Μ(π)ες στο Μουσείο…και τα Χριστούγεννα!

0

Αγαπώ τη χριστουγεννιάτικη Αθήνα. Έχω τις δικές μου παραδόσεις για βόλτες στην πόλη και μαζί για συγκεκριμένες μουσειο-δραστηριότητες σε διαφορετικές ημέρες, όπως τα τελευταία χριστουγεννιάτικα ψώνια στα αγαπημένα μου πωλητήρια μουσείων, όπως το φρεσκότατο κι ωραιότατο πωλητήριο Ελληνικού Πολιτισμού («Hellenic Heritage») στα παλιά λουλουδάδικα της Βουλής, μια επίσκεψη στις εκθέσεις που δεν πρόλαβα ήδη να δω και χριστουγεννιάτικα γεύματα στα ωραία εστιατόριά τους…

Στην πραγματικότητα, βέβαια, μάλλον θα έπρεπε να πω πως «είχα τις δικές μου παραδόσεις», γιατί εξυπακούεται πως μετά τα παιδιά οι προτεραιότητες άλλαξαν! Μεσολάβησε η πανδημία, που λειτούργησε ως περίοδος προσαρμογής στα νέα δεδομένα της ζωής μου και αναστοχασμού για τους στόχους και τις προσδοκίες μου, και φέτος που πλέον εξερχόμαστε από μια μακρά περίοδο εγκλεισμού ανυπομονώ να φτιάξω νέες παραδόσεις με τα μικρά μου παιδιά.Ραντεβού στο Μουσείο Μπενάκη για «Βεγγέρα στη Σμύρνη»
Πείτε το επαγγελματική διαστροφή, μα φυσικά μου λείπει μια στιγμή για τον εαυτό μου στο μουσείο. Αλλά πάντα φροντίζω να υπάρχει χρόνος γι’ αυτό, αν και διαφορετικά πια. Να, όμως, πέρασαν πόσες μέρες κι ακόμη χαμογελώ στη σκέψη της προ-χριστουγεννιάτικης (έτσι την ονόμασα) βραδιάς στο κτίριο της Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη. Εκεί, στο πλαίσιο της απαραίτητης αυτοφροντίδας των γονιών, ένα Σαββατόβραδο στα τέλη Νοέμβρη χαρήκαμε με τον σύζυγό μου ένα ραντεβού από τα λίγα, απολαμβάνοντας μια μικρασιατική βραδιά-ταξίδι γεύσεων. Ο χώρος ήταν πανέμορφα στολισμένος και τα τραπέζια με τα λευκά τραπεζομάντιλα και το πλήρες σερβίτσιο σε προϊδέαζαν για μια υπέροχη γαστρονομική βραδιά. Και δεν διαψευστήκαμε: από το καλωσόρισμα με μεζέ τσίπουρου ως τα τόσα διαφορετικά πιάτα, μερακλίδικα και αδιαμφισβήτητα σμυρναίικα, απολαύσαμε κάθε στιγμή, με αποκορύφωμα τον καταπληκτικό μουσακά. Στο τέλος της βραδιάς, με τις μπαταρίες μας φορτισμένες, ήμασταν έτοιμοι για όσα θα ακολουθούσαν τις επόμενες εβδομάδες με τα πιτσιρίκια μας.Πρώτη στάση: Christmas Factory στην Τεχνόπολη 
Δεν είναι το μόνο χριστουγεννιάτικο πάρκο της Αθήνας, είναι όμως το μόνο σε κεντρικό σημείο –και μάλιστα σε ιστορική τοποθεσία. Αυτό για τους museum lovers, συμπεριλαμβανομένης και της γράφουσας, δίνει μια επίφαση πολιτισμού σε μια διόλου πολιτιστική δράση. Το Christmas Factory καλύπτει το σύνολο της Τεχνόπολης και απλώνεται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, με πολύ όμορφο στολισμό, ομοιογένεια στο ύφος διακόσμησης και διαφορετικές δραστηριότητες. Τα δίδυμα, τριών ετών, αντιμετώπισαν με διστακτικότητα τους εσωτερικούς και έντονα διακοσμημένους χώρους και τα φιλικότατα ξωτικά με τα μυτερά τους αυτάκια, και προτίμησαν τους εξωτερικούς χώρους και πιο οικείες σε αυτά δραστηριότητες, όπως το κεντρικά στημένο carousel. Τι κι αν δεν τα είδαμε όλα; Το μαγικό Christmas Factory εκκίνησε για την οικογένειά μας τη χριστουγεννιάτικη περίοδο. Όμως τα επόμενα βήματα θα είναι για εμάς σε χώρους μουσείου!

Χριστούγεννα στο Μουσείο… γιατί;
Εκτός συνόρων, η συζήτηση αναβιώνει για μια ακόμη χρονιά: μα, γιατί να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα στο μουσείο; Άλλωστε τα Χριστούγεννα είναι καταρχήν μια θρησκευτικής φύσεως γιορτή –μήπως με την απόλυτη διασπορά τους παραγκωνίζουμε στην πραγματικότητα άλλες εθνοτικές ομάδες από επιπλέον εκφάνσεις της κοινωνικής μας ζωής; Μήπως, δηλαδή, δεν αρμόζει το μουσείο ως φορέας που απευθύνεται σε όλους να προτάσσει μια τέτοια γιορτή;
Στην πράξη, βέβαια, όπως και να ονομαστεί η περίοδος αυτή των διακοπών, δεν αλλάζει το γεγονός πως μία μόνο μεγάλη γιορτή πέφτει σταθερά τον Δεκέμβριο στον δυτικό κόσμο, κι αυτή είναι τα Χριστούγεννα. Με τις αργίες τους και τη διακόσμηση, τα δώρα, τα γλυκά, και τις συναθροίσεις – και αυτά μας αφορούν όλους. Όσον αφορά τα ίδια τα μουσεία, εφόσον οι επισκέπτες τους τελικά γιορτάζουν συγκεκριμένες ημέρες, μπορούν επίσης να φιλοξενήσουν σχετικές δράσεις, ακόμη κι αν αυτές δεν συνδέονται απευθείας με τις συλλογές τους, όχι μόνο για να ψυχαγωγήσουν το κοινό τους, αλλά και για να προσφέρουν μια διαφορετική ματιά σε γνωστά έθιμα.
Άλλωστε, ο Δεκέμβριος είναι πιθανότατα ο πιο γιορτινός μήνας του χρόνου και τα μουσεία θέλουν να συμβάλλουν στο πνεύμα των ημερών προς επίρρωση και της στρατηγικής τους να είναι ενεργά μέλη της κοινότητας στην οποία υπάγονται χωροταξικά – για να μην ξεχνάμε και τον οικονομικό παράγοντα. Από την άλλη, όταν η πόλη, κι η κάθε πόλη, βάζει τα καλά της κι ανασκουμπώνεται για να γίνει γιορτινή, ποιος ο λόγος να επισκεφθεί κανείς το μουσείο τώρα;Χριστούγεννα στο Μουσείο… πώς; 
Τα περασμένα χρόνια, μέσα στον Δεκέμβριο, το Μουσείο της Ακρόπολης φιλοξενούσε ένα μοναδικό πρόγραμμα για την Ειρεσιώνη, το κλαδί ελιάς που οι αρχαίοι ημών πρόγονοι στόλιζαν με φθινοπωρινούς καρπούς και βαζάκια γεμάτα λάδι και μέλι. Με αφορμή τα Πυανέψια, μια φθινοπωρινή αγροτική γιορτή, τα σπίτια στολίζονταν με τα κλαδιά αυτά, ενώ και τα παιδιά γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ευχές και λαμβάνοντας κεράσματα. Σας θυμίζει κάτι το έθιμο; Μπορεί τα Πυανέψια να ήταν φθινοπωρινή γιορτή κι όχι χειμερινή, αλλά μοιράζεται τόσα χαρακτηριστικά με τα Χριστούγεννα που φαντάζει απόλυτα ταιριαστό να γίνεται ένα σχετικό πρόγραμμα χρονιάρες μέρες.
Και δεν είναι το μόνο. Μέχρι που γράφτηκαν αυτές οι αράδες, διάφορα μουσεία είχαν ήδη ανακοινώσει το χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα εκδηλώσεων. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για οικογένειες «μοσχομυρίζει» Χριστούγεννα: με κατασκευή στολιδιών στα χνάρια του κινήματος De Stijl, δημιουργία χριστουγεννιάτικης κάρτας εμπνευσμένης από την τέχνη του Ματίς και πλάσιμο μπισκότων, μέσα στα άλλα, τα παιδιά θα χαρούν τέχνη και δημιουργικότητα. Και το Μουσείο Μπενάκη παίρνει έμπνευση από την όμορφη έκθεση για το εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη και υποδέχεται τους μικρούς του φίλους για όμορφες κατασκευές χριστουγεννιάτικων αγγέλων με αφορμή τη βυζαντινή τέχνη.

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ©PARIS_TAVITIAΝ

Ψώνια στο Μουσείο
Τα Χριστούγεννα αγγίζουν με το μαγικό ραβδί τους και τα πωλητήρια των μουσείων γεμίζοντάς τα με μοναδικές δημιουργίες, όπως στολίδια, παιχνίδια, βιβλία, ημερολόγια, μικρο-γκατζετάκια και φυσικά τα απαραίτητα γούρια για τη νέα χρονιά. Πρώτο κοινό τους χαρακτηριστικό είναι πως λαμβάνουν έμπνευση από τη συλλογή του εκάστοτε μουσείου. Δεύτερο κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η αισθητική αρτιότητα που μπορεί να παραγνωρίζεται, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί ένα σημαντικό μέσο αισθητικής εκπαίδευσης του κοινού των μουσείων –στη λογική πως όσο εκτιθέμεθα σε υψηλότερης αισθητικής σχεδιασμό, τόσο εκπαιδευόμαστε ώστε να μη δεχόμαστε κάτι λιγότερο, με προεκτάσεις σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής μας, ακόμη και στον αστικό σχεδιασμό.

Χριστουγεννιάτικες αναζητήσεις στο Μουσείο
Τα Χριστούγεννα, λοιπόν, πλησιάζουν και τα μουσεία μας είναι αποφασισμένα να το γιορτάσουν, ανοίγοντας τις πόρτες τους σε όλους και προσφέροντάς μας την ευκαιρία να διασκεδάσουμε αλλά και να μάθουμε για τις ρίζες των εθίμων μας και τις διαφορετικές εκφάνσεις τους. Στην τελική, πιο πολύ κι από τη συμβολή σ’ αυτό το ζεστό συναίσθημα που μας γεννούν οι γιορτές, περισσότερο κι από την εξασφάλιση του εξαιρετικά σημαντικού επιπλέον εισοδήματος, τα μουσεία οφείλουν να βάζουν το ερωτηματικό στις πολιτιστικές παραδοχές, ακόμη κι αυτές αφορούν την πιο όμορφη γιορτή του χρόνου, και να μας καλούν να εξερευνήσουμε μαζί τους διαφορετικές απαντήσεις κι εκδοχές, μέσα από όμορφες κι ενδιαφέρουσες δράσεις.

Η Βασιλική Μαρκάκη είναι μουσειολόγος, μουσειοπαιδαγωγός (interdisciplinary museum educator), συγγραφέας, και υποψήφια διδάκτωρ σε θέματα marketing των πωλητηρίων μουσείων.

Instagram: @museum_facts_n_dreams