ΕΞΙ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

0

Το τηλέφωνο με τις κολλητές μου φίλες έχει μετατραπεί σε γραμμή πρώτων βοηθειών για την επίλυση συγκρούσεων με τους ορμητικούς μας εφήβους. «Θα τον κρεμάσω, δεν ανοίγει βιβλίο». «Είναι όλη μέρα στο tik tok». «Το μόνο που την απασχολεί είναι πότε θα φύγει από το σπίτι για να πάει να δει τους φίλους της, σε εμάς ούτε γεια». «Γιατί εγώ; Που τον περιμένω το βράδυ να γυρίσει ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΜΥΡΙΣΩ λες και είμαι κανένα λάμπραντορ;» και άλλα τέτοια ωραία.
Και αφού τα πούμε και ξεθυμάνουμε μονολογούμε πως –δεν πειράζει– εφηβεία είναι, θα περάσει. Και μετά πέφτει στα χέρια μου ένα υπέροχο βιβλίο που ανατρέπει το μάντρα της παρηγοριάς μιας μάνας εφήβων. Δεν θα περάσει, δεν πρέπει να περάσει. Ο Daniel Siegel, στο Η δύναμη και ο πλούτος του εφηβικού εγκεφάλου, μιλάει για τους μύθους και τις αλήθειες της εφηβείας και μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα το εφηβικό μυαλό.

Μύθος: Οι ορμόνες είναι αυτές που κάνουν τους εφήβους να τρελαίνονται.
Οι ορμόνες όντως αυξάνονται αυτή την περίοδο, αλλά δεν καθορίζουν τα όσα συμβαίνουν στην εφηβεία. Αυτό που βιώνουν οι έφηβοι (και εμείς οι γονείς τους) οφείλεται κατά κύριο λόγο στις αλλαγές που συμβαίνουν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Στη διάρκεια της εφηβείας, ο εγκέφαλος τείνει να γίνεται όλο και πιο ενοποιημένος και οδηγεί σε έναν πιο εννοιολογικό και αφηρημένο τρόπο σκέψης. Αυτός ο τρόπος σκέψης, και όχι οι ορμόνες, οδηγούν σε μια τάση αμφισβήτησης των πάντων, καθώς φιλτράρει τα πάντα: σχολείο, σχέσεις, γονεϊκή αυθεντία κ.λπ.

Μύθος: Η εφηβεία είναι μια περίοδος ανωριμότητας, μια παρένθεση που ευτυχώς σύντομα θα κλείσει.
Η άποψη ότι η εφηβεία είναι κάτι που όλοι πρέπει να υπομείνουμε είναι πολύ περιοριστική. Το αντίθετο ισχύει. Οι έφηβοι δεν χρειάζεται απλώς να αντέξουν την περίοδο της εφηβείας, αλλά μπορούν να ακμάσουν χάρη σε αυτή. Η δοκιμασία των ορίων και το πάθος για εξερεύνηση όσων είναι άγνωστα και συναρπαστικά μπορούν να συνθέσουν μια σπουδαία και περιπετειώδη μετέπειτα ζωή με νόημα.

Μύθος: Μετά την εφηβεία τα παιδιά (πρέπει να) παύουν να εξαρτώνται από τους γονείς τους.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια φυσική και απαραίτητη τάση των εφήβων να ανεξαρτητοποιηθούν από τους ενήλικους που τους μεγάλωσαν, οι έφηβοι επωφελούνται –και θα συνεχίσουν να επωφελούνται– από τη σχέση τους με αυτούς τους ενήλικους. Η υγιής πορεία προς την ενηλικίωση περνάει από την αλληλεξάρτηση και όχι την απόλυτη απομόνωση του τύπου «βγάλ’ τα πέρα μόνος σου». Εξάλλου η ανάγκη για στενές σχέσεις διατηρείται σε όλη μας τη ζωή και έτσι μαθαίνουμε να βοηθάμε τους άλλους, αλλά και να δεχόμαστε βοήθεια.

Μύθος: Ο εγκέφαλος των εφήβων σήμερα ωριμάζει νωρίτερα, αφού και η σεξουαλική ωρίμαση έρχεται νωρίτερα.
Για ποικίλους λόγους, συμπεριλαμβανομένης και της διατροφής, τα παιδιά ωριμάζουν σεξουαλικά σε πιο μικρές ηλικίες –ειδικά τα κορίτσια– αλλά ο εγκέφαλός τους δεν ωριμάζει με τον ίδιο ρυθμό. Η ανάγκη για συναισθηματικό δεσμό ή για εύρεση ουσιαστικού συντρόφου συμβαίνει πολύ αργότερα. Είναι δύσκολο, λοιπόν, για τους γονείς να προσπαθούν να διαχειριστούν αυτές τις δύο διαφορετικές ταχύτητες, χωρίς να εμπλακούν σε θέματα διαμόρφωσης ταυτότητας. Τα παιδιά μας θα χρειαστούν ένα σωσίβιο στον ωκεανό αντιφατικών –και λανθασμένων πολλές φορές– σεξουαλικών μηνυμάτων και εμείς θα πρέπει να είμαστε πάντα παρόντες και διαθέσιμοι για απαντήσεις.

Μύθος: Βάζοντας αυστηρά όρια και λέγοντας πολλά όχι μπορείς ως γονέας εφήβου να προλάβεις κινδύνους και παρεκκλίσεις. 
Όχι, λοιπόν, το «μην το κάνεις» μάλλον δεν μας κάνει. Αντί να προσπαθούμε να σταματήσουμε μια παρόρμηση απαγορεύοντας την πρέπει να εστιάσουμε στην προώθηση ενός θετικού παράγοντα. Πρέπει με συζήτηση να ενθαρρύνουμε τον αναστοχασμό πάνω σε αξίες και ένστικτα, όχι απλώς να φρενάρουμε συνεχώς τους εφήβους. Είναι διαφορετικό να επιλέξεις να μην κάνεις ένα τατουάζ σε ένα αμφιβόλου υγιεινής στούντιο, επειδή ενδιαφέρεσαι για την υγεία σου και διαφορετικό να πεις «Δεν θα το κάνω επειδή δεν με αφήνει η μητέρα μου».

Αλήθεια: Την εφηβεία των παιδιών μας μπορούμε να τη διαχειριστούμε καλύτερα, αν γίνουμε και εμείς έφηβοι. Αν ζούμε ως έφηβοι, αν επιτρέπουμε συνεχώς στον εγκέφαλο μας να συνεχίσει να αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αν, δηλαδή, αγωνιζόμαστε συνεχώς για τα τέσσερα καταστατικά συστατικά της συναρπαστικής αυτής περιόδου ζωής:
-τη συναισθηματική ορμή
-την ανάγκη για κοινωνική συναναστροφή
-τη διαρκή αναζήτησή νέων εμπειριών
-έναν πιο αφηρημένο και συνάμα διευρυμένο τρόπο σκέψης.

Μόνο αν μεταμορφωνόμαστε συνεχώς σε εφήβους, αν προσπαθούμε συχνά να σκεφτόμαστε και να αισθανόμαστε όπως αυτοί, μπορούμε να υποστηρίζουμε συνεχώς τα αναδυόμενα μυαλά της νέας γενιάς και να αφήνουμε την ουσία της εφηβείας να εμπλουτίσει την υπόλοιπη ζωή μας.Το βιβλίο Η δύναμη και ο πλούτος του εφηβικού εγκεφάλου- Ένας οδηγός για να κατανοήσουμε τον θαυμαστό εφηβικό εγκέφαλο, του Daniel J. Siegel, MD κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις KAKTOS, σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά.