Η ΜΑΡΩ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΣΥΣΤΗΝΕΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ

0

Μια εικονογραφημένη βιογραφία, η πρώτη για παιδιά και νέους, ζωντανεύει στιγμιότυπα από τη ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου και παράλληλα αφηγείται με απλό τρόπο σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Το Τaλκ συζήτησε με τη Μάρω Βασιλειάδου, δημοσιογράφο και συγγραφέα του βιβλίου Ελευθέριος Βενιζέλος-Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία, για το ιδιαίτερα ενδιαφέρον, αλλά και δύσκολο, αυτό εγχείρημά της.

Μετά το 1821 και το Ταξίδι προς την Ελευθερία, έρχεται ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πώς έκανες τη μετάβαση από τη μια ιστορική εποχή στην άλλη; Υπήρχε κάτι που σε δυσκόλεψε;
Η δουλειά μου και στα δύο βιβλία ξεκινά από τη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Εργάστηκα με τον ίδιο τρόπο ως προς την προετοιμασία και για τις δύο ιστορικές περιόδους, δηλαδή διάβασμα, διάβασμα και διάβασμα. Όταν ολοκληρώθηκε η έρευνα και οι συζητήσεις με τους εξαιρετικούς συνεργάτες, τον οθωμανολόγο Ηλία Κολοβό για το 1821 και τον ιστορικό Κωστή Γκοτσίνα για τον Βενιζέλο, άρχισα να φτιάχνω τον σκελετό, ένα προσχέδιο που οδηγεί έπειτα από πολλές εβδομάδες στη σύνθεση της ύλης του βιβλίου.

Το δεύτερο βιβλίο σου για παιδιά είναι μια εικονογραφημένη βιογραφία, που ταυτόχρονα παρουσιάζει και την ιστορία της εποχής. Πόσα γνώριζες και πόσα δεν γνώριζες για τον Βενιζέλο πριν καταπιαστείς με την αφήγηση της ιστορίας του;
Πιστεύω ότι η συγγραφή μιας βιογραφίας αποτελεί ένα εξαιρετικό «όχημα» για να «βιογραφήσει» κανείς ταυτόχρονα και την εποχή στην οποία ο πρωταγωνιστής του έζησε και έδρασε. Η Κρήτη όπου γεννήθηκε ο Ελευθέριος ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μια περίοδος γεμάτη επαναστάσεις κι αγώνες που αποσκοπούσαν στην Ένωση με την Ελλάδα. Αυτό το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην Κρήτη μού ήταν ελάχιστα γνωστό, και χρειάστηκε ιδιαίτερη μελέτη. Μπαίνοντας στον 20ό αιώνα τα πράγματα έγιναν περισσότερο γνώριμα, αλλά το να παρακολουθεί κανείς την πορεία του Βενιζέλου σημαίνει ότι δεν μπορεί να αγνοεί τίποτε, ούτε τη στρατιωτική ιστορία της εποχής ούτε βεβαίως την πολιτική, την κοινωνία, αλλά και την εξέλιξη του πολιτισμού. Συνεπώς… κι άλλο διάβασμα. 

Πώς συνεργάστηκες με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» και πώς με τον Κωστή Γκοτσίνα;
Με τον Κωστή Γκοτσίνα συνεργαστήκαμε σε όλη τη διάρκεια της συγγραφής: Καταρχάς συνδιαμορφώνοντας τον σκελετό και στην πορεία τεκμηριώνοντας κάθε ιστορική πληροφορία, όχι μόνο στα κείμενα αλλά και στην εικονογράφηση. Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» μάς τίμησε με την αιγίδα του, αφού το βιβλίο είχε ολοκληρωθεί. Η συνεργασία μας ελπίζω ότι θα συνεχιστεί με κοινές εκδηλώσεις που ήδη προγραμματίζονται, όπως μια παρουσίαση της βιογραφίας στο σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου στη Χαλέπα, όπου βρίσκεται η στέγη του Ιδρύματος.

Δεν παρουσίασες τον Βενιζέλο μόνο ως πολιτικό, αλλά και ως άνθρωπο (γιο, αδελφό, σύζυγο, πατέρα, παππού). Ποια από τις δυο πλευρές του σε γοήτευσε περισσότερο; Ή τελικά τις θεωρείς αλληλένδετες και αλληλοσυμπληρούμενες;
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν μια πολυσχιδής προσωπικότητα, ένας ιδιαίτερα ευφυής άνθρωπος, ταγμένος στην πολιτική. Συνεπώς, είχε έντονη δημόσια παρουσία ενώ η ιδιωτική ζωή του έμενε ηθελημένα στη σκιά. Όπως, όμως, ο συγγραφέας μιας μυθοπλασίας δεν μπορεί να αφηγηθεί σωστά την ιστορία του αν δεν ξέρει πολύ καλά τον πρωταγωνιστή του –μέσα και έξω από το σπίτι του, όταν είναι μόνος του αλλά και μαζί με κόσμο–, έτσι και στη βιογραφία οφείλεις να γνωρίζεις κάθε πτυχή του χαρακτήρα εκείνου για τον οποίο γράφεις. Ο Βενιζέλος ως γιος, αδελφός, σύζυγος, πατέρας, παππούς προσθέτει τα αναγκαία κομμάτια στο παζλ ώστε να σχηματίσουμε πλήρως τη μορφή του. Δεν τη χωνεύουν την ιστορία τα παιδιά… Ούτε και την πολιτική. Τι θα μπορούσε να αλλάξει, ώστε να αποκτήσουν έγκαιρα ιστορικοπολιτική συνείδηση; 
Νομίζω ότι τα παιδιά δεν αγαπούν την ιστορία επειδή δεν τους μαθαίνουμε να την αγαπούν. Ίσως επειδή κι εμείς οι μεγάλοι αυτής της χώρας πολύ συχνά καυχιόμαστε για το παρελθόν της, αλλά συχνά γνωρίζουμε ελάχιστα – ως επί το πλείστον γενικότητες και μύθους. Δεν θέλουμε όμως να κουραστούμε για να αποκτήσουμε άποψη –συχνά μας τη διαμορφώνει η «αγορά» των social media– ούτε να διαβάσουμε για να μάθουμε περισσότερα.
Πολλά ανακριβή υποστηρίζονται ακόμη για τον Βενιζέλο και για τον ρόλο που διαδραμάτισε σε μείζονα ιστορικά γεγονότα αυτού του αιώνα. Η απάντηση για όλα είναι: διάβασμα και επιχειρήματα. Αν έτσι θετικά σκέφτονται οι γονείς –και όχι με αφορισμούς και γενικεύσεις–, τότε και τα παιδιά θα αντιμετωπίσουν την ιστορία σαν κάτι οικείο, δικό τους, που θα τα βοηθήσει να καταλάβουν το παρόν της χώρας τους. Το ίδιο αφορά και την πολιτική· νηφαλιότητα και γνώση είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες της δημοκρατίας. Ελπίζω πως τόσο το πρώτο βιβλίο μου όσο και το τωρινό προτείνουν έναν τρόπο συνοπτικό και εύληπτο για να έρθουν οι μικροί –αλλά και οι μεγάλοι που δεν είναι επαΐοντες– πιο κοντά στην ιστορία.

Το βιβλίο, εκτός από άρτιο, επιστημονικό και ζωντανό, είναι και μια εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση. Ποιος ο ρόλος της εικονογράφησης; Πώς ήταν η συνεργασία σου με τη Θέντα Μιμηλάκη; 
Τα εικονογραφημένα βιβλία έχουν το εξαιρετικό προσόν να μπορούν να μεταφέρουν στον αναγνώστη κάποια από τα νοήματά τους χωρίς λόγια. Η δουλειά της Θέντας –με την οποία συνεργάζομαι για δεύτερη φορά – συμπληρώνει εικαστικά αυτή την πρωτότυπη βιογραφία. Αντλώντας πληροφορίες και έμπνευση από πρωτότυπο υλικό –αρχεία, έγγραφα, καρτ ποστάλ, φωτογραφίες–, η Θέντα ανασυνέθεσε οπτικά την ατμόσφαιρα της εποχής με άποψη και ταλέντο. Δουλέψαμε η μια δίπλα στην άλλη, κι ας ζούμε σε διαφορετικές πόλεις, ανταλλάσσοντας αμέτρητα μέιλ με σκέψεις, ιδέες, προτάσεις, προσχέδια της εικονογράφησης. Είχε εγκαίρως τα κείμενα στη διάθεσή της, ώστε να μπορέσει να αντλήσει τα δεδομένα που χρειαζόταν και να προχωρήσει τη δουλειά της. Επίσης, συνεργάστηκε στην τεκμηρίωση της εικονογράφησης και με τον Κωστή Γκοτσίνα, έτσι ώστε κάθε στοιχείο που βλέπετε στις σελίδες να είναι ιστορικά ελεγμένο μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια – από τα φορέματα των κυριών, τα καπέλα του Βενιζέλου ή τη διακόσμηση των εσωτερικών χώρων και τη μορφή των πόλεων έως τις προσωπογραφίες και τους χάρτες.

Τι ήταν αυτό που σε γοήτευσε περισσότερο στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ποιες μικρές, σχεδόν άγνωστες, πτυχές της ζωής του σε εντυπωσίασαν και θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;
Υπήρξαν πολλές στιγμές που αισθάνθηκα ότι βρισκόταν κοντά μου, σαν παλιός γνώριμος, κι άλλες που τον αισθανόμουν να προχωρά μπροστά με την τόσο χαρακτηριστική αισιοδοξία του, βοηθώντας με να συνεχίσω αυτό το εγχείρημα που δεν ήταν διόλου εύκολο. Ο μικρός Λευτεράκης ήταν ατίθασο παιδί αλλά χαρούμενο, πειραχτήρι και πολύ καλός φίλος, εξαιρετικός μαθητής κι επαναστάτης με το θάρρος της γνώμης του να μην κάμπτεται από δασκάλους, ούτε ακόμα κι από τον ίδιο τον πατέρα του με τον οποίο είχε πολύ στενή σχέση. Τον θαύμασα για την επιμονή του να σπουδάσει και να πραγματώσει τα όνειρά του, ακόμα κι αν αυτό ήθελε πολύ κόπο, πειθαρχία και μοναχική προσπάθεια – έμαθε ξένες γλώσσες διαβάζοντας μόνος του επί ώρες τα βράδια. Ο έρωτάς του για την πρώτη του γυναίκα ήταν ρομαντικός κι απόλυτος, ενώ η απώλειά της τον βύθισε σε βαρύ πένθος που συχνά ξεχνάμε όταν μιλάμε για τον χαρακτήρα του. Η βαθιά του τρυφερότητα και η διάθεσή του να δοθεί στους αγαπημένους του ανθρώπους είναι φανερή στη σχέση του με τα εγγόνια του, που τον έκαναν ό,τι ήθελαν, ένας πραγματικός «χαζοπαππούς» που δεν έλεγε ποτέ «όχι».

Τι θα έλεγες καταρχάς σε έναν γονιό και έπειτα σε ένα παιδί, προκειμένου να τον/το παρακινήσεις να προμηθευτεί το βιβλίο σου;
Θα του πρότεινα να κλείσει το κινητό για λίγο και να βγει με το παιδί του βόλτα ένα από τα ηλιόλουστα πρωινά που έρχονται. Να περπατήσουν μαζί μέχρι ένα ωραίο βιβλιοπωλείο και να μπουν μέσα. Χωρίς βιασύνη, χωρίς να πρέπει να πάνε κάπου αλλού μετά. Να κατεβάσουν από το ράφι το βιβλίο, να το ακουμπήσουν στον πάγκο του βιβλιοπώλη και να αρχίσουν να το ξεφυλλίζουν. Είναι μαγική η δύναμη των εικόνων στα μικρά παιδιά. Κι ύστερα, μέσα σε αυτό το ίδιο βιβλιοπωλείο οι λέξεις θα αρχίσουν να ζωντανεύουν. Σιγά σιγά θα ενεργοποιηθεί η δύναμη της ανάγνωσης. Η μια λέξη θα τους πάει στην άλλη και θα αρχίσει να σχηματίζεται μπροστά τους η εικόνα ενός ανθρώπου που τόσο συχνά ακούμε το όνομά του στην καθημερινότητά μας, αλλά λίγο τον ξέρουμε. Η περιπετειώδης ζωή του Βενιζέλου είναι συναρπαστική σαν μυθιστόρημα, στο οποίο, μαζί με αυτόν, πρωταγωνιστεί η Ελλάδα. Είμαι σίγουρη πως με αυτό τον τρόπο κανείς δεν θα φύγει από το βιβλιοπωλείο χωρίς να πάρει τον Ελευθέριο –και το βιβλίο– μαζί του.

Διαβάστε: Μάρω Βασιλειάδου, Ελευθέριος Βενιζέλος – Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία, Εκδόσεις Διόπτρα, Εικονογράφηση Θέντα Μιμηλάκη.H Μάρω Βασιλειάδου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας και αρθρογραφεί για την ιστορία, τον πολιτισμό, την τέχνη και τα βιβλία στην εφημερίδα Καθημερινή, ενώ συνεργάστηκε με πολλά έντυπα στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Με τη βιογραφία του Ελευθέριου Βενιζέλου υπογράφει το δεύτερο εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων για παιδιά και νέους με θέμα την ελληνική ιστορία. Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο της 1821, ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία.