ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΣΠΙΤΙ

0

«Το Μεγάλο μας Σπίτι» ανοίγει τις πόρτες του στην κοινότητα των νέων γονέων και των μικρών παιδιών και αποτελεί έναν τόπο συνάντησής τους, συμβάλλοντας σε ένα ξεχωριστό κοινωνικό άνοιγμα. Ας το γνωρίσουμε καλύτερα.

Όταν γέννησα τον γιο μου, ήμουν η πρώτη από τον στενό μου κύκλο που έκανα παιδί. Με την online δικτύωση των μαμάδων ακόμα στα σπάργανα, τον πρώτο ενάμιση χρόνο, μέχρι δηλαδή να πάει ο Δημήτρης στο σχολείο και να βρω εκεί ανθρώπους με τους οποίους μπορούσα να μοιραστώ τις ανησυχίες μου, τους φόβους μου, την κούραση και την απογοήτευσή μου, συχνά πυκνά, ένιωθα εντελώς μόνη. Σε ποιον να έλεγα τον «πόνο μου»; Βρίσκονταν κι άλλες μαμάδες στη θέση μου; Κι άλλοι μπαμπάδες στη θέση του συντρόφου μου; Είχαν τις ίδιες ή έστω παρόμοιες απορίες με εμάς; Πού θα μπορούσε το μωρό μου να συνυπάρξει με άλλα μωρά και να «παίξουν»; Η παιδική χαρά δεν μας πολυπήγε. Οι παιδότοποι ακόμα λιγότερο… Αναγκάστηκα, φυσικά, να βρω κάποιες παρέες που εντάσσονταν στο πλαίσιο αυτό, των «γονιών με μωρά», αλλά μάλλον, όπως το σκέφτομαι εκ των υστέρων, λίγο βεβιασμένα, γιατί έπρεπε.

Το παιδί 17 μηνών πήγε στον παιδικό σταθμό. Σταδιακά προσαρμόστηκε, αλλά φυσικά η προσαρμογή και για εκείνο και για εμένα ήταν τον πρώτο καιρό δύσκολη. Λίγα χρόνια μετά, με την κόρη μου, η κατάσταση ήταν αλλιώς, μια και ήμουν ήδη στο κλαμπ των μαμάδων και είχα βρει τα πατήματά μου, μια και άρχισαν κι άλλες φίλες να γεννούν, μια και το διαδίκτυο ως ψυχαναλυτικό ντιβάνι των απανταχού εγκύων, λεχώνων και νέων μαμάδων είχε μπει πλέον για τα καλά στη ζωή μου. Και χάρη σε αυτό απέκτησα και πολύ καλές φίλες με τις οποίες ακόμα μοιραζόμαστε χαρές και λύπες, ενθουσιασμό και αγωνίες, επιτεύγματα και προβληματισμούς.

Πρόσφατα, όμως, ανακάλυψα αυτό που μου έλειπε τότε, όταν έγινα για πρώτη φορά μαμά. Και το συστήνω σε όλες τις νέες μαμάδες και τους νέους μπαμπάδες, ακόμα και σε εκείνους που ακόμα δεν έχουν παιδί, αλλά το περιμένουν. Αγαπητοί γονείς, με ιδιαίτερη χαρά σας παρουσιάζω «Το Μεγάλο μας Σπίτι».

Τι είναι «Το Μεγάλο μας Σπίτι»;

Καλύτερα να ξεκινήσουμε με το τι δεν είναι. Δεν είναι χώρος φύλαξης, δεν είναι παιδότοπος, δεν είναι παιδικός σταθμός, δεν είναι κέντρο δημιουργικής απασχόλησης, δεν είναι συμβουλευτικό κέντρο. Και τότε; Τι μένει; Μένει ο χώρος υποδοχής. «Το Μεγάλο μας Σπίτι», που βρίσκεται στους Αμπελόκηπους, στο Πάρκο για το Παιδί και τον Πολιτισμό, σε κτίριο που έχει παράσχει ο Δήμος Αθηναίων, είναι ένας χώρος υποδοχής, συναντήσεων και πρώιμης κοινωνικοποίησης παιδιών 0-4 ετών και των συνοδών γονέων τους ή άλλων οικείων προσώπων Ιδρύθηκε το 2015 από μια ομάδα επαγγελματιών στον τομέα της ψυχικής υγείας, που δούλεψαν δυο χρόνια για να το «στήσουν» και είναι εμπνευσμένο από το «Πράσινο Σπίτι» (Maison Verte) της Γαλλίδας ψυχαναλύτριας Φρανσουάζ Ντολτό. Η Ντολτό επέτρεψε να αναγνωριστεί το παιδί, ήδη από τη βρεφική του ηλικία, ως υποκείμενο, ως άνθρωπος με τη δική του προσωπικότητα. Με τη δημιουργία του Πράσινου Σπιτιού, το 1979, πρότεινε μια πιο ευρεία, πιο κοινωνική χρήση της ψυχανάλυσης, αναλαμβάνοντας έτσι μια κοινωνική αποστολή, αυτή της πρόληψης και παράλληλα της ευαισθητοποίησης των γονιών. Έκτοτε παρόμοιοι χώροι με κοινή φιλοσοφία δημιουργήθηκαν σε άλλες πόλεις στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.

Όταν το επισκέφτηκα, καταρχάς χάρηκα που υπάρχει. Ήταν αυτό που μου έλειπε όταν ήμουν νέα μαμά. Κι έπειτα λυπήθηκα που υπάρχει μόνο ένα τέτοιο στην μεγάλη μας πόλη και που ουσιαστικά δεν έχει ακόμα ενταχθεί ως απαραίτητη δομή σε κάθε Δήμο της χώρας. Εκεί, λίγες μέρες πριν ξανανοίξει τις πόρτες του μετά τις καλοκαιρινές διακοπές το Μεγάλο μας Σπίτι, είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με δύο μέλη της ομάδας των προσώπων υποδοχής, την κα Έφη Κονίδα και την κα Μαρία Κακογιάννη, ψυχολόγους. «Το Μεγάλο μας Σπίτι είναι ένας ζωντανός χώρος υποδοχής όπου το μικρό παιδί συντροφιά με τους ενήλικους συνοδούς και τα μέλη της ομάδας υποδοχής έχει τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσει, να παίξει με τον δικό του ρυθμό, να μοιραστεί με τον άλλον σε ένα κλίμα συναισθηματικής ασφάλειας», μου εξηγούν. «Μωρά, παιδιά και ενήλικες μπορούν να συναντηθούν, να ανταλλάξουν εμπειρίες σε ένα φιλόξενο περιβάλλον, σε έναν χώρο κοινωνικοποίησης,  ακρόασης και λόγου», προσθέτουν.

Στο «Μεγάλο μας Σπίτι» δεν κλείνεις ραντεβού, δεν υπάρχει δομημένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων, μπορείς να πας οποιαδήποτε ώρα και στιγμή μέσα στο ωράριο λειτουργίας του και να παραμείνεις όσο θέλεις, δεν πληρώνεις. Με άλλα λόγια, η δομή προσφέρει έναν χώρο ανοιχτό στην κοινότητα, ένα χώρο που υποδέχεται τα πολύ μικρά παιδιά και τους γονείς τους, όταν εκείνοι το επιθυμούν, χωρίς προεγγραφή, χωρίς την ανάγκη διατύπωσης ενός αιτήματος. Τρία πρόσωπα υποδοχής είναι παρόντα στον χώρο κάθε φορά και το μόνο που ζητούν είναι το μικρό όνομα του παιδιού. Αυτό σημειώνεται σε έναν πίνακα δίπλα στην κεντρική είσοδο του σπιτιού, ώστε να ξέρουμε ποια είναι τα παιδιά που παίζουν ή απλά κυκλοφορούν στον χώρο.

Πρόσωπα υποδοχής, παιδιά και ενήλικες

Η ομάδα αποτελείται από διάφορους επαγγελματίες που ασχολούνται με βρέφη και παιδιά (ψυχαναλυτές, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδαγωγοί) οι οποίοι, όμως, τοποθετούνται διαφορετικά απ’ ό,τι στη συγκεκριμένη τους επαγγελματική πρακτική. Ως πρόσωπα υποδοχής είναι διαθέσιμα, ακριβώς χάρη στην κατάρτιση και την πείρα τους, με μια παρουσία ποιοτική και διακριτική, να ακούσουν τα ερωτήματα των παιδιών και των συνοδών τους. Δεν παρεμβαίνουν παρά μόνο αν τους ζητηθεί ή αν το απαιτήσει η περίσταση, για να αποφορτίσουν τις ενδεχόμενες τεταμένες καταστάσεις που μπορεί να δημιουργούνται στις σχέσεις των παιδιών μεταξύ τους ή με τους ενήλικους συνοδούς τους. Με άλλα λόγια, τα πρόσωπα υποδοχής «υποδέχονται» με τη διακριτική, από μακριά ή από πιο κοντά, παρουσία και με τον λόγο τους. Οι ομάδες υποδοχής εναλλάσσονται καθημερινά.

Τα παιδιά μπορεί να είναι κολλημένα στους γονείς τους, λίγο ή πολύ πιο μακριά από αυτούς. Στόχος του «Μεγάλου μας Σπιτιού» είναι να γίνει ένας πρώτος, ομαλός αποχωρισμός, μέσα στον ίδιο χώρο. Τα παιδιά μεγαλώνουν με βήματα μικρά. Χρειάζεται ένας χώρος γι’ αυτό. Έξω από την γονεϊκή αγκαλιά, αλλά όχι και πολύ μακριά της. Λίγο κοντά, λίγο μακριά, πιο πέρα, ξανά πίσω. Άλλο παιδί με σιγουριά κι άλλο με δισταγμό. Παίζουν και σχετίζονται με άλλα παιδιά. Κι οι γονείς συνυπάρχουν με άλλους γονείς. Μια μικρή κοινότητα παιδιών και ενηλίκων δημιουργείται καθημερινά για λίγες ώρες, σε έναν φιλό-ξενο χώρο. Και την επομένη ξανά. Η κοινότητα δημιουργείται εκ νέου. Με τα ίδια ή με άλλα πρόσωπα. «Το Μεγάλο Μας Σπίτι» δίνει τη δυνατότητα στο μικρό παιδί να ευχαριστηθεί μαζί με τους άλλους, να αλληλεπιδράσει, να συνάψει δεσμούς και να ανακαλύψει τους κανόνες που θα το εισάγουν στην κοινωνική ζωή.

«Δεν υπάρχουν οργανωμένα παιδαγωγικού τύπου παιχνίδια ή δραστηριότητες, διότι το ελεύθερο παιχνίδι», όπως μου εξηγούν οι συνομιλήτριές μου, «είναι ο κατεξοχήν τρόπος για την ανάπτυξη του ανθρώπου». Τα παιδιά ξεδιπλώνουν την κοινωνικότητά τους με την αλληλεπίδραση με τα άλλα παιδιά και τους συνοδούς τους, με την κατάκτηση του χώρου και των αντικειμένων. Από την πλευρά τους, οι γονείς έχουν τη δυνατότητα κι αυτοί να γνωριστούν με άλλους ενηλίκους που βρίσκονται στο χώρο. «Το Μεγάλο Μας Σπίτι» μπορεί να αποτελέσει, λοιπόν, έναν χώρο που επιτρέπει στους ενήλικες που φροντίζουν μικρά παιδιά να βγουν από την απομόνωση, από τα μοναχικά ερωτήματα που γεννιούνται τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Είναι ένας χώρος πρώιμης κοινωνικοποίησης και ταυτόχρονα πρώιμης παρέμβασης που μπορεί να συνεισφέρει στην πρόληψη πιθανών δυσκολιών με τη μορφή συμπτωμάτων στη μετέπειτα ζωή του παιδιού και στην προετοιμασία ενός ομαλού αποχωρισμού για τη μετάβαση στο σχολικό περιβάλλον.

Βασικοί Κανόνες Λειτουργίας

Η Ανωνυμία: Η ανωνυμία τηρείται με σεβασμό. Τα πρόσωπα υποδοχής ρωτούν μόνο το μικρό όνομα του παιδιού και το είδος συγγένειας που το συνδέει με το συνοδό. Έτσι αποφεύγεται οποιασδήποτε μορφής στιγματισμός και παραβίαση των προσωπικών δεδομένων του παιδιού.

Η Υποχρεωτική Παρουσία Του Ενήλικου Συνοδού: Ο συνοδός του παιδιού δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να απουσιάσει από τον χώρο υποδοχής αφήνοντας το παιδί μόνο του. Η παρουσία του ενήλικα συνοδού δίνει την δυνατότητα στο παιδί να νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη και να μπορέσει προοδευτικά, στον δικό του προσωπικό χρόνο, να τον αποχωριστεί και να κοινωνικοποιηθεί. ‘Έτσι του επιτρέπεται να βιώσει τον αποχωρισμό όχι μόνο σαν απώλεια αλλά και σαν ένα βήμα προς την αυτονομία του

Ο Σεβασμός Στους Κοινωνικούς Κανόνες Και Τις Απαγορεύσεις: «Στο Μεγάλο μας Σπίτι» τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι όλοι, μικροί και μεγάλοι, υπακούουν σε συγκεκριμένους κανόνες που είναι αναγκαίοι για την ομαλή συνύπαρξη όλων στο χώρο. Μ’ αυτόν τον τρόπο τους επιτρέπεται να εσωτερικεύσουν τις απαγορεύσεις που οφείλουν να τηρούν μέσα στην κοινωνική ζωή. Υπάρχουν δυο βασικοί κανόνες, για δυο ιδιαίτερα απλά πράγματα: τη χρήση των τροχοφόρων παιχνιδιών, που επιτρέπεται στον μισό μόνο χώρο και τη χρήση αδιάβροχης ποδιάς στα παιχνίδια με το νερό. Τόσο απλοί, αλλά τόσο δύσκολοι ταυτόχρονα!

Πριν από τον Παιδικό Σταθμό

«Το Μεγάλο μας Σπίτι» μπορεί να φανεί χρήσιμο στα παιδιά που πρόκειται να πάνε σύντομα στον παιδικό σταθμό. Είναι ένας χώρος κατάλληλος, γιατί ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντά τους και ταυτόχρονα ασφαλής, γιατί τα παιδιά συνοδεύονται από κάποιο πρόσωπο που εμπιστεύονται. Το κάθε παιδί μπορεί εκεί να έρθει σε επαφή με συνομήλικους του και να κοινωνικοποιηθεί, να εξερευνήσει το περιβάλλον του, να κάνει ίσως τα πρώτα του βήματα σε έναν κοινωνικό χώρο και να αποχωριστεί τόσο όσο αντέχει τους γονείς του ή τον συνοδό του, επιστρέφοντας σε αυτούς όποτε το θελήσει. Επιπλέον, καλείται να «υπακούσει» σε κανόνες που ένας άλλος χώρος, εκτός του σπιτιού, θέτει για την εύρυθμη λειτουργία του.

Ταυτόχρονα, οι γονείς -ή κάθε άλλος συνοδός- έχουν την ευκαιρία να διευκολύνουν το παιδί στα πρώτα του κοινωνικά βήματα και να μοιραστούν όσα τους απασχολούν αναφορικά με τον επερχόμενο αποχωρισμό τους από το παιδί, τόσο με άλλους γονείς όσο και με τα πρόσωπα υποδοχής του Μεγάλου μας Σπιτιού. Είναι, λοιπόν, παρόντες όταν τα παιδιά κατακτούν μια νέα δυνατότητα να ανοιχτούν στον κόσμο και έτσι ενδεχομένως νιώθουν εμπιστοσύνη ότι τα παιδιά θα τα καταφέρουν σύντομα, ακόμα και όταν εκείνοι δεν θα είναι μαζί τους. Μετά από μια τέτοια εμπειρία, η ένταξη στον παιδικό σταθμό θα γίνει με τρόπο πιο φυσικό.

Η Φρανσουάζ Ντολτό μίλησε για τα παιδιά και τη ζωή. Για τα παιδιά και τους γονείς με λόγια απλά. Δεν την ενδιέφερε η επίδειξη γνώσεων. Δεν μίλησε σαν ειδήμων. Οι άνθρωποι στο «Στο Μεγάλο μας Σπίτι» είναι εκεί μαζί με τα παιδιά και τους γονείς. Με εμπιστοσύνη στη δύναμη και στην ιδιοφυΐα του κάθε παιδιού. Για να δουν οι γονείς τα πράγματα από άλλη σκοπιά. Για να υπάρξει το απρόοπτο. Η ανοιχτότητα στο άγνωστο του καθενός, η τόσο σημαντική. Σας περιμένουν!

Σημείωση: Για την υλοποίηση του έργου του, «Το Μεγάλο μας Σπίτι» υποστηρίζεται από το Δήμο Αθηναίων και από δωρεές. Ωστόσο, τα πρόσωπα που το στελεχώνουν δεν αμείβονται, γιατί δεν έχει βρεθεί χρηματοδότηση. Στην είσοδό του θα βρείτε ένα κουτί, στο οποίο, αν το επιθυμείτε και μπορείτε μπορείτε να συνεισφέρετε οικονομικά για τα λειτουργικά του έξοδα.

«Το Μεγάλο μας Σπίτι»

Τριφυλλίας και Λάμψα – Αθήνα, Πάρκο για το Παιδί και τον Πολιτισμό

ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ (από 30.9)

Δευτέρα, Παρασκευή: 10.00-13.00
Τρίτη, Τετάρτη, Σάββατο: 17.00-20.00
Κλειστά: Πέμπτη, Κυριακή και αργίες.