Ρωμανός Μαρούδης: “Ο Μίλτος” βγάζει τα παιδιά από την απλή, κλασική λειτουργία του θεατή

0

Ο Μίλτος. Ή μάλλον ο Σωκράτης. Ο Σωκράτης βρέθηκε με τον Μίλτο. Και χάθηκε μετά με τον Μίλτο. Τώρα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να τον βρει και πάλι. Ίσως μπορείτε να τον βοηθήσετε εσείς… «Μήπως είδατε τον Μίλτο;» «Ο Μίλτος» της Ξένιας Καλογεροπούλου, μια ακόμα πετυχημένη παραγωγή του Θεάτρου Πόρτα που πρωτοπαρουσιάστηκε με θερμή ανταπόκριση, ταξιδεύοντας κοντά στα παιδιά μέσα στις τάξεις των σχολείων το 2012, ανεβαίνει φέτος ξανά! «Ο Μίλτος» έγινε ευρύτερα γνωστός όταν εκδόθηκε σε μορφή αφηγήματος (εκδ. Πατάκης 2021), το οποίο και έλαβε φέτος το Βραβείο Παιδικού βιβλίου με εικονογράφηση στα Λογοτεχνικά Βραβεία 2022 του περιοδικού Ο Αναγνώστης, αποσπώντας διθυραμβικά σχόλια για το χιούμορ, την τρυφερότητα, την απλότητα και τη γοητεία της ιστορίας. Μέσα από μια συναρπαστική ιστορία, που έχει σκηνοθετήσει ο Ρωμανός Μαρούδης και ερμηνεύει ο Φώτης Στρατηγός, θα γνωρίσουμε την ιστορία του Μίλτου, ενός αδέσποτου σκύλου που αλλάζει την άποψή μας για τα ζώα, αλλάζοντας την ίδια τη ζωή μας. Μια ιστορία για τη σχέση μας με τα ζώα, αλλά και με το κοινωνικό και οικογενειακό μας περιβάλλον, για τις ανασφάλειές μας και τη διαχείριση της απώλειας, για τη σημασία της φιλίας, της αγάπης και της προσφοράς. Έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε τον σκηνοθέτη της παράστασης, με τον οποίο συζητάμε για αυτό το ιδιαίτερο project και τους λόγους που ενθουσιάζει μικρούς και μεγάλους, με πρώτο το στοιχείο της έκπληξης.

1. Αγαπητέ Ρωμανέ. Πρώτη φορά στις σελίδες του Τaλκ, καθώς ανέλαβες τη σκηνοθεσία ενός παιδικού έργου, για λογαριασμό του ΠΟΡΤΑ. Πριν πάμε, όμως, στον Μίλτο, πάμε να σε γνωρίσουμε καλύτερα. Συστήσου, λοιπόν, στο κοινό μας. Πώς ασχολήθηκες με την υποκριτική και τη σκηνοθεσία;

Τι ωραία που είμαι εδώ. Σας ευχαριστώ πολύ! Ότι θέλω να ασχοληθώ με το θέατρο γενικότερα το αποφάσισα από τα χρόνια του γυμνασίου, σίγουρα δεν διεκδικώ βραβείο πρωτοτυπίας, όταν με το σχολείο ξεκινήσαμε να ασχολούμαστε με τις αρχαίες τραγωδίες με στόχο το ανέβασμα μίας παράστασης στο τέλος της σχολικής χρονιάς και τη συμμετοχή στους μαθητικούς διαγωνισμούς. Εκεί είναι που είπα στους γονείς μου ότι αν δεν έχω ένα κείμενο να ασχοληθώ, νιώθω κενός. «Τι χαριτωμένα που τα λέει το παιδί!» είπαν οι δικοί μου. Τελικά, μάλλον το εννοούσα, η οικογένειά μου με στήριξε, έως και με έσπρωξε, και… να με! Η σκηνοθεσία τώρα ήρθε ήρεμα, έμμεσα, χωρίς να το καταλάβω καλά καλά και κατάλαβα πως η λειτουργία του σκηνοθέτη είναι κάτι πιο κοντά σε εμένα.

2. Ο Μίλτος, σε κείμενο της Ξένιας Καλογεροπούλου, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά πριν από 10 χρόνια, ως θεατρικό δρώμενο μέσα στην τάξη, με πρωταγωνιστή τον Σωκράτη Πατσίκα. Φέτος, ξεκίνησε την πορεία του πάλι μέσα από τα σχολεία, με πρωταγωνιστή τον Φώτη Στρατηγό, καταλήγοντας, όμως, στη θεατρική σκηνή. Καταρχάς, λίγα λόγια για την ιστορία…

Τόσο γλυκιά ιστορία, κατά τη γνώμη μου. Ο Σωκράτης, ο ρόλος που ερμηνεύει ο Φώτης, μοιάζει με έναν άνθρωπο χωρίς μεγάλη επαφή με το τρυφερό και συναισθηματικό κομμάτι του και πάντα οι σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω του τον δυσκόλευαν. Ώσπου συναντιέται με έναν σκύλο, ο οποίος διεκδικεί έντονα την προσοχή και φροντίδα του Σωκράτη, και μέσα από μία σειρά συμπτώσεων και γεγονότων, που ο Σωκράτης παρακολουθεί παθητικά, καταλήγει να έχει σκύλο. Τον Μίλτο, τον φίλο του. Και αρχίζουν όλα να αλλάζουν. Εμείς βρίσκουμε τον Σωκράτη, αφού έχει χάσει τον φίλο του και κάνει ό,τι μπορεί και ό,τι περνάει από το μυαλό του, για να τον βρει. Και επικοινωνεί μαζί μας ώστε να τον βοηθήσουμε, να καταλάβουμε την κατάστασή του αλλά και να μοιραστεί όσα του έμαθε ο Μίλτος. Ο Μίλτος αφορά τη σχέση κάθε ανθρώπου με όποιον και ό,τι τον περιβάλλει. Στις ανασφάλειες και τις αδυναμίες μας, μα και στη διαχείριση της απώλειας.

3. Πώς χειρίστηκες το κείμενο και πώς κατόρθωσες να στηθεί μια παράσταση για μικρά παιδιά, 3-8 ετών, με έναν μόνο ηθοποιό; Δεν είναι πρόκληση για μια γενιά μαθημένη σε πλούσιες (και κυρίως animation) εικόνες; Πώς τους κρατάτε, εσύ backstage και ο Φώτης on stage, ζωντανό το ενδιαφέρον;

Στην αρχή της μελέτης μας, αλλά και στο πρώτο στάδιο προβών μας, προσπαθήσαμε να μην έχουμε καν στο μυαλό μας ότι αυτό που κάναμε αφορούσε μικρά παιδιά. Δεν νομίζω πως πρέπει να αντιμετωπίζουμε διαφορετικά τα κείμενα και τις παραστάσεις που αφορούν παιδιά. Άλλωστε καταλαβαίνουν τα ίδια με τους ενήλικους, αλλά δεν έχουν τα κοινωνικά φίλτρα που έχουμε και αυτό τα καθιστά πιο αυστηρό και δύσκολο κοινό. Και βέβαια στηριζόμασταν σε ένα κείμενο που είχε κάνει σε μεγάλο βαθμό τη δουλειά μας σε αυτό το επίπεδο. Μετά απλώς λάβαμε υπόψιν μας τις δυνατότητες που έχουν τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες και τις διαφορές, που έχουν μεταξύ τους σε κάθε βαθμίδα, ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν όλα το ίδιο. Η αλήθεια είναι πως το να στηθεί η παράσταση ελλείψει ενός από τα βασικότερα συστατικά της, τα παιδιά, ήταν αρκετά δύσκολο αλλά προσπαθήσαμε να φτιάξουμε κάτι αρκετά δομημένο και συγκεκριμένο στη βάση του, αλλά με πολύ χώρο και ευελιξία, ώστε να απορροφήσει και να συμπεριλάβει τη συμμετοχή των παιδιών. Και αυτό είναι που νομίζω κάνει τα παιδιά να αφήσουν για λίγο την οθόνη και τη γρήγορη εικόνα στην άκρη και να δώσουν πραγματική προσοχή. Ότι τους ζητάμε τη συμβολή και συμμετοχή τους. Τα προ(σ)καλούμε να σταματήσουν να παρακολουθούν απλώς, αλλά να δράσουν, να συμμετάσχουν και να επηρεάσουν τα δρώμενα. Και χωρίς σκηνικά, αντικείμενα, φώτα και μουσική τα καλούμε να φανταστούν όλα τα μέρη, τα πρόσωπα και τα γεγονότα της ιστορίας και επικοινωνούμε πραγματικά μαζί τους.

4. Ο Μίλτος έγινε ευρύτερα γνωστός στο κοινό, μετά την κυκλοφορία του ομώνυμου βιβλίου της Ξένιας Καλογεροπούλου από τις Εκδόσεις Πατάκη, σχεδόν δυο χρόνια πριν. Πόσο ρόλο έπαιξε αυτό στην απόφασή σας να καταπιαστείτε ξανά με το κείμενο αυτό;

Με οποιοδήποτε παραμύθι της Ξένιας μού δινόταν η ευκαιρία να καταπιαστώ, ειλικρινά θα το έκανα. Νιώθω τυχερός για την επαφή μου όλα αυτά τα χρόνια με την Ξένια, αλλά και με τον Θωμά Μοσχόπουλο φυσικά. Και τους ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη. Σίγουρα πάντως, για να επιστρέψω, μας προσφέρει μία όμορφη εκκίνηση το ότι είναι ένα γνωστό παραμύθι σε μεγάλη μερίδα του κοινού. Από την άλλη βέβαια, χάνουμε το στοιχείο της έκπληξης όταν όλοι ξέρουν ακριβώς για πιο πράγμα μιλάμε.

5. Συνεργάστηκες με την ίδια την Ξένια; Σου έδωσε συμβουλές ή κατευθυντήριες; Ή είχες το ελεύθερο να παίξεις με το κείμενο κατά βούληση.

Φυσικά και συνεργάστηκα. Δεν θα ήταν πολύ έξυπνο εκ μέρους μου να έχω δίπλα μου αυτή την πηγή γνώσης, εμπειρίας και αναμνήσεων και να μην την εκμεταλλευτώ. Κάτσαμε, μιλήσαμε, μας ανέλυσε την παλιά παράσταση, μας είπε τι σκεφτόταν τότε κατά τη διάρκεια των προβών και μετά, μας είπε να τα πετάξουμε και όλα αν θέλουμε, και να κάνουμε αυτό που πιστεύουμε. Ιδανικός συνδυασμός.

6. Ποιες οι διαφορές ανάμεσα στην παρουσίαση της παράστασης στην τάξη, όπου η έκπληξη ήταν ο θεμέλιος λίθος της, με το ανέβασμα στη σκηνή του θεάτρου; Ποιες είναι οι αντιδράσεις των μικρών μαθητών τόσο στη μια όσο και στην άλλη συνθήκη; Υπάρχει κάποιο σχόλιο, κάποια ανάδραση, μια και πρόκειται για μια διαδραστική παράσταση, που να έχεις ξεχωρίσει; Ή κάτι που να σε οδήγησε να αλλάξεις κάποια πράγματα στη σκηνοθεσία σου;

Προσπαθήσαμε να κρατήσουμε και στα δύο το στοιχείο της έκπληξης και της παρεμβολής στην κανονική ροή των πραγμάτων, απλά με άλλο τρόπο. Στα σχολεία ο Σωκράτης είναι εισβολέας, ενώ στο θέατρο… με έναν τρόπο που θα ανακαλύψετε μόνοι σας. Η κυριότερη διαφορά έγκειται στο μέγεθος του θεάτρου σε σχέση με μία τάξη ή και με μία αίθουσα εκδηλώσεων σχολείου. Μία άλλη διαφορά είναι πως το περιβάλλον στο σχολείο τούς είναι πιο οικείο και είναι χωρίς γονείς, οπότε επηρεάζονται περισσότερο από τους συνομήλικους τους και αντιδρούν πιο θυμικά, ενώ στο θέατρο είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, πιο οργανωμένα. Τα παιδιά, και στις δύο περιπτώσεις, θέλουν να βοηθήσουν, να ακούσουν τι έχει να τους πει, να συμμετάσχουν είτε με ιδέες, είτε πρακτικά, ψάχνοντας και αυτά και είναι κάτι πραγματικά όμορφο, ζεστό και ελπιδοφόρο, μπορώ να πω. Αν δεν τα χαλάσουμε εμείς οι μεγάλοι στην πορεία.

Από σχόλια και αντιδράσεις τι να πρωτοπούμε. Η φαντασία των παιδιών είναι απεριόριστη, η εμπλοκή τους με την παράσταση επίσης και αυτός ο συνδυασμός δημιουργεί μία τεράστια πηγή. Εξίσου όμορφο είναι και το βλέμμα των γονιών ή των δασκάλων που προβληματίζονται για το πως θα διαχειριστούν την ενέργεια και τα συναισθήματα των παιδιών μετά την παράσταση.

Η σκηνοθεσία, τώρα, ήταν εξαρχής οργανωμένη έτσι ώστε να μεταβληθεί με την επαφή μας με τα παιδιά, χωρίς να αλλάξει ταυτότητα ή αισθητική και νιώθω τυχερός που συνεχίζει να είναι ζωντανή, να εξελίσσεται, να διαμορφώνεται και που είμαστε με τον Φώτη σε καθημερινό διάλογο με την παράσταση, μέσα από ό,τι νέο συναντάμε.

7. Επιστρέφω σε κάτι που προανέφερες, για να το δούμε πιο αναλυτικά. Μέχρι τώρα είχες εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη τόσο σε παραστάσεις για ενήλικο κοινό όσο και σε παιδικές παραστάσεις. Μέσα από την εμπειρία σου, έχει διαφορά ο τρόπος που δουλεύεις σε σχέση με τους εν δυνάμει θεατές σου; Θεωρείς δυσκολότερο, ή μάλλον προκλητικότερο, να απευθύνεσαι σε ανήλικους θεατές; 

Όπως είπα και πιο πριν, κατά τη γνώμη μου, πρέπει τουλάχιστον για ένα μέρος των προβών να ξεχνάς ότι απευθύνεσαι σε παιδιά. Ως ένα βαθμό πάντα. Δεν πρέπει να τα αντιμετωπίζεις ως λιγότερο έξυπνα ή περισσότερο αφελή, ούτε να γίνεται η παράσταση χαριτωμένη επειδή είναι αυτά, και σίγουρα δεν πρέπει να αποφύγεις να πεις ή να δείξεις πράγματα. Η πρόσβαση στην πληροφορία και στην εικόνα που έχουν σήμερα είναι απεριόριστη. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να είσαι εσύ αφελής. Απλώς πρέπει να είσαι λίγο πιο τρυφερός, πιο ευγενικός στο πώς θα τους εισαγάγεις έννοιες πολύπλοκες και πιο σκληρές, πιο ενήλικες. Και αυτό το όριο είναι αρκετά δύσκολο να το πετύχεις. Επιπλέον, θα έλεγα ότι η απουσία φίλτρων, που αναφέραμε και νωρίτερα, και το γεγονός ότι δεν θα σε κυνηγήσουν αν δεν καταλαβαίνουν ή δεν τους αρέσει αυτό που βλέπουν καθιστά τα παιδιά ένα πολύ απαιτητικό κοινό.

8. Οι γονείς καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα σε δεκάδες παιδικές παραστάσεις. Αν και το ΠΟΡΤΑ είναι εγγύηση και δεν νομίζω ότι θα το αφήσουν έξω από την πολιτιστική τους ατζέντα, γιατί θα τους πρότεινες να έρθουν στον Μίλτο;

Γιατί κρατάει μόνο 45 λεπτά!!! Αστειεύομαι! Γιατί είναι μία παράσταση που θα τα βγάλει από την απλή, κλασική λειτουργία του θεατή, γιατί με έναν ουσιαστικό τρόπο θα περάσουν καλά, γιατί είναι μία τρυφερή και αστεία παράσταση, που προκαλεί τα παιδιά να βγουν από το καβούκι τους και γιατί ο Σωκράτης μας επικοινωνεί με τα παιδιά με τρόπο μαγικό.

9. Τέλος, μια ερώτηση-παρέμβαση, που περιλαμβάνει το στοιχείο της έκπληξης και τη μαθητική τάξη, δηλαδή τα συστατικά στοιχεία του Μίλτου. Μεταφερόμαστε πίσω στη δεκαετία του 2000, είσαι μαθητής στη Γ’ Γυμνασίου, έχεις μαθηματικά και ο μαθηματικός σου (και επί εικοσιένα χρόνια σύντροφός μου), ο κ. Στριμμένος (σ.σ. αγαπητοί αναγνώστες, παρακαλώ για την επιείκειά σας, τόσο ως προς το επώνυμό του άντρα μου όσο και ως προς την απάντηση του κ. Μαρούδη), σε ρωτάει: Πότε μια δευτεροβάθμια εξίσωση είναι αδύνατη; Για λέγε… 

Σας ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση αυτή, χαίρομαι που μου δίνετε την ευκαιρία να τοποθετηθώ επί του θέματος. Μία δευτεροβάθμια εξίσωση πρέπει να αγαπάει τον εαυτό της όπως είναι και να ξέρει ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο. Εκτός από το να τη λύσω εγώ. Τότε είναι που γίνεται αδύνατη η εξίσωση. Σας ευχαριστώ!

Ο Μίλτος
Της Ξένιας Καλογεροπούλου
Σκηνοθεσία: Ρωμανός Μαρούδης
Ερμηνεύει ο Φώτης Στρατηγός
Πρόγραμμα παραστάσεων: Κάθε Σάββατο στις 15:00
Διάρκεια: 45 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Εισιτήρια: 8€ γενική είσοδος
Προπώληση εισιτηρίων: https://www.viva.gr/tickets/theater/o-miltos/

“Μια ΠΟΡΤΑ ορθάνοιχτη”!
Μεσογείων 59, 115 26, Αθήνα
Τηλ.: 210 77 11 333
www.porta–theatre.gr