Πάσχα με συναίνεση

0

Η ιδέα για το κείμενο αυτό γεννήθηκε κατά τη διάρκεια ενός webinar που συνδιοργάνωσε το Τaλκ με τις Εκδόσεις Διόπτρα. Κατά τη διάρκειά του, συνομίλησα με την ψυχολόγο Φρόσω Φωτεινάκη, με αφορμή το βιβλίο της Να σε κάνω μια αγκαλιά;, και προσπαθήσαμε να προσδιορίσουμε τι ακριβώς είναι η κουλτούρα της συναίνεσης, πώς μπορούμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας με συναίνεση και πώς μπορεί μια γενιά (η γενιά των σημερινών γονέων) που δεν ανατράφηκε με συναίνεση να κάνει την ανατροπή της, να διδαχτεί από το μεγάλωμα των δικών της παιδιών και να εντάξει τη συναίνεση και στη δική της καθημερινότητα. Καθώς συζητούσαμε για το πόσο αντιφατική μπορεί να είναι η συμπεριφορά των ενηλίκων απέναντι στα παιδιά και για ένα σωρό στρεβλώσεις, στο σπίτι και στο σχολείο, που επηρεάζουν και τη ζωή μας και τη ζωή τους, στο μυαλό μου καρφώθηκε το Πάσχα, που έρχεται σύντομα. Μια και στην Ελλάδα, το Πάσχα είναι συνυφασμένο με οικογενειακές μαζώξεις, χωριό, σόγια, θρησκεία και, δυστυχώς, συχνά εντάσσεται σε ένα κουτσομπολίστικο πλαίσιο, άρχισα να προβάλλω τα λεγόμενά μας με τη Φρόσω στις πασχαλινές διακοπές. Μάλιστα, θυμήθηκα και ένα παλαιότερό μου κείμενο, σχετικό με το Πάσχα, στο οποίο προσπάθησα με χιούμορ να αποτυπώσω το ελληνικό Πάσχα –το Πάσχα χωρίς όρια και συναίνεση. Πάσχα με συναίνεση, λοιπόν! Γίνεται; Ναι, αρκεί να το πάρουμε απόφαση πως… θα σπάσουμε αβγά! Για να δούμε μερικά παραδείγματα:

Η σχέση με τους νονούς και τους συγγενείς
Δώσε φιλάκι, πες ευχαριστώ για το δώρο, κάνε αγκαλιά, κάτσε καλά, είσαι μεγάλο παιδί, μην κάνεις φασαρία, συζητάμε, ησυχία, χόρεψε, τραγούδα, δείξε τι ξέρεις, μέτρα ως το δέκα, πες την αλφαβήτα. Ένα σωρό προστατικές, για “καλούς τρόπους”, “κοινωνικά αποδεκτές” συμπεριφορές, βασανιστικές προσδοκίες. Εφόσον έχουμε εξηγήσει στο παιδί μας και στους συγγενείς/κουμπάρους μας ότι τα αγγίγματα στο σώμα πρέπει να είναι αποτέλεσμα συναίνεσης, και εφόσον το πιστεύουμε και εμείς, δεν δίνουμε καμιά οδηγία στο παιδί να “ικανοποιήσει” τους άλλους ενήλικους προσφέροντας το σώμα του προς χάδια –εκτός αν το θέλει το ίδιο το παιδί και νιώθει άνετα με τις αισθήσεις και τα συναισθήματά του. Επίσης, αν το παιδί θέλει το ίδιο να δείξει τις γνώσεις/ικανότητές του, θα το κάνει. Δεν χρειάζεται υποδείξεις ούτε πατρονάρισμα. Θα ενοχληθεί ο παππούς, η θεία, ο κουμπάρος, η φίλη; Δεν πειράζει, θα το ξεπεράσει. Πρέπει να πετάξουμε από πάνω μας τα “τι θα πει ο κόσμος;” Ό,τι κι αν πει, εμάς δεν μας πειράζει, ανατρέφουμε το παιδί μας αλλιώς, χωρίς πίεση, μα με αγάπη και αποδοχή.

Τα πασχαλινά δώρα
Αναφορικά με τα δώρα, δείχνουμε συναίνεση καταρχάς προς τους νονούς ή/και τους συγγενείς: Δεν τους παραγγέλνουμε ορθά κοφτά ό,τι μας αρέσει ή ό,τι αρέσει στο παιδί. Σεβόμαστε πάντοτε την οικονομική τους κατάσταση, αλλά και τα δικά τους γούστα. Μπορεί το δώρο τους να προκύψει μέσα από μια συζήτηση, σχετική με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του παιδιού, αλλά μπορούν να πάρουν στο παιδί ό,τι θέλουν/μπορούν/αρέσει σε εκείνους. Σε κάθε περίπτωση, δεν το σχολιάζουμε και αυτό το εξηγούμε και στο παιδί μας. Το δώρο δεν είναι υποχρέωση ούτε οι φιλίες και οι κουμπαριές χτίζονται μέσα από “πρέπει”. Υπάρχει η παράδοση οι νονοί να προσφέρουν το Πάσχα στο παιδί τη λαμπάδα του, ένα σοκολατένιο αβγό, ίσως και ένα ζευγάρι καινούργια παπούτσια ή κάποιο δώρο. Το αν θα το κάνουν ή όχι και με ποιον τρόπο είναι δική τους επιλογή. Αν δεν μας αρέσει ό,τι μας έφεραν, το καλοδεχόμαστε ως προσφορά, συζητάμε με το παιδί και είτε το κρατάμε είτε το αλλάζουμε, χωρίς φυσικά να τους το ανακοινώσουμε, προσβάλλοντάς τους.

Νηστεία και εκκλησία
Δεν υποχρεώνουμε το παιδί να νηστέψει και να εκκλησιαστεί. Δεν υποχρεώνουμε το παιδί να μη νηστέψει και να μην εκκλησιαστεί. Όλο αυτό έχει, προφανώς, να κάνει με τη δική μας στάση ως οικογένειας απέναντι στη θρησκεία. Ό,τι κι αν πιστεύουμε, οφείλουμε να εξηγήσουμε στο παιδί μας ότι η πίστη είναι κάτι βαθιά προσωπικό. Καθώς μεγαλώνει, θα αποκτήσει και το ίδιο μια πιο αποκρυσταλλωμένη άποψη. Μέχρι τότε, του μιλάμε, του εξηγούμε και του δίνουμε εναλλακτικές, χωρίς να το τρομάζουμε. Δεν υπάρχει Θεός τιμωρός ή “αμαρτία” που οδηγεί στα καζάνια της Κολάσεως και δυστυχώς η περίοδος του Πάσχα έχει λειτουργήσει ως “τρομοκρατική” για πολλές γενιές παιδιών. Δεν χρειάζεται να διαιωνίζονται αρρωστημένες καταστάσεις. Δεν υπάρχει λόγος να βρίσκονται βρέφη και πολύ μικρά παιδιά στον Επιτάφιο, μια συμβολική κηδεία, που αδυνατούν να κατανοήσουν. Δεν υπάρχει λόγος να βρίσκονται βρέφη και πολύ μικρά παιδιά στην Ανάσταση. Τρομάζουν και κλαίνε. Βγαίνουν από τη ρουτίνα και το πρόγραμμά τους και υποφέρουν. Δεν συναινούν με ό,τι τους συμβαίνει, μα ποτέ κανείς δεν τους έδωσε την ευκαιρία να πουν “Όχι, φοβάμαι/νυστάζω/βαριέμαι/δεν μου αρέσει!”

Αν διαφωνείτε με όσα γράφω και η ζωή σας ορίζεται από την Εκκλησία, είναι προφανώς δικαίωμά σας, όμως το παιδί σας έχει δικαίωμα να αρνηθεί να πιστέψει σε αυτό που πιστεύετε εσείς και χρειάζεται την προστασία σας από ό,τι το ενοχλεί και το ξεβολεύει, ακόμα κι αν εσείς κρίνετε ότι δεν θα έπρεπε να το ενοχλεί ή να το ξεβολεύει. Τούτο οφείλετε να το σεβαστείτε. Προφανώς, ισχύει και το αντίστροφο. Έστω ότι είστε άθεοι ή αγνωστικιστές. Το παιδί σας έχει δικαίωμα να ζήσει τα ήθη και τα έθιμα της Ελλάδας, είτε σε αμιγώς θρησκευτικό είτε σε πολιτιστικό πλαίσιο, και μπορεί να θέλει να δίνει καθημερινά το “παρών” στις λειτουργίες ή/και να νηστεύει. Οφείλετε να του παράσχετε αυτή την εναλλακτική, εφόσον σας τη ζητήσει, χωρίς καμία κριτική.

Τα ρούχα
Μια ζωή τα ίδια: Το Πάσχα μέσα στην Άνοιξη είναι η αρχή της καλοκαιρινής κολεξιόν. Ευκαιρία για κάθε πιτσιρίκι να βγάλει τα κοντομάνικα και τις βερμούδες του και να δηλώσει ότι ΔΕΝ ΚΡΥΩΝΕΙ.  Αν, μάλιστα, βρεθεί κοντά σε θάλασσα, είναι μια ιδιαίτερα ευχάριστη πρόκληση να βουτήξει, έστω τα πόδια του, αλλά –γιατί όχι;– και ολόκληρο! Ευκαιρία για κάθε γονιό να το κυνηγήσει με μια ζακέτα και να “κράξει” το ακατάλληλο για την εποχή ντύσιμο –αυτό το παρατηρούμε στα ελαφριά ρούχα. Στις σπάνιες περιπτώσεις όπου το παιδί ντύνεται πιο βαριά από όσο προστάζει ο καιρός, ο γονιός δεν μιλάει. Τα παιδιά μπορούν από πολύ νωρίς να κατανοήσουν τι είδους ρούχα χρειάζεται να φορέσουν και η αίσθηση του κρύου ή της ζέστης διαφέρει από παιδί σε παιδί και από παιδί σε ενήλικο και από ενήλικο σε ενήλικο. Κι αν κρυώσει; Γιατί σε θέματα ασφάλειας και υγείας, ο γονιός έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο και μπορεί να παρακάμψει τη συναίνεση… Ρωτήστε τον παιδίατρό σας για τον μύθο του κρυολογήματος.

Επίσης, τα “καλά ρούχα”, με τα οποία μεγαλώσαμε εμείς, δεν είναι απαραίτητο να μεταφερθούν ως κληροδότημα στα παιδιά μας. Δεν έχει dress code η παιδική ηλικία. Αν δεν επιθυμούν να ντυθούν σαν γαμπροί και νύφες για την “πασαρέλα” στην εκκλησία, στην πλατεία, στο κάλεσμα, γούστο τους καπέλο τους! Προς Θεού, όμως, μην προβάλλετε επάνω τους τις δικές σας επιθυμίες και τη δική σας παιδική ηλικία και τις αμφιλεγόμενες σχέσεις σας με τους συγγενείς σας.  Τα παιδιά δεν είναι ούτε τρόπαια ούτε κτήματά σας προς επίδειξη.

Το φαγητό
Για τη νηστεία τα είπαμε. Η συνειδητή απόφαση των παιδιών θα έρθει με την ωρίμασή τους, χωρίς πιέσεις και κατηχήσεις. Όσο θέλουν να μη νηστεύουν, δεν θα νηστεύουν. Δεν συναινούν στο να νηστέψουν, είτε μας αρέσει είτε όχι. “Μη σε δει η γιαγιά να τρως παγωτό, μέρες που είναι, αμαρτία!” Κατά πάσα πιθανότητα το έχετε ακούσει ως παιδιά. Θυμηθείτε λίγο πώς νιώσατε. Μη φέρετε το παιδί σας σε δύσκολες θέσεις που ήρθατε εσείς ως παιδί. Επίσης, μην το πιέσετε να φάει υποχρεωτικά τα λεγόμενα πασχαλινά εδέσματα. Μπορεί να σιχαίνεται τα αβγά (παρούσα!), να του φέρνει αναγούλα το κοκορέτσι (παρούσα!) ή να βρίσκει παράξενη τη μυρωδιά της μαγειρίτσας και του κατσικιού. Ας φάει σαλάτα, πατάτες, ψωμί, τυρί, γλυκό, παγωτό, τίποτα. Αν πάλι εσείς είστε vegeterian ή vegan και βρίσκετε αποτρόπαιο το έθιμο του σουβλίσματος ή του ψησίματος κρέατος, οφείλετε να του εξηγήσετε τους λόγους που σας οδήγησαν σε αυτή την επιλογή και να του τονίσετε ότι η επιλογή είναι δική του. Μια παρένθεση για το τσούγκρισμα. Αν θέλει, τσουγκρίζει, αν δεν θέλει, δεν τσουγκρίζει. Μην του πάρετε ξύλινο αβγό, το ξεγελάτε, το κοροϊδεύετε, δεν το βοηθάτε να μάθει να αντέχει τις ματαιώσεις.

Όλα τα παραπάνω, κι άλλα τόσα κι άλλα τόσα, μείζονος ή ελάσσονος σημασίας, μπορεί να σας φαίνονται αστεία, γελοία ή όνειρα θερινής νυκτός, ιδιαίτερα αν τα παιδιά σας είναι ακόμα μικρά και σας “υπακούν” χωρίς πολλά πολλά. Κανείς δεν είπε ότι όλες αυτές οι κοινωνικές αλλαγές, όπως η επικράτηση της κουλτούρας της συναίνεσης (που, καλώς ή κακώς, έρχεται σε κόντρα με την παράδοση, αν δεν διαχειριζόμαστε με σύνεση την παράδοση), γίνονται εύκολα. Χρειάζονται πολλές δεκαετίες για να εκλείψουν αγκυλώσεις αιώνων. Όμως, το γεγονός ότι πλέον συζητάμε ανοιχτά για αυτά τα θέματα και αναγνωρίζουμε πως και το παιδί μας και εμείς οι ίδιοι έχουμε προσωπικότητα και μπορούμε να πούμε ΟΧΙ ή ΔΕΝ ΞΕΡΩ σε κάτι, χωρίς να μας νοιάξει τι θα πουν οι άλλοι, είναι μια μεγάλη πρόοδος. Πάμε, λοιπόν, να κάνουμε φέτος την προσπάθεια για Πάσχα με συναίνεση. Δείτε το webinar-αφορμή για τούτο το κείμενο εδώ.