ΜΑΜΑ, ΜΠΑΜΠΑ, ΒΑΡΙΕΜΑΙ!

0

Από τη μία ο κορονοϊός και η καραντίνα, από την άλλη οι διακοπές ή ένα απόγευμα Κυριακής σε ένα πάρτι που δεν τους αρέσει, ένα βροχερό Σάββατο που δεν μπορούν να βγουν στον κήπο για παιχνίδι και… τα παιδιά σας πλήττουν. Ή πάλι ένα κρυολόγημα τους κρατά στο σπίτι, το δίκτυο του Wi-Fi έχει πέσει, τα (πολλά) παιχνίδια δεν τους ικανοποιούν, δεν έχουν υπομονή να ψάξουν για κάτι ενδιαφέρον…Τα παιδιά γυρνάνε άσκοπα στο σπίτι, περνάνε από τον καναπέ στο κρεβάτι και πάλι στον καναπέ και διαλαλούν: “Μαμά, μπαμπά, βαριέμαι!” Αλλά υπάρχει και η «κρυμμένη» πλήξη, αυτή που δύσκολα αντιλαμβανόμαστε καθώς βλέπουμε το παιδί να παίζει χωρίς να εμπλέκεται, να έχει επιφανειακή ανάμειξη και διάδραση με τα άλλα παιδιά, και να μη διεκδικεί. Και δίπλα τους εμείς, να αναζητάμε εναγωνίως και διαρκώς μια δημιουργική δραστηριότητα.

Και ακούμε, λοιπόν, “βαριέμαι”! Η πλήξη είναι τρομερός εχθρός στην εποχή μας. Με τόσα πολλά κοινωνικά δίκτυα, δυνατότητες συνεχούς επικοινωνίας, παιχνίδια, δραστηριότητες, σπορ, ανάγκη για συμμετοχή και (φυσικά) επιβράβευση, δεν ξέρουμε ή μάλλον αρνούμαστε να μας δούμε να βαριόμαστε, φοβόμαστε στην κενή στιγμή ίσως όμως και τη μοναξιά, αφού έχουμε μάθει να ζούμε μαζί ή μέσα από τους άλλους. Είναι φοβερό ακόμα και για εμάς τους ενήλικους, έτσι δεν είναι; Ας διδάξουμε λοιπόν τα παιδιά μας να βαριούνται, απενοχοποιώντας το κενό, τη σιωπή και την εσωτερική ησυχία. Γιατί και τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για τον εαυτό τους, για να ονειρευτούν, να ακολουθήσουν τις δικές τους σκέψεις και να ανακαλύψουν τον εσωτερικό τους κήπο.

Μα, γιατί βαριέται;

Ποια θα μπορούσε να είναι η πηγή της πλήξης; Η εμπειρία δείχνει ότι η πλήξη μπορεί να έχει δύο αιτίες: η μια εσωτερική που να αφορά αποκλειστικά το παιδί, και η άλλη να σχετίζεται με το περιβάλλον. Όσον αφορά στην πρώτη, πρόκειται για αδυναμία να μένει μόνο και αντανακλά μια δυσκολία αποχωρισμού. Το να παίζει μόνο του προϋποθέτει ότι μπορεί να λειτουργήσει μακριά από τον ενήλικο. Η πλήξη μπορεί ακόμα να οφείλεται στη διατάραξη του κιρκαδικού ρυθμού του παιδιού. Ένα παιδί που ξυπνάει παρά τη θέληση του είναι λιγότερο διαθέσιμο και ενεργό στη δραστηριότητά του στην ομάδα. Τέλος, η πλήξη μπορεί επίσης να προέλθει από έλλειψη ή ανεπάρκεια ερεθισμάτων του περιβάλλοντος παιχνιδιού που προσφέρεται στο παιδί: λίγα ή πανομοιότυπα ή ακόμα και ακατάλληλα για το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού παιχνίδια. Έτσι, καθώς το παιδί δεν μπορεί να επενδύσει στο παιχνίδι του, πλήττει.

Η «ευεργετική» πλήξη

Ας προσπαθήσουμε να δούμε και την άλλη όψη της πλήξης. Κι αυτό όχι για να νιώσουμε εμείς καλύτερα αλλά ίσως για να επιτρέψουμε και σε εμάς τους ίδιους κάποια στιγμή να βαρεθούμε. Ένα παιδί που βαριέται μπορεί:

• να εξασκηθεί να μένει μόνο του, καθώς κάποια στιγμή θα βρεθεί πραγματικά μόνο του, δηλαδή με τον ίδιο του τον εαυτό. Εάν είναι συνηθισμένο να περιβάλλεται από ανθρώπους που έχουν κάτι να του προσφέρουν ή να ασχολείται πάντα με κάτι, τότε, όταν δε θα ισχύουν οι παραπάνω συνθήκες, θα νιώσει φοβερή αναστάτωση, αρνητικά συναισθήματα που ενδέχεται να σωματοποιήσει και ίσως καθυστερήσει να αυτονομηθεί
• να αναπτύξει τις γνώσεις του καθώς όταν βαριέται δίνει χώρο στην παρατήρηση του κόσμου γύρω του, αποκτά γνώση για τον εαυτό του, δίνει νόημα στον κόσμο και στα φαινόμενα, δίνει ευκαιρία στην ανάκληση της μνήμης και στον αναστοχασμό της πραγματικότητας, βάζει σε τάξη τις σκέψεις του, οργανώνεται ψυχικά. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας, όταν ο νέος αφήνει πίσω του το παιδί, αφήνει μαζί και όσα τον γέμιζαν χαρά και ενδιαφέρον με αποτέλεσμα το κενό αυτό να τον αναστατώνει και να τον θλίβει μαζί
• να αποκτήσει αυτοπεποίθηση μέσα από τις νέες επιλογές που θα αναγκαστεί να κάνει, από τις πρωτοβουλίες και την εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του
• να αξιοποιήσει τη δημιουργικότητα και την ευρηματικότητα του. Όταν δεν υπάρχει τίποτα να κάνει, το παιδί θα επικαλεστεί τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του για να δημιουργήσει, να βρει ένα παιχνίδι, να εφεύρει ιστορίες, να βρει λύσεις σε κάτι που το απασχολεί
• να ανακαλύψει τις κλίσεις του, καθώς όταν ένα παιδί βαριέται, θα ψάξει να βρει τι θα το έκανε ευτυχισμένο. Για τον λόγο αυτό, οποιαδήποτε γονεϊκή εμπλοκή δε θα βοηθούσε την αυθόρμητη έκφραση του παιδιού.

Εμείς και η πλήξη

Ας το παραδεχτούμε, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την πλήξη των παιδιών μας έχει να κάνει με τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι την αντιλαμβανόμαστε, τη φοβόμαστε και την αποκλείουμε από τη ζωή μας. Αν εμείς αναθεωρήσουμε την αξία της πλήξης τότε θα μάθουμε στα παιδιά μας ότι είναι εντάξει πολλές φορές να αφιερώνουμε χρόνο για τον εαυτό μας τονίζοντας με τη στάση μας ότι το κενό έχει τρόπο να καλλιεργηθεί και να δώσει καρπούς. Ακούμε συχνά στις Σχολές Γονέων «Αν αφήσω τα παιδιά μου να βαρεθούν, είμαι κακός γονέας» ή «Αν αφήσω τα παιδιά μου να βαρεθούν, θα κάνουν κάτι επικίνδυνο ή ανούσιο», «Πρέπει να γεμίζουν τη μέρα τους με χρήσιμες δραστηριότητες». Όμως το να τους δοθεί μια σχετική ελευθερία – ενώ παραμένουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον – να πειραματιστούν μόνα τους αποτελεί ευκαιρία ώστε να αποκτήσουν εμπειρίες, να σκεφτούν εναλλακτικές λύσεις, να φανταστούν τις επιπτώσεις, να υποστούν τις συνέπειες. Ταυτόχρονα, δημιουργούν αναμνήσεις όπως εκείνες από τη μέρα που επειδή ένιωθαν πλήξη έφτιαξαν ένα κέικ που δε φούσκωσε ποτέ ή τότε που, στην προσπάθεια τους να επισκευάσουν κάτι, ξέχασαν μερικά εξαρτήματα έξω. Άλλωστε, σε περιόδους πλήξης γεννιούνται οι καλύτερες ιδέες για παιχνίδια!

Τι να κάνω όταν βαριέται;

• Όταν είναι μικρά, μπορείτε να αρχίσετε να παίζετε μαζί τους και μετά να τα αφήνετε να παίζουν μόνα τους, κάνοντας κάποιες ερωτήσεις, βάζοντας «προβλήματα προς λύση», προσκαλώντας τα να σκεφτούν. Όμως, περίπου στην ηλικία των 7 ετών, θα πρέπει ένα παιδί να μπορεί να παίζει μόνο του, να αποφασίζει για το αν θα συνεχίσει μια δραστηριότητα ή όχι χωρίς τη δική σας παρέμβαση.
• Θα χρειαστείτε κάποια απλά υλικά όπως κουτιά, χαρτόνια, μανταλάκια, υφάσματα, κορδέλες, κλωστές που θα μεταμορφωθούν δημιουργικά σε διαστημόπλοια, σπίτια, ρούχα για τις κούκλες, κ.ά. Διαθέστε τα στο παιδί και αφήστε του τον κυριολεκτικό και μεταφορικό χώρο να δημιουργήσει.
• Εάν έχουν εξαντληθεί οι ιδέες, προτείνετε μερικές, κάνετε επίκληση στη φαντασία τους και στην ιστορία που θα μπορούσαν να επινοήσουν μετά από μια επίσκεψη σε ένα μουσείο, μια θεατρική παράσταση, ένα απόγευμα στο ζωολογικό κήπο.
• Διδάξτε τους την αξία της επιμονής και ενθαρρύνετέ τα να συνεχίσουν να προσπαθούν έχοντας δώσει ένα χεράκι ώστε να μην απογοητευτούν τελείως, άλλωστε η ζωή χρειάζεται υπομονή και επιμονή!
• Ας μην καταδικάζουμε την τηλεόραση και τα tablet. Είναι φυσιολογικό, θα θέλουν να περάσουν χρόνο σε μια οθόνη όμως αυτό χρειάζεται κάποιο όριο που πρωτίστως εμείς θα τηρήσουμε με τον εαυτό μας.

Η κ. Κατερίνα Χοτζόγλου είναι Κλινική Ψυχολόγος ΜΑ – Παιδοψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια και Ψυχολόγος των Εκπαιδευτηρίων Καίσαρη.