Η ΑΛΙΣΟΝ ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΣ ΤΗΣ Ο ΤΙΜΟΣ, ΤΟ ΚΛΑΔΑΚΙ

0

Έχω ένα κλαδάκι που το λένε Τίμο,
κι ο Τίμος είναι φίλος μου πολύ.
Αυτή η ιστορία είναι δική του και δική μου,
κρατάει μια ολόκληρη ζωή.Η Άλισον Φαλκονάκη είναι Βρετανίδα συγγραφέας και μεταφράστρια παιδικών βιβλίων. Έζησε πολλά χρόνια στην Αρκαδία μαζί με τον σύζυγό της, τα δύο τους παιδιά και μπόλικα ζώα, και πλέον μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ Αγγλίας και Ελλάδας και μεταξύ συγγραφής και διατροφολογίας. Υπήρξε από μικρή δεινή αναγνώστρια και της αρέσει να μοιράζεται ιστορίες με τα παιδιά της, ενθαρρύνοντάς τα να αγαπήσουν τα βιβλία. Άλλωστε και η ίδια στους γονείς της χρωστάει την αγάπη της γι’ αυτά, καθώς της διάβαζαν πολύ. Ο δε πατέρας της, εκτός από μεγάλη φαντασία, αγαπούσε και την περιπέτεια, με αποτέλεσμα κάθε τους περίπατος να είναι… φανταστικός. Η Άλισον μοιράζεται μαζί μας μια ιστορία που της αφηγείτο: Πως όταν ο ίδιος ήταν μικρός είχε για κατοικίδιο έναν δεινόσαυρο· το ίδιο έλεγε και στα εγγόνια του, στα παιδιά της, όταν τον ρωτούσαν την ηλικία του…
Η φαντασία παίζει, λοιπόν, καίριο ρόλο στη ζωή της. Στη δεκαετία του ’70, που γεννήθηκε και μεγάλωσε, αγαπημένο θέμα συζήτησης ήταν η ζωή στο μέλλον, το 2000. Τα παιδιά τότε φαντάζονταν ιπτάμενα αυτοκίνητα, ρομπότ στα σπίτια, αυτόματους πωλητές γλυκών… Όμως, δεν μπόρεσαν ποτέ να φανταστούν πόσο βαθιά θα άλλαζαν οι ζωές μας, χάρη στο διαδίκτυο, στα κινητά τηλέφωνα, στην απίστευτη πρόοδο της χειρουργικής επιστήμης. Όλο αυτό συνέβη χάρη στα όνειρα και στη φαντασία κάποιων. Η Άλισον θυμίζει τα λόγια του Αϊνστάιν: «Αληθινό δείγμα ευφυΐας δεν είναι η γνώση, αλλά η φαντασία». Η επιστήμη έρχεται στη συνέχεια για να κάνει τα όνειρα πραγματικότητα. Ό,τι έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος ήταν κάποτε το όνειρο κάποιου. Τη γεμίζει ελπίδα το γεγονός ότι τα σημερινά παιδιά ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον και είναι έτοιμα να το υπερασπιστούν, επικοινωνώντας τις ιδέες τους.Η ιστορία ενός αγοριού και ενός μικρού κλαδιού
Η φαντασία της Άλισον την οδήγησε στις λέξεις. Άρχισε να γράφει όταν πρωτοεγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και «βρήκε τη φωνή της», όπως λέει χαρακτηριστικά. Ο φίλος μου ο Τίμος, το κλαδάκι (Εκδόσεις Παπαδόπουλος) είναι το πέμπτο παιδικό βιβλίο της που κυκλοφορεί στα Ελληνικά. Σε έναν κόσμο όπου όλα παλιώνουν γρήγορα και στη θέση τους παίρνουμε καινούργια δίχως δεύτερη σκέψη, ένα παιδί βρίσκει κάτι που μπορεί να κρατήσει για πάντα…Ένα κλαδάκι που το λένε Τίμο.
Εμπνεύστηκε την ιστορία κάποια χρόνια πριν, από τον μεγάλο της γιο, που μάζευε μεγάλα κλαδιά, κάθε φορά που πήγαιναν για περπάτημα. Μια μέρα, η Άλισον του θύμωσε, βλέποντας άλλο ένα κλαδί να επιστρέφει μαζί τους στο σπίτι· απέναντι, όμως, στο απογοητευμένο πρόσωπο του παιδιού της, που εξαιτίας της αναγκαζόταν να αφήσει πίσω τον καινούργιο «καλύτερό του φίλο», συνειδητοποίησε ότι η απόφαση αυτή δεν θα έπρεπε να είναι δική της. «Τελικά, πάντοτε πρέπει να βρίσκουμε χώρο για ό,τι έχει σημασία για εμάς», σημειώνει.
Ο Τίμος γράφτηκε πρώτα σαν ποίημα. Η Άλισον, όμως, καταλάβαινε πως του χρειαζόταν εικονογράφηση, ώστε να μεταδοθεί ολόκληρο το μήνυμα που έκρυβε στα παιδιά. Έτσι κρατούσε σημειώσεις. Κοιτώντας πίσω, στα κιτάπια της ‒γράφει ακόμα σε χαρτί‒ έχει περιγράψει την εικαστική ιδέα της για την κάθε σκηνή…
Ο Νέαρχος Ντάσκας έκανε το αρχικό σκίτσο για το βιβλίο ‒το αγόρι που βρίσκει το κλαδάκι στο δάσος, ένα σκίτσο πολύ δυνατό. Τότε η Άλισον τον εμπιστεύτηκε απόλυτα για την εικονογράφηση όλης της ιστορίας. Ο Νέαρχος είχε ως οδηγό του τις σημειώσεις της (για παράδειγμα «εδώ το Τίμος γίνεται καλάμι ψαρέματος») και επέλεξε να συνοδεύσει το κείμενο με μια απαλή χρωματική παλέτα, που ταιριάζει με το ήπιο, σχεδόν μελαγχολικό, ύφος της αφήγησης. Η πιο αγαπημένη εικονογράφηση της Άλισον είναι αυτή όπου το αγόρι και το κλαδί συναντιούνται για πρώτη φορά.
Αν και η Άλισον μιλάει ελληνικά, θεωρεί πως ο πλούτος και η ομορφιά της γλώσσας μας ξεπερνούν τις δυνατότητές της. Ο Τίμος, λοιπόν, γράφτηκε στη μητρική της γλώσσα, στην οποία εκφράζεται αρτιότερα, με τίτλο A stick called Cyril. Είναι ευγνώμων στην (ποιήτρια) Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη και στον Μάνο Μπονάνο, τους δυο μεταφραστές που δούλεψαν με συνέπεια ώστε να αποδοθεί το κείμενο στα ελληνικά. Σημαντική ήταν η συμβολή και της φίλης της, της εικονογράφου Κλαίρης Γεωργέλλη ‒συντρόφου του Νέαρχου Ντάσκα‒ που της μετέφερε με ακρίβεια της κάθε λέξης το μεταφρασμένο κείμενο. Καθώς και η ίδια η Άλισον έχει μεταφράσει πολλά βιβλία, από τα ελληνικά στα αγγλικά, γνωρίζει καλά τη διαδικασία και χαίρεται συνειδητοποιώντας πως κάθε βιβλίο που εκδίδεται σε νέα γλώσσα φέρνει το πρωτότυπο κείμενο κοντά σε ολοένα και περισσότερα παιδιά.

Για παιδιά ή για μεγάλους;
Η δημιουργός θεωρεί δύσκολο να διακριθεί αν μια ιστορία απευθύνεται σε παιδιά ή σε ενήλικους. Θυμάται όσα της διάβαζαν ο πατέρας της και η μητέρα της όταν ήταν μικρή· θυμάται τη χαρά που έπαιρναν εκείνοι όσο της αφηγούνταν· θυμάται τη χαρά που εισέπραττε η ίδια ακούγοντάς τους. Γράφει, λοιπόν, απευθυνόμενη σε γονείς και σε παιδιά μαζί, γράφει για να τους κάνει να μοιραστούν τον ενθουσιασμό της ανακάλυψης μιας νέας ιστορίας. Και η ίδια, φυσικά, λάτρευε να διαβάζει στα παιδιά της. Ήταν μια ευκαιρία να περνούν ήρεμο χρόνο μαζί, συχνά ανατρέχοντας ξανά και ξανά στο ίδιο βιβλίο για εβδομάδες… Έχει κρατήσει ορισμένα από αυτά τα αναγνώσματα του παρελθόντος, ακόμα και τώρα που τα παιδιά της έχουν μεγαλώσει. Κουβαλούν τόσες αναμνήσεις…Ποιος είναι ο «Τίμος» της Άλισον;
Η δημιουργός έχει και η ίδια τους δικούς της «Τίμους». Καταρχάς, μια ξύλινη κουνιστή καρέκλα από την κουζίνα του παππού της. Όταν ήταν παιδί, χρησιμοποιούσε το περβάζι του παραθύρου για να πηγαίνει μπρος πίσω, μια και τα πόδια της δεν έφταναν στο πάτωμα. Η καρέκλα, με την κατευναστική της κίνηση, μπορούσε να μεταμορφωθεί σε άλογο ή σε καράβι. Μετά τον θάνατο του παππού της, η έφηβη τότε Άλισον πέρασε ώρες για να την επιδιορθώσει. Κι η καρέκλα την ακολούθησε σε κάθε χώρα όπου έζησε. Τώρα βρίσκεται στο σαλόνι της και δεν επιτρέπεται σε κανέναν να καθίσει επάνω της. Η Άλισον φοβάται μην της σπάσει. Μόνο το αρκουδάκι της παιδικής της ηλικίας έχει την τιμή να ξεκουράζεται εκεί. Κι έπειτα μια πέτρα με τέλειο σχήμα αβγού, που ανακάλυψε η μητέρα της σε κάποια παραλία. Τη θυμάται να τη βρίσκει και να της την προσφέρει, μια και η μικρή Άλισον λάτρευε να αναζητά στην παραλία «θησαυρούς». Πόσες αναμνήσεις της ξυπνά… Τέλος, ένα φούτερ που φορούσε ο πατέρας της, ένα ρούχο που τη ζεσταίνει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, σε δύσκολες στιγμές της.
Μπορούν, άραγε, τα σύγχρονα παιδιά να δεθούν τόσο με ένα απλό αντικείμενο; Να αποκτήσουν κι εκείνα τους δικούς τους «Τίμους»; Η Άλισον αναγνωρίζει ότι οι σύγχρονες κοινωνίες καταναλώνουν γρήγορα και απορρίπτουν γρήγορα. Για παράδειγμα, τα ρούχα είναι φτηνά και φοριούνται μόνο για μια σεζόν, ενώ είναι πιο οικονομικό να αγοράσεις μια καινούργια ηλεκτρική συσκευή παρά να επιδιορθώσεις την παλιά σου… Δεν είναι, λοιπόν, πως τα παιδιά δεν σέβονται πλέον τα υπάρχοντά τους, αλλά τα ίδια τα πράγματα δεν έχουν φτιαχτεί ώστε να διαρκούν στον χρόνο.
Όμως, η Άλισον πιστεύει ότι ένα άψυχο αντικείμενο μπορεί να μας στηρίξει και να γίνει ολόκληρος ο κόσμος μας. Σε κάθε περίπτωση, αρχικά κάθε αντικείμενο είναι απλώς ένα πράγμα. Αυτό που θα το εξυψώσει σε «Τίμο» είναι η χαρά της ανακάλυψης/απόκτησής του και οι αναμνήσεις που θα ξυπνάει στον κάτοχό του, καθώς κυλάει ο χρόνος. Θα μπορούσε να είναι ένα αγαπημένο αρκουδάκι, με το οποίο μοιραστήκαμε μια περιπέτεια ή που μας ανακούφισε όταν δεν ήμασταν καλά. Θα μπορούσε να είναι ένα σπαθί με το οποίο αισθανθήκαμε ότι κατακτήσαμε τον κόσμο, αφού πολεμήσαμε δράκους με τους γονείς ή με τους φίλους μας. Θα μπορούσε να είναι μια μοτοσικλέτα, στην οποία δίνουμε όνομα και φροντίζουμε να είναι πάντα καλογυαλισμένη, ένα θρησκευτικό κείμενο που μας γεμίζει με δύναμη, η βέρα που, φορεμένη στο δάχτυλό μας, φέρνει τον σύντροφό μας πάντοτε δίπλα μας.
Στο σημείο αυτό, χαμογελά αναφέροντάς μας δυο πράγματα που δεν την απογοήτευσαν ποτέ, δυο «πιστούς φίλους» που ήταν ανέκαθεν στο πλευρό της και στους οποίους στρέφεται συχνά: Το τσάι και τη σοκολάτα!

Μελλοντικά σχέδια
Η Άλισον Φαλκονάκη έχει πολλές ιδέες στα σκαριά, τις περισσότερες γραμμένες σε τετράδια, σημειωματάρια και σκόρπια χαρτιά ως σκέψεις που την περιμένουν να επιστρέψει. Θα ήθελε πολύ να εκδώσει ένα βιβλίο ποίησης για παιδιά, και μάλιστα όχι μεταφρασμένο, αλλά δίγλωσσο, με το αγγλικό και το ελληνικό κείμενο να συνυπάρχουν, ιδανικά σε συνεργασία με έναν Έλληνα ποιητή. Ελπίζει, επίσης, να συνεργαστεί με τον μικρό της γιο, που σπουδάζει καλές τέχνες και γραφιστική, σε μια ιστορία με πρωτότυπη εικονογράφηση! Αναμένουμε!Το βιβλίο της Άλισον Φαλκονάκη «Ο φίλος μου ο Τίμος, το κλαδάκι» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, σε εικονογράφηση του Νέαρχου Ντάσκα.