ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΑ “ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ”;

0

Τα σχολεία να έχουν ξεκινήσει και οι  απαιτήσεις για τους μαθητές αυξάνονται. Το καθημερινό σχολικό διάβασμα για τα περισσότερα παιδιά περιλαμβάνει ορθογραφία, αντιγραφή, φυλλάδια ασκήσεων Γλώσσας και Μαθηματικών. Όσοι δε από εσάς έχετε παιδάκια που φοιτούν πλέον στη Γ΄ δημοτικού ή και σε μεγαλύτερη τάξη θα αντιμετωπίσετε τώρα και τα λεγόμενα “δευτερεύοντα μαθήματα”. Ατυχής πραγματικά ο όρος, που κατατάσσει τα μαθήματα σε σημαντικά και μη, αλλά γεγονός είναι πώς τα παιδιά σας τώρα καλούνται να μάθουν απ’ έξω τα πρώτα τους κείμενα! Οι περισσότεροι γονείς μάς ρωτούν: «Πώς θα το μάθει όλο απ’ έξω;», ενώ οι πιο ειλικρινείς μας λένε «Εδώ δεν μπορώ εγώ να τα θυμάμαι αυτά, πώς θα τα θυμηθεί μικρό παιδί;».

Με μία πρώτη προσέγγιση, η απλούστερη λύση ίσως σας φαίνεται το να διαβάζουν τα παιδιά μόνα τους ή μαζί σας «εκατό» φορές όλο το κείμενο και την 101^η να το πουν απ’ έξω, δηλαδή η κλασική μας παπαγαλία. Αυτή η μέθοδος, όμως, δεν είναι επιτυχής σε όλα τα παιδιά. Αφιερώνοντας λίγο περισσότερο χρόνο και προσπάθεια στις πρώτες απαιτήσεις των τάξεων του δημοτικού, επενδύουμε στο ποιοτικό και έξυπνο διάβασμα, που πρώτα απ΄όλα μας μαθαίνει πώς να μαθαίνουμε.

Μελετήστε την παρακάτω πρόταση στρατηγικής εκμάθησης κειμένου και πληροφοριών και προσαρμόστε τη στο δικό σας παιδί, ώστε από νωρίς να διαμορφώσει την προσωπική του μέθοδο αποστήθισης. Κάθε μαθητής είναι πραγματικά διαφορετικός και δεν υπάρχουν μαγικές «συνταγές διαβάσματος», που να ταιριάζουν σε όλους. Δοκιμάζοντας όμως κάποιες απλές οδηγίες, σε πολύ λίγο χρόνο θα καταλήξετε στην «παραλλαγή» του τρόπου μελέτης, που ταιριάζει και βοηθά το δικό σας παιδί και την οποία θα χρησιμοποιεί και στις επόμενες βαθμίδες εκπαίδευσης.

Ας δούμε λοιπόν μαζί τι μπορούμε να κάνουμε βήμα βήμα για να βοηθήσουμε τα παιδιά στα δευτερεύοντα μαθήματα

Διαβάζουμε το κείμενο αργά και προσεκτικά και εντοπίζουμε τα βασικά σημεία του, δηλαδή αυτά που συνθέτουν τη μικρογραφία ή αλλιώς την περίληψη του κειμένου. Καλό είναι και να τα σημειώσουμε επάνω στο βιβλίο πχ: με Α, Β, Γ ή με άλλη αρίθμηση. Θυμίζουμε εδώ, πως «καθαρό» βιβλίο είναι μόνο το βιβλίο που δεν έχει διαβαστεί! Τα βασικά σημεία του κειμένου μπορούμε να τα οργανώσουμε με δύο τρόπους, ανάλογα με το ποιος ταιριάζει καλύτερα στο κάθε παιδί.

Ο 1^ος  τρόπος είναι οι γνωστές μας «λέξεις-κλειδιά», τις οποίες υπογραμμίζουμε και τις σημειώνουμε σε λίστα στο πρόχειρο, το οποίο πρέπει πάντα να συνοδεύει τη μελέτη μας. Ο 2^ος τρόπος είναι ο εννοιολογικός χάρτης, δηλαδή να συνθέσουμε στο πρόχειρό μας μία «εικόνα» του κειμένου, όπου οι λέξεις κλειδιά συνδέονται με λογικό τρόπο σε ένα σχεδιάγραμμα με κουτάκια και βέλη. Έχοντας ολοκληρώσει έναν από τους δύο παραπάνω τρόπους,  μαθαίνουμε τα βασικά σημεία του κειμένου που εντοπίσαμε και οργανώσαμε, ελέγχοντας στο πρόχειρό μας εάν τα θυμόμαστε και μπορούμε να τα αναπαραγάγουμε άνετα και με σιγουριά. Μόνο όταν γνωρίζουμε πολύ καλά τα βασικά σημεία, θα πρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω.

Χρησιμοποιώντας τα γνωστά πλέον βασικά σημεία του κειμένου φτιάχνουμε  δικές μας προτάσεις που να τα συνδέουν, προσέχοντας οι προτάσεις αυτές να αποδίδουν το σωστό νόημα. Αυτές τις λέμε προφορικά δυνατά ή τις γράφουμε. Θα είμαστε έτοιμοι για το επόμενο βήμα, μόνο όταν μπορούμε να εκφράσουμε άνετα τις προτάσεις αυτές. Πολλοί δάσκαλοι προτείνουν τη δημιουργία τέτοιων προτάσεων, των γνωστών πλαγιότιτλων, και συχνά τις συνθέτουν στην τάξη κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας τους.

Στο επόμενο βήμα, που αφορά κυρίως τους μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων, είναι η ώρα να ασχοληθούμε με τις λεπτομέρειες. Επιστρέφουμε λοιπόν στο κείμενο και μαθαίνουμε περισσότερες λεπτομέρειες, όπως δύσκολα ονόματα, ιστορικές λεπτομέρειες, συμβάντα και τις προσθέτουμε στην αφήγηση που δημιουργήσαμε με τις προτάσεις του προηγούμενου βήματος. Εάν ολοκληρώσουμε άνετα το βήμα αυτό, επιστρέφουμε στο κείμενο για ακόμη περισσότερες και δυσκολότερες λεπτομέρειες, όπως περιστατικά μαχών,  ημερομηνίες, διαφορές, ομοιότητες κλπ. Στο σημείο αυτό η αφήγησή μας θα μοιάζει κατά πολύ με αυτή του αρχικού κειμένου. Έχοντας γερές βάσεις, από τα βασικά σημεία του κειμένου, εμπλουτίζουμε με όσες πιο πολλές λεπτομέρειες μπορούμε. Στο τελευταίο βήμα, γνωρίζοντας πλέον καλά το περιεχόμενο του κειμένου συνδυάζουμε πληροφορίες, σκεφτόμαστε συνδυαστικές ερωτήσεις και ερωτήσεις κρίσεως και τις απαντούμε στον εαυτό μας.

Μπορεί η παραπάνω διαδικασία να σας φαίνεται χρονοβόρα, κοπιαστική, ίσως και υπερβολική, όμως μετά από λίγη εξάσκηση γίνεται αυτόματα και δεν απαιτεί πολύ χρόνο ειδικά εάν τα παιδιά είναι συγκεντρωμένα στα πρώτα βήματα. Τις πρώτες φορές που τα παιδιά θα μελετήσουν τα δευτερεύοντα μαθήματα με την παραπάνω μέθοδο θα είναι επιτυχία η κατάκτηση των πρώτων βημάτων, ενώ για τα επόμενα βήματα, μπορούμε να προσπαθήσουμε αφού έχουμε εξοικειωθεί και εξασκηθεί αρκετά.

Εξηγούμε στα παιδιά ότι, το «στρατηγικό» αυτό διάβασμα τους εξασφαλίζει ότι δεν θα πάθουν το γνωστό “black out” και ότι δε θα τα ξεχάσουν ξαφνικά όλα! Εξηγούμε ότι οι «άγκυρες» από τις οποίες θα πιαστούν για να θυμούνται και να αναπτύσσουν το κείμενο είναι οι βασικές πληροφορίες, που έμαθαν στο πρώτο βήμα της μεθόδου. Έτσι, ακόμα και όταν χρειαστεί να γράψουν κάποιο τεστ ή διαγώνισμα μπορούν να σημειώσουν στο πρόχειρό τους τις λέξεις κλειδιά, ώστε να μην παραλείψουν κάτι επειδή «δεν τους ήρθε όσο έγραφαν». Με τον τρόπο αυτό εκμάθησης κειμένων και πληφοροριών, τα παιδιά θα θυμούνται τις πληροφορίες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ θα έχουν κερδίσει πέρα από τις γνώσεις, ένα σημαντικό εφόδιο, το οποίο θα είναι η προσωπική τους στρατηγική διαβάσματος, η οποία θα τα συνοδεύει σε όποια βαθμίδα εκπαίδευσης και αν φοιτούν.

Η Στέλλα Φραγκούλη,PhD, είναι δασκάλα στη Σχολή Κανάση.