ΕΣΕΙΣ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΤΙ ΣΥΝΕΒΑΙΝΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ;

0

Από παιδί αγαπούσα και συνεχίζω να αγαπώ την Ιστορία, εντός και εκτός σχολικού πλαισίου, και λυπάμαι γιατί μεγαλώνοντας δεν πρόλαβα να ασχοληθώ μαζί της όσο θα ήθελα. Διαβάζω βιβλία ιστορίας, βλέπω ιστορικά ντοκιμαντέρ, αλλά θα ήθελα και περισσότερα από τα μεν να διαβάζω και περισσότερα από τα δε να βλέπω. Ιδιαίτερα τώρα, όταν πλέον έχω –εδώ και πολλά χρόνια– ξεπεράσει τη δυσαρέσκεια που μου προκαλούσε η υποχρεωτική παπαγαλία (πάλι καλά που ήταν δυσαρέσκεια, άλλους τους οδήγησε σε απέχθεια), ενώ ταυτόχρονα έχω στη γνωσιακή “φαρέτρα” μου και μια σειρά από άλλα εργαλεία που μου επιτρέπουν να δω τα ιστορικά γεγονότα πιο κριτικά, με άλλο μάτι και να τα ερμηνεύσω μέσα από πολλαπλά και διαφορετικά πρίσματα… Την αγάπη μου αυτή προς την Ιστορία έχω καταφέρει, νομίζω, να την κληροδοτήσω στα παιδιά μου, ακριβώς γιατί πάντα την προσεγγίζουμε «ανορθόδοξα» σε σχέση με τις συνήθως ανιαρές προτάσεις των σχολικών βιβλίων. Με άλλα λόγια, πάντοτε κάνουμε μια ανάγνωση του μαθήματος (και ορισμένων αξιόλογων πηγών), λέμε τα 3-4 βασικά πράγματα και μετά πιάνουμε άλλο υλικό, γραπτό και οπτικοακουστικό, συνδέουμε το βιβλίο με άλλα κείμενα, πιο ενδιαφέροντα, πιο “τσαχπίνικα”, με ταινίες, με τραγούδια και φυσικά με εξωσχολικά βιβλία, λογοτεχνικά ή γνώσεων. Για ένα από τα τελευταία θα σας μιλήσω σήμερα: Για το «Τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα», του Philip Parker, που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Διόπτρα, σε εικονογράφηση της Liz Kay.

Καταρχάς, πρόκειται για μια εντυπωσιακή έκδοση, με σκληρόδετο εξώφυλλο, μεγάλου μεγέθους, με πανέμορφες εικόνες, που σε «κερδίζει» από την πρώτη στιγμή που θα την πιάσεις στα χέρια σου. Κι ύστερα, πάμε στην ιδέα: Δεν πρόκειται, φυσικά, για ένα τυπικό βιβλίο Ιστορίας, αλλά για ένα γοητευτικό εγχειρίδιο που απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη από 8 ετών και άνω, εξετάζοντας μια εναλλακτική πτυχή των ιστορικών γεγονότων από αυτές που συναντάμε συνήθως: το ταυτόχρονο. Με άλλα λόγια, ο Parker παρουσιάζει σπουδαία ιστορικά γεγονότα που έγιναν ταυτόχρονα και που –σας το εγγυώμαι– αποκλείεται να τα είχαμε ποτέ εξετάσει υπό αυτό το πρίσμα.

Ναι, η ιστορία είναι πολύπλοκη· πολιτισμοί ακμάζουν και παρακμάζουν, οι μεταξύ τους σχέσεις είναι δυσνόητες, ο κάθε λαός, ο κάθε τόπος, έχει μια δική του εκδοχή για τα γεγονότα, εμβαπτισμένη προφανώς σε μια κολυμβήθρα γεμάτη κοινωνικοπολιτικά ιδεολογήματα και αφηγήσεις. Και όλο αυτό δεν είναι εύληπτο για το κοινό. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να κινήσουμε το ενδιαφέρον των αναγνωστών, χωρίς να τους κουράσουμε με λεπτομέρειες και κυρίως πρωτοτυπώντας;

Ο Βρετανός ιστορικός και διπλωμάτης αποφάσισε να φτιάξει ένα βιβλίο (κυρίως) για παιδιά, με μια ασυνήθιστη λογική: Πιάνει ιστορικές περιόδους, ανοίγει τον παγκόσμιο χάρτη και μας λέει… τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα! Προφανώς, δεν μπορεί να εξετάσει τα πάντα, επιλέγει τα πιο ενδιαφέροντα, τα πιο διάσημα, τα πιο παράδοξα γεγονότα και πολλά trivia (που λατρεύω), αλλά σίγουρα μας ανοίγει την όρεξη να το ψάξουμε παραπάνω εάν το επιθυμούμε. Μερικοί πολιτισμοί, όπως ο Αρχαίος Ελληνικός ή ο Ρωμαϊκός ή ο Κινεζικός, αλλά και κάποια γεγονότα, όπως οι δυο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, έχουν ένα κεφάλαιο ολοδικό τους, όπου περιγράφεται η συμβολή τους στον κόσμο και τα κομμάτια που τοποθέτησαν στο παζλ της Ιστορίας. Όλα αυτά, συμπληρώνονται από τις εικόνες της Kay, ξεκάθαρες, ακριβείς και γοητευτικές.

Προφανώς, το «Τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα» δεν είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται μονορούφι (αν και εγώ το διάβασα σε μια μέρα και σίγουρα θα βρεθούν και πιτσιρίκια που θα το ξεκοκαλίσουν). Είναι ένα βιβλίο από το οποίο μπορείτε να επιλέγετε π.χ. ένα κεφάλαιο την ημέρα ή την εβδομάδα και να το διαβάζετε παρέα με τα παιδιά σας ή να αναζητήσετε, ανάλογα με την τάξη στην οποία φοιτούν και τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα, τα σημεία του εκείνα που τα ενδιαφέρουν περισσότερο στην παρούσα χρονική στιγμή και να τα συνδέσετε με το σχολείο, με μια ταινία ή σειρά που είδαν ή με κάποιο άλλο βιβλίο που διάβασαν. Η ιστορική αφήγηση δεν είναι ενιαία, δηλαδή το βιβλίο δεν έχει (ευτυχώς) κατεβατό κείμενο, αλλά μικρές παραγράφους, συνοδευόμενες από τον τίτλο και την εικόνα τους. Επομένως, ούτε θα τα δυσκολέψει ούτε θα τα κάνει να βαρεθούν.

Ο Parker ξεκινάει από τους πρώτους πολιτισμούς, δηλαδή από την περίοδο 4000-1000 π. Χ, και φτάνει ως το σήμερα, συμπεριλαμβάνοντας τα social media, την παγκόσμια οικονομική κρίση, την κλιματική αλλαγή, ακόμα και τον κορονοϊό. Στο τέλος του βιβλίου, έχει τοποθετήσει  ευρετήριο, αλλά και σημειώσεις για τους χάρτες και τις χρονολογίες, έτσι ώστε η ανάγνωση και η κατανόηση να γίνουν ακόμα ευκολότερες. Και επειδή πολλά έγραψα, αλλά παραδείγματα δεν σας έδωσα, κλείνω με επιλεγμένες προτάσεις μου σχετικά με το τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα και εμείς δεν είχαμε ιδέα, έτσι για να σας ανοίξω την όρεξη για περαιτέρω έρευνα.

• Όταν χτίζονταν οι πυραμίδες της Αιγύπτου, σε κάποια γωνιά της Γης ζούσαν ακόμη μαμούθ, ενώ ταυτόχρονα χτιζόταν και το Στόουνχετζ.
• Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες σχεδόν συνέπεσαν με την ίδρυση της Αρχαίας Ρώμης.
• Όταν χτιζόταν η Τικάλ, η πρωτεύουσα των Μάγια, ο Αρχιμήδης υπολόγιζε το π, ενώ οι Πολυνήσιοι αποικούσαν τη Χαβάη.
• Ο πρώτος σεισμογράφος ανακαλύφθηκε στην Κίνα την περίοδο που χτιζόταν το Αδριάνειο Τείχος στα βόρεια σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ τότε ακμάζει στη σημερινή Νιγηρία και ο πολιτισμός Νοκ.
• Ο Καρλομάγνος στέφθηκε βασιλιάς της Φραγκίας την ίδια περίοδο με την ίδρυση της Ισλαμικής Αυτοκρατορίας και λίγο πριν οι Βίκινγκ κατακτήσουν μεγάλα τμήματα της Βόρειας Ευρώπης.
• Η επιδημία της πανώλης στην Ευρώπη, τον 14ο αιώνα σχεδόν συνέπεσε με το χτίσιμο των Μοάι στα Νησιά του Πάσχα.
• Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ζούσε την ίδια εποχή με τους Αζτέκους. Λίγο πριν από την πτώση της Αυτοκρατορίας των τελευταίων, ο Λούθηρος θυροκόλλησε τις 95 θέσεις του.
• Η ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο έγινε την ίδια περίοδο με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς
• Το Ντόντο εξαφανίστηκε την περίοδο που δικάζονταν οι Μάγισσες του Σάλεμ, λίγο πριν ο τσάρος Μεγάλος Πέτρος ιδρύσει στην Πετρούπολη τη Ρωσική Αυτοκρατορία.
• Η Αυτοκρατορία των Ζουλού ακμάζει λίγο πριν από την Ελληνική Επανάσταση και την απελευθέρωση περιοχών της Νοτίου Αμερικής από τους Ισπανούς κατακτητές.
• Ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος ξέσπασε λίγο μετά τη διατύπωση της Θεωρίας της Εξέλιξης, από τον Δαρβίνο και την ενοποίηση των γερμανικών κρατιδίων.
• Έναν χρόνο μετά την ίδρυση του κέντρου υποδοχής μεταναστών στη Νήσο Έλις, στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, η Νέα Ζηλανδία γίνει δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Ακόμα δεν έχει μπει ο 20ος αιώνας.
• Ο Ντίσνεϊ δημιούργησε το Ατμόπλοιο Γουίλι, την πρώτη ταινία του Μίκι Μάους ταυτόχρονα με το πενταετές πρόγραμμα του Στάλιν, μια χρονιά πριν από το μεγάλο κραχ της Γουόλ Στριτ.
• Η δημιουργία του κράτους του Ισραήλ συμπίπτει με την εισαγωγή του Απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική και τη διακοπή της τροφοδοσία τους Δυτικού Βερολίνου από τους Σοβιετικούς.
• Η Ελισάβετ στέφεται βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας τη χρονιά που οι Χίλαρι και Νοργκάι κατακτούν το Έβερεστ, την κορυφή των Ιμαλαΐων και 4 χρόνια πριν πετάξει η σκυλίτσα Λάικα στο διάστημα.
• Τη χρονιά που η Ανατολική Γερμανία υψώνει το τείχος του Βερολίνου, ο Γιούρι Γκαγκάριν γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που ταξιδεύει στο διάστημα.
• Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ γίνεται Γενικός Γραμματέας του Κ.Κ.Σ.Ε. έναν χρόνο πριν από το πυρηνικό δυστύχημα στο Τσέρνομπιλ και τρία χρόνια πριν από την πτώση του τείχους του Βερολίνου.
• Η διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης γίνεται έναν χρόνο πριν από την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ και του ξεσπάσματος του εμφυλίου πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Ετοιμαστείτε να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο βλέπετε την ιστορία! Καλή ανάγνωση!

Το βιβλίο «Τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.