανδρος Κάρρας (κλαρινέτο / μπάσο κλαρινέτο), Σπύρος Βέργης (τρομπόνι), Γιώργος Μπουκαούρης (κρουστά), Έλενα Λαζαρέτου (πιάνο), Τάσος Γουσέτης (βιολί), Δημήτρης Κοτταρίδης (βιολοντσέλο)
Νέυ (προηχογραφημένο): Φώτης Μυλωνάς
Τιμές εισιτηρίων (απογευματινές και Κυριακή): €12, €15 • Φοιτητικό: €10
Προπώληση: Ταμεία της ΕΛΣ (2130885700, καθημερινά 09.00-21.00), ticketservices.gr

Σημειώνεται ότι οι αίθουσες της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ λειτουργούν, βάσει του ΦΕΚ 4919/Β΄/24.10.2021, ως αμιγείς χώροι για εμβολιασμένους και νοσήσαντες, στο 100% της χωρητικότητάς τους (οι θεατές οφείλουν να επιδεικνύουν έγκυρο σχετικό πιστοποιητικό). Τα παιδιά έως 11 ετών θα προσκομίζουν δήλωση self-test τελευταίου 24ώρου. Τα παιδιά από 12 έως και 17 ετών μπορούν να προσκομίζουν είτε πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης είτε βεβαίωση διαγνωστικού ελέγχου PCR ή rapid test. 

Η παράσταση «ΤΟ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟ ΣΥΝΝΕΦΟ» ανήκει στην ενότητα του προγραμματισμού της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ με τον τίτλο «ΗΜΕΡΕΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ» που εντάσσεται στην Πράξη «ΦΕΣΤΙΒΑΛΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ ΤΗΣ ΕΛΣ» (MIS 5004053) με κωδικό 2017ΕΠΑ08510107 (Άξονας 06 του Ε.Π. «ΑΤΤΙΚΗ») και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και από Εθνικούς Πόρους.