ΑΝΝΑ ΓΑΡΕΦΑΛΑΚΗ: ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΙΝΑΙ Η ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

H πανδημία έχει σχεδόν καταστρέψει το θέατρο και τις παραστατικές τέχνες για παιδιά και φυσικά έχει πλήξει ανεπανόρθωτα τους ανθρώπους του χώρου. Το Τaλκ, σε συνεργασία με την ομάδα ΣΚΗ.Ν.Η.Δρα έχει ανοίξει ήδη από το καλοκαίρι έναν διάλογο με τους καλλιτέχνες που ασχολούνται με το παιδικό θέαμα. Άνθρωποι που αγαπούν τα παιδιά και θέλουν να τα εκπαιδεύσουν και να τα διασκεδάσουν, αλλά δεν μπορούν, εκφράζουν τους προβληματισμούς τους σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση και με τη στάση του ΥΠ.ΠΟ. και ζητούν από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να τους ακούσουν και να τους εμπιστευτούν. Σήμερα, κοντά μας η Άννα Γαρεφαλάκη.

• Λέγομαι Άννα Γαρεφαλάκη. Έχω αποφοιτήσει από την Αρχή το 2004 και δουλέψει έκτοτε σε Ελλάδα και Αγγλία ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, ερευνήτρια και εκπαιδεύτρια ηθοποιών. Μπήκα στο παιδικό θέαμα με το Θέατρο του Παπουτσιού πάνω στο Δέντρο το 2008 και με το Ένα μπαλόνι μυστικά κάναμε 153 παραστάσεις σε δύο χρόνια. Η συνέχεια ήταν απόρροια στοιχήματος, ένα στοίχημα ότι μπορώ να το κάνω και μόνη μου… και το κέρδισα. Όμως η καλή ιδέα του Η Ξεχασιάρα Μελίσσα γεννήθηκε όταν με έκανε έξαλλη μια βαφτισιμιά ποιητή που σε ακρόαση για παιδικό παρέκαμψε 70 επίσης ενεργούς συναδέλφους της για να μπει χωρίς να περιμένει. Από το 2010 με την ομάδα 2+2, που φτιάχτηκε το 2008 κυρίως για devising, μπήκα στο στίβο του παιδικού θεάματος ως συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός και παραγωγός. Η Ξεχασιάρα Μελίσσα ξεκίνησε από το Eliart το 2011, ανέβηκε και στο Επί Κολωνώ το 2013 και από το 2015 μέχρι το 2018 παίχτηκε στη Θεσσαλονίκη, στο Τ, το Άνετον, το Σοφούλη και το Αυλαία. Βέβαια, σε όλο αυτό το διάστημα παίζαμε και σχολεία αλλά και μεγάλα φεστιβάλ σε όλη την Ελλάδα. Τη σεζόν 2017-2018 μετέφρασα και προσάρμοσα στα αγγλικά την παράσταση και παίχτηκε με υπέρτιτλους με τον τίτλο Melissa Wanders. Συνεργάτες όπως ο Πέτρος Τριανταφυλλόπουλος, ο Κώστας Αντωνίνης και ο Γιώργος Χριστοδούλου (σκηνικά- κοστούμια), ο Γιώργος Ορφανουδάκης (μουσική), ο Rowan Thorpe και η Ελένη Γκιούρα (χορογραφίες), η Μαρία Γοζαδίνου και ο Κυριάκος Αλεξιάδης (φωτισμοί), οι Παύλος Γκούσιος, Θανάσης Γκαμαράζης και Ροδόλφος Πάρτος (ζωντανή μουσική εκτέλεση) και οι Κυριάκος Βλάχος, Κωνσταντίνος Μαραβέλιας, Γιάννης Παγώνης και Γιάννης Τριανταφύλλου (ηθοποιοί στο ρόλο του Γλύκα) διέγραψαν μαζί μου μια συναρπαστική διαδρομή που συμπληρώθηκε από την έκδοση του θεατρικού έργου από τις εκδόσεις Αρμός το 2017.
• Στις αρχές του 2019 ετοιμαζόμασταν, μετά από ένα διάλειμμα για να γεμίσουμε μπαταρίες, να ξαναμπούμε δυναμικά στη δουλειά με ένα καινούριο έργο, μια διασκευή και ένα 3ο ανέβασμα για τη Μελίσσα, όταν μας πρόλαβε το πρώτο, αναπάντεχο lockdown. Γενικά έτυχε να έχουμε καλό timing και παρόλο που δεν βρεθήκαμε σε θέση να πληρωθούμε με αναστολή λειτουργίας, τα έξοδα που είχαν ήδη γίνει δεν θα πάνε χαμένα όταν τελειώσει το κακό. Εμείς όλοι τυχαίνει να βιοποριζόμαστε και αλλιώς, οπότε δεν γίναμε θύματα της νεοφιλελεύθερης αντίληψης ότι ο πολιτισμός στην πανδημία είναι προαιρετικός, που εξουθένωσε πολλούς ανθρώπους της Τέχνης κάθε μορφής σε αδιανόητο για κάθε φαντασία βαθμό και χωρίς ενδοιασμό. Από το καλοκαίρι που οι πρόβες ξανάρχισαν, συζητούσαμε αισιόδοξα με το θέατρο Καλλιρόης. Η διάθεση των σχολείων να μην κουβεντιάσουν τίποτα για πριν το Φεβρουάριο στην πλειονότητά τους μας έκανε να διστάσουμε και πάνω εκεί έσκασε το δεύτερο lockdown.
• Θα πω με δυο λόγια ότι το θέατρο για παιδιά είναι τόσο υποχρεωτικό όσο και η εκπαίδευσή τους στα σχολεία και γι’ αυτό η πολιτεία έπρεπε να αντιμετωπίσει διαφορετικά τη συνέχιση των παραστάσεων για παιδιά. Ακόμα και οι παραστάσεις γενικά με θεατές όχι περισσότερους από τους έκτακτους συντελεστές μιας τηλεοπτικής εκπομπής σε πολλές περιπτώσεις θα έπρεπε να είναι εφικτές… Αλλά άλλο η τηλεόραση για τους νόμους της αγοράς. Η υπόθεση πανδημία δεν μπορεί να κάνει θαύματα ως προς τα αντανακλαστικά της πολιτείας για τις ουσιαστικές ανάγκες των παιδιών τη στιγμή που με το ζόρι ανταποκρίνεται στις συμβατικές. Αναμφίβολα σε ανεξίθρησκα καθεστώτα, όπως υποτίθεται είναι το δικό μας, ο πολιτισμός είναι μορφή θρησκείας και θα έπρεπε ειδικά για τις μέρες τούτες να ισχύει για τα θέατρα ό,τι και για τις εκκλησίες. Εδώ θα θυμηθώ ένα μάθημα φυσικής αγωγής στην εκπαιδευτική τηλεόραση, που οι πεφωτισμένοι παράγοντες, για να ξεφορτωθούν τις χριστιανικές αντιδράσεις, ονόμασαν ένα υπέροχο πρόγραμμα γιόγκα για παιδιά, χορό. Υπέγραψα γιατί όποια ευκαιρία συμβολής σε μια συλλογική συνείδηση, μπορεί να βοηθήσει σε μια μελλοντική συγκρότηση, που θα αλλάξει τον ελληνικό καλλιτεχνικό κόσμο προς το καλύτερο.
• Φυσικά και πρόκειται να απέχουμε μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση με τα σχολεία με δεδομένη την υποχώρηση της πανδημίας. Όπως ήδη ανέφερα, από τον προηγούμενο Οκτώβρη κανένας δεν συζητούσε για επίσκεψη στα σχολεία πριν από τον Φεβρουάριο και μόνο στον απόηχο του πρώτου κύματος… Συνεπώς, για μας η κατάσταση ενδέχεται να μην ομαλοποιηθεί πριν από  την επόμενη χρονιά.
• «Δύναμή μας η ροή μας» (τη λατρεύω αυτή τη διαφήμιση…) και αυτή τη ροή πρέπει να πάψουμε να τη θεωρούμε σεμνή προσωπική πορεία. Είναι ένα ιδιωτικό αγαθό που υπάρχει μόνο καθώς μετατρέπεται σε δημόσιο και εμείς υπάρχουμε ως επαγγελματίες μόνο καθώς αυτή η μετατροπή μας εξασφαλίζει βιοπορισμό. Πρέπει, λοιπόν, ειδικά στο θέατρο για παιδιά, που απέδειξε ότι λόγω συγκεκριμένων κριτηρίων επιβιώνει και σε δύσκολες εποχές, να γίνει συλλογική υπόθεση η διάθεση αυτού του προϊόντος. Εμείς είμαστε το προϊόν και οι διαχειριστές του και αυτή η ιδιομορφία του επαγγέλματος και το παραμύθι της αυτοδιαχείρισης είναι που έφερε τη συγκεκριμένη στρέβλωση, που πρέπει πια να λείψει… Φαντασία χρειάζεται … κι όσοι φτιάχνουν θέατρο τη διαθέτουν. Είναι και η δημιουργία θεάτρου ένας πρωτογενής τομέας της οικονομίας, πρωτογενής για της ανάγκες της ανθρώπινης ψυχής. Έχουμε ευθύνη να τον διαφυλάξουμε και πρώτοι εμείς να μην παραβλέπουμε την ιερή του αξία. Μόνο έτσι θα αποκατασταθούν και για μας, προς όφελος των άξιων, οι νόμοι της προσφοράς και της ζήτησης.
• Θεωρώ τα μαθήματα του θεάτρου, όπως και της μουσικής και των καλλιτεχνικών υποβαθμισμένα μέσα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εξ ορισμού, αποτελώντας μέρος της ύλης από μία φορά την εβδομάδα για το ανέφικτο 45 λεπτών. Είναι κατά τη γνώμη μου προτιμότερο ένα τρίωρο θεάτρου σε μηνιαία βάση για κάθε τμήμα, παρά αυτή η ανένταχτη σε δημιουργία, άρα και άσκοπη, κωδικοποίηση, που καθιστά ανέφικτη όποια δημιουργική απόπειρα για όποιον γνωρίζει τη λειτουργία των εργαλείων της τέχνης αυτής. Μάρτυράς μου και πάλι τα μαθήματα θεάτρου από εκπαιδευτικής τηλεόρασης… Ελάτε να γελάσετε!
• Το θέατρο για παιδιά είναι ένας επωφελής και ελεγχόμενος συνωστισμός, όχι απλώς συμπληρωματικός της εκπαίδευσης των παιδιών, αλλά βασικός για τη δόμηση της ανάγκης για γνώση και ανακάλυψη στις παιδικές ψυχές, της πρόσληψης αρχετύπων, της ενσυναίσθησης και της σύνδεσης με τη συλλογική συνείδηση. Είναι πολύ πιο εποικοδομητική μία ώρα στο θέατρο, και πιο ασφαλής για τη μεταβατική περίοδο πριν την ολοκληρωτική εξάλειψη του κινδύνου του κορονοϊού, παρά το ανεξέλεγκτο παιχνίδι σε πλατείες και παιδικές χαρές, χωρίς στόχο, χωρίς ιστορία και με πιο έντονη τη σωματική επαφή. Όσοι είμαστε γονείς, κι όσοι έχουμε ευλογηθεί να παίξουμε σε καλές παραστάσεις για παιδιά, ξέρουμε πως εγγράφεται μια ιστορία κατευθείαν στο είναι των παιδιών. Μην τα αφήσουμε χωρίς άξονα και ποικιλία ρυθμών στον τεχνηέντως μονότονο ψηφιακό κόσμο που τα περιμένει. Το παιδικό θέατρο είναι η θωράκιση της ανθρωπιάς τους.