Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΑΦΘΕΙΡΕΙ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ; ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ ΓΟΝΕΩΝ ΤΟΥ 1ΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ

“Αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες του σχολείου μας,

Με πολύ ενδιαφέρον, προσωπικό όπως και επαγγελματικό, διάβασα την ανακοίνωση που μας στείλατε σχετικά με την εκδήλωση (χοροεσπερίδα) που διοργανώνουν το 15μελες του σχολείου μας και το 15μελές του 26ου Γυμνασίου το Σάββατο 4 Δεκεμβρίου με guest τον γνωστό στο είδος του (trap) ράπερ FLY LO.

Είναι αναμφίβολα θετικό ότι έστω με αυτήν την αφορμή προτείνετε την έναρξη μιας συζήτησης «για τη θέση της γυναίκας στη συγκεκριμένη μουσική σκηνή» σε συνδυασμό, μάλιστα με (αν κατάλαβα σωστά) τις γυναικοκτονίες στη χώρα μας. Ομολογώ ότι δεν κατάλαβα τον συσχετισμό του trap με τις γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, αφού πουθενά δεν εμπλέκεται κάποιος trapper στις 14 περιπτώσεις μέσα στο 2021, αλλά υπέθεσα ότι θα εννοείτε την προβολή υποτιμητικής για τη γυναίκα θέσης μέσα από κάποια trap τραγούδια και βίντεο.

Για τον λόγο αυτό και, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα θέματα προς συζήτηση που προτείνετε (αντιγράφω: «Τις γενικά προβαλλόμενες απόψεις, σχετικά με μια σειρά από θέματα όπως: τις ναρκωτικές ουσίες, την καταφυγή στη βία ως βασικό μέσο επίλυσης διαφορών, την οπλοφορία-οπλοχρησία, το χρήμα ως μέσο προβολής») δεν μου γεννήθηκε η επιθυμία να συμμετάσχω σε μια προφανέστατα χαώδη συζήτηση με πρόσχημα ή στόχο μια μουσική σκηνή για την οποία, ύστερα από 34 χρόνια στον δημοσιογραφικό και μουσικό χώρο, ζητώ συγγνώμη αλλά αντιλαμβάνομαι ότι ως Σύλλογος γνωρίζετε ελάχιστα, πιθανώς κάποιους στίχους από 5-6 τραγούδια τα οποία είδατε στο You Tube.

Για να έχει νόημα η συζήτηση έτσι όπως την προτείνετε, θα έπρεπε να γίνει αφού πρώτα οι συμμετέχοντες ομιλητές γνωρίζουν, έχουν ερευνήσει, έχουν ακούσει και έχουν παρευρεθεί σε κάποια συναυλία της μουσικής αυτής σκηνής. Είναι εύκολο να έχουμε άποψη για όλα, το βλέπουμε συνέχεια γύρω μας, αλλά δύσκολο να ρωτάμε για πράγματά που δεν γνωρίζουμε. Επειδή τα trap τραγούδια βρίσκονται στο You Tube, προσβάσιμα σε όλους, δε σημαίνει ότι μάθαμε ό,τι πρέπει να ξέρουμε για την trap σκηνή και δη, την ελληνική, η οποία μετράει μία δεκαετία και περισσότερο, και σίγουρα δε σημαίνει ότι είμαστε σε θέση να της αποδώσουμε κατηγορίες που παραπέμπουν σε γυναικοκτονίες ή δεν ξέρω τι άλλο.

Και δεν θα ασχολιόμουν περαιτέρω. Και θα πάω την κόρη μου στην χοροεσπερίδα για να διασκεδάσει με τους συμμαθητές της με όποια μουσική προτιμά, χωρίς να φοβάμαι ότι θα βγει από το κλαμπ και θα «της αρέσει να την αποκαλούν πουτάνα». Πρόκειται για λόγια που ξεστόμισε την Παρασκευή, μία ημέρα πριν την χοροεσπερίδα, ο γυμνασιάρχης του σχολείου μας μπροστά σε ένα έκπληκτο 15μελές! Με έναν μονόλογο, σε έντονο ύφος και στοιχεία παραληρηματικά όπου μπλεκόταν οι «Οικογενειακές Ιστορίες» του Alpha, με τον Χίτλερ, τους χρυσαυγίτες και την… trap, ο γυμνασιάρχης μας προσπαθούσε να κάνει κήρυγμα περί ηθικής για πάνω από μισή ώρα χαρακτηρίζοντας τα παιδιά που (υπέθετε ότι) ακούν trap «σκουπίδια», «κατεστραμμένα», «ηλίθια», ότι «τους αρέσει να βρίζουν τη μάνα τους» μέχρι που κάποια δεν άντεξαν και βγήκαν κλαίγοντας από την τάξη. (Στο μεταξύ η δική μου κόρη ακούει τώρα Adele, έχει ανακαλύψει τον Bob Marley και λίγο την αφορά η trap…). Α, και ποιος έβαλε τους ναζί στη Βουλή; Μήπως οι μαθητές ή εμείς; Αυτό όμως δεν πρόλαβε να τους το πει, κρίμα…

Δε θέλω να παρεξηγηθώ, πιστεύω ότι οι καθηγητές δεν είναι μόνο για να παραδίδουν το μάθημα και να διορθώνουν γραπτά. Έχουν ευρύτερο παιδαγωγικό ρόλο και είναι σημαντικό να αφήνονται ελεύθεροι να τον ασκούν. Αλλά για να το κάνουν αυτό και μάλιστα με τόσο απόλυτο και σχεδόν εκφοβιστικό τρόπο («δώστε μου το τηλέφωνο της μαμάς σας να την πάρω να της πω τους στίχους που λένε για πουτάνες») θα πρέπει να έχουν στοιχειώδη επαφή με την πραγματικότητα, κυρίως των εφήβων μαθητών τους.

Ο γυμνασιάρχης μας, έξαλλος και τρομαγμένος μπροστά σε κοινωνικά φαινόμενα που μάλλον του είναι ξένα και δυσκολεύεται να κατανοήσει, επιλέγει τη γνωστή οπισθοδρομική, φοβική θέση: «Αυτή η μουσική θα σας διαφθείρει». Λες και μετά από μία, δέκα ή εκατό trap συναυλίες οι κόρες μας θα εκπορνεύονται στους δρόμους και οι γιοι μας θα κυκλοφορούν με SUV, περίστροφο και κόκα στο ντουλαπάκι… Λυπάμαι που το λέω, όμως, όσοι πιστεύουν ή φοβούνται κάτι τέτοιο, έχουν τεθεί οριστικά «εκτός μάχης». Χάνουν την εμπιστοσύνη των παιδιών, καίνε τα γιοφύρια και δεν πρόκειται ποτέ να καταλάβουν τα πώς και τα γιατί της ολόψυχης ανάγκης των παντοτινών εφήβων για «ταυτότητα» -αυτός είναι ο κοινωνικός ρόλος που έπαιζε πάντοτε η μουσική, καλό είναι να το γνωρίζουμε όταν ανοίγουμε τέτοια συζήτηση.

«Η μουσική διαφθείρει». Αυτό ακούω. Αυτό άκουσαν και τα παιδιά. Μη βιαστείτε να πείτε «μα δεν εννοούμε ΟΛΗ τη μουσική», φυσικά και όχι. Αρκούν οι γραφικοί και επιφανειακοί συσχετισμοί, trap => γυναικοκτονία, trap => ναρκωτικά, trap => όπλα και οι επτά πληγές του Φαραώ, για να καταλάβουμε σε ποια φαρδιά λεωφόρο γλιστράει η σκέψη.

Συγχωρήστε με, αλλά είναι η εύκολη σκέψη. Αυτή που οδηγεί σε γενικεύσεις, σε τσουβαλιάσματα και επικίνδυνους λαϊκισμούς. Δυστυχώς, είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μονάχα στο παρόν, ούτε να κρυφοκοιτάξουμε στο μέλλον δεν μπορούμε, ώστε να μάθουμε εγκαίρως τι επιφυλάσσει στην trap η ιστορία. Αλλά το έχουμε ξανακούσει αυτό το «Η μουσική διαφθείρει». Επί ογδόντα χρόνια το ακούμε, από άσχετους με τη μουσική, από τα media, την Εκκλησία, το πνευματικό μας κατεστημένο (όχι όλο), το σχολείο, τους συλλόγους γονέων, τους πολιτιστικούς συλλόγους (και πάλι όχι όλους)….

Βαρεθήκαμε. Ξέρετε γιατί; Γιατί το ίδιο έλεγαν για το swing, την jazz, τα blues, το rock ‘n’ roll, το rock, το heavy metal, το hip hop, το rap… Θέλετε μήπως να ψάξετε στίχους από τραγούδια σαν τα “Stone-cold dead in de market”, “King-size Pappa”, “Devil woman blues”, “I’d rather go blind”, “Backdoor man”, “(I can get no) Satisfaction”, “Rainy day women #12 & #35”, “Venus in furs”, “Brown sugar”, “Waiting for my man”, “Fat-bottomed girls”, “Η σκλάβα” και αμέτρητα ακόμη που στην εποχή τους θεωρήθηκαν «σκουπίδια» πολλά δε «σεξιστικά». Τραγούδια που υποτίθεται ότι θα έκαναν τους νέους ναρκομανείς, πόρνες, ομοφυλόφιλους… Μήπως τελικά φοβόμαστε το κακό παράδειγμα του Mad Clip που συνελήφθη για ναρκωτικά; Αλλά και ο Louis Armstrong ανήλικος ήταν όταν τον συνέλαβαν και τον έστειλαν στο αναμορφωτήριο για κατοχή και χρήση όπλου, η Billie Holiday εκπορνευόταν, ο Γιώργος Μπάτης έκανε φυλακή για ναρκωτικά, όπως και ο Charlie Parker και ο Miles Davis, η Σωτηρία Μπέλλου είχε πάθος με τον τζόγο, η Janis Joplin πήγαινε με όσους μπορούσε και ο Jim Morrison έκανε ναρκωτικά πάνω στη σκηνή. Πράγματι, ράπερ δολοφονήθηκαν όπως δολοφονήθηκε και ο σπουδαίος τρομπετίστας της τζαζ Lee Morgan και ο Kurt Cobain αυτοκτόνησε. Μας λένε, άραγε κάτι, όλα αυτά; Εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο θέλουμε να τα εντάξουμε. Μπορεί και τίποτα ή μπορεί και να μας λένε «Μείνετε μακριά. Η μουσική διαφθείρει».

Για να μην πανικοβάλλεστε, σας λέω ότι δεν υπάρχει «trap κουλτούρα». Όπως έχει γράψει και κάποιος που έχει μελετήσει το hip hop και τις παραφυάδες αυτού, «το trap είναι μουσική και αισθητική τεχνοτροπία στα beats. Το χιπ-χοπ ανέκαθεν έφερνε στο προσκήνιο πολύ σκληρές κοινωνικές παθογένειες, τις οποίες οι ράπερ επιδείκνυαν ενίοτε για να σοκάρουν. Τα όπλα, τα ναρκωτικά, το σεξ, η προβολή του πλούτου ως προσδοκία, ως κατάκτηση και τέλος ως ενσωμάτωση στον καπιταλισμό ήταν βασικό στοιχείο της χιπ-χοπ «μυθολογίας». Και σε όποιον αρέσει, αλλά ως εκεί. Η επιβολή ενός αστοιχείωτου και μη αποδείξιμου ισχυρισμού για την trap αλλά και για οποιοδήποτε μουσικό είδος ξεπερνάει τα όρια της λογικής.

Οι κοινωνιολογικές αναλύσεις για ένα καλλιτεχνικό ρεύμα με ιστορία 40 ετών, όπως το hip hop, αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες, είναι σημαντικές και χρήσιμες, αρκεί να γίνονται με τον σωστό, επιστημονικό, τρόπο. Με αρχή, μέση και τέλος. Αλλιώς είναι απλώς απόψεις και όχι βάση σοβαρής συζήτησης. Όχι δηλαδή 4-5 σκόρπια ονόματα και στίχοι ριγμένοι στην τύχη, τους οποίους κάποιος γυμνασιάρχης, καθηγητής ή γονιός απομόνωσε, τους έβγαλε εκτός πλαισίου αγνοώντας εντελώς το «εξωμουσικό» τους περιβάλλον, αυτό δηλαδή που δίνει σχήμα και περιεχόμενο στην κάθε «κουλτούρα» ή «ανθυποκουλτούρα (sub-culture)».

Με τη λογική με την οποία εξέφρασε τη διαφωνία του ο γυμνασιάρχης, «σκουπίδια» φάγαμε και «σκουπίδια» ήμασταν όλοι όσοι ενδώσαμε με οποιονδήποτε τρόπο στον πλημμυρισμένο από σεξισμό και φαλλοκρατία αλλά και διονυσιακό μαζί κόσμο του μπουζουκιού. Άρα «σκουπίδι» ο Μανώλης Αγγελόπουλος και η Ρίτα Σακελλαρίου.

Για να μη σας κουράζω άλλο με τον δικό μου μονόλογο, θεωρώ ότι δεν είναι ο σεξισμός ή τα λεφτά που ενοχλούν τον γυμνασιάρχη. Αυτό που τον ενοχλεί, χωρίς να μπορεί να του γίνει κατανοητός ο μηχανισμός με τον οποίο συμβαίνει, είναι η λαϊκότητα του συγκεκριμένου είδους και η αμεσότητα που έχει κάθε μουσική «από τα κάτω», χωρίς στήριξη από τα media, και πώς μιλάει στα παιδιά μας με τρόπο που δε χρειάζεται πάντα να τον καταλαβαίνουμε, δεν είμαστε εμείς 13 και 14. Αρκεί να μπορούμε να τους δείξουμε την εμπιστοσύνη που θα θέλαμε να μας είχαν δείξει οι δικοί μας γονείς στα χρόνια που χτίζουμε την μοναδική μας «ταυτότητα». Αυτό, λοιπόν, από τη δεκαετία του ’50 ώς σήμερα, δεν γίνεται χωρίς τη μουσική. Και χωρίς να μπορούμε να καταλάβουμε τις διαφορές στο πότε, πού και πώς ακούγεται κάθε μουσική, ακόμη και αυτή του ασανσέρ…

ΥΓ1: Επειδή ίσως απορήσετε, ξεκαθαρίζω ότι δε μ’αρέσει η trap (ε, και;) τη βρίσκω κάπως χυδαία για τα γούστα μου σε αυτήν την ηλικία, ούτε παίζουμε trap και δη ελληνική στον σταθμό στον οποίο είμαι επικεφαλής –πλην σπάνιων εξαιρέσεων.

ΥΓ2: Disclaimer: Το θεωρώ αυτονόητο αλλά επειδή ζούμε την αντεπίθεση του ανορθολογισμού, της επιβολής μιας συντηρητικής κατήχησης μέσα στο σχολείο χωρίς αιτιολόγηση και επιχειρήματα και του οπισθοδρομικού λαϊκισμού από όλες τις πλευρές του κοινωνικοί και πολιτικού φάσματος, υπεύθυνος για όλα όσα έγραψα παραπάνω είμαι μόνο εγώ και όχι οι μαθητές του 15μελούς από τους οποίους άντλησα απλώς πληροφορίες”

Λεωνίδας Αντωνόπουλος

Κηδεμόνας μαθήτριας Γ’ Γυμνασίου του 1ου Πρότυπου Γυμνασίου Αθήνας

Επικεφαλής ραδιοσταθμού Kosmos 93,6 της ΕΡΤ