ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ ΗΜΕΡΕΣ

Στόχος της  Αλκυόνης είναι η αύξηση του πολύ χαμηλού ποσοστού του μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα.Έτσι στοχεύει στο να στηρίξει τις γυναίκες να θηλάσουν αλλά και τους επαγγελματίες της υγείας να το υποστηρίξουν. Οργανώνει  ή υποστηρίζει διοργανώσεις άλλων φορέων για την προώθηση του θηλασμού, εκπαιδευτικές ή ενημερωτικές, και στέκεται απέναντι στο κράτος με πολύ συγκεκριμένες διεκδικήσεις. Η μία είναι να γίνει πιο θεσμικός ο κώδικας εμπορίας υποκατάστατων μητρικού γάλακτος, να γίνει με άλλα λόγια η κατευθυντήρια οδηγία νόμος. Από την άλλη, απευθυνόμαστε τόσο στα κρατικά νοσηλευτικά ιδρύματα όσο και στην ιδιωτική πρωτοβουλία και διεκδικούμε καλύτερες συνθήκες για τον θηλασμό. Ζητάμε ένα δωμάτιο για να μπορούν να θηλάζουν οι μητέρες ή και να αντλούν γάλα. Και το ζητάμε από εμπορικά κέντρα, αεροδρόμια, σταθμούς, εταιρείες με πολλούς εργαζόμενους και – όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο – από νοσοκομεία. Δεν είναι δυνατόν το Νοσοκομείο Παίδων να μην έχει ένα δωμάτιο θηλασμού και ένα δωμάτιο άντλησης. Μέχρι στιγμής στο κάλεσμά μας έχουν ανταποκριθεί δυο-τρία νοσοκομεία της επαρχίας και ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο. Κανένα άλλο. Είναι τραγικό. Είναι τραγική η βραδυκινησία του συστήματος.

Στο ότι μετράνε τα πάντα σε χρήμα, ειδικά αυτή την εποχή. Και στο ότι βλέπουν σε έναν βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Λένε π.χ. οι επιχειρηματίες «αυτό το δωμάτιο προτιμώ να το νοικιάσω ως αποθήκη» και δεν καταλαβαίνουν ότι ένας χώρος θηλασμού ευνοεί τα ψώνια στο εμπορικό κέντρο.

Φυσικά. Θα σας πω το εξής: Ενώ η πρόθεση θηλασμού στις μαμάδες είναι 90%, την πρώτη εβδομάδα θηλάζει αποκλειστικά το 41% και τον πρώτο μήνα μόλις το 20%. Ξέρετε τι καταδεικνύει αυτή η πτώση; Την ανυπαρξία ενός συστήματος υγείας. Το ότι δεν υπάρχουν υποστηρικτικές υποδομές, μαίες στις περιφέρειες, ιατρεία θηλασμού, μονάδες που να υποστηρίζουν τον θηλασμό προτού ακόμη γεννήσει η μαμά, αλλά και παιδίατροι που να είναι εκπαιδευμένοι στον μητρικό θηλασμό και να έχουν και τον χρόνο να ασχοληθούν με αυτό. Γιατί αν είμαι ένας ιδιώτης παιδίατρος και μια μαμά με παίρνει 25 φορές την ημέρα και μου λέει «κλαίει», γιατί στην αρχή έτσι είναι, είναι πολύ πιθανό να κουραστώ ή από ανασφάλεια να πω «δώσε λίγο συμπλήρωμα». Γι’ αυτό και εμείς στην Αλκυόνη ετοιμάζουμε ένα e-learning πρόγραμμα εκπαίδευσης επαγγελματιών υγείας και στον χώρο της παιδιατρικής και στον χώρο της γυναικολογίας, το οποίο θα προσπαθήσουμε να γίνει προαπαιτούμενο για τη λήψη της ειδικότητας.

Όχι, δεν είναι αδύνατον, αλλά αυτά πρέπει να γίνονται προγραμματισμένα και με κάποια υποστήριξη στη μαμά. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι η μαμά δικαιούται και να κοιμηθεί ώστε να μπορεί να είναι «καλύτερη» με το μωρό της. Το πρώτο διάστημα, ακόμη και στα τελειόμηνα παιδιά, είναι δύσκολο. Δεν υπάρχουν ωστόσο υποστηρικτικές δομές. Μία από τις δράσεις της Αλκυόνης είναι να φτιάξει ένα σύστημα υποστήριξης για το οποίο πρέπει να πω ότι δεν βρίσκω πολλούς υπέρμαχους. Έχουμε κάνει μια γραμμή θηλασμού, το 10525, μέχρι τις 5 το απόγευμα και Σάββατο πρωί – δεν έχω τη δυνατότητα στελέχωσής του και τη νύχτα – και ετοιμάζουμε ενημερωτικό υλικό που θα ανέβει σε ένα site το οποίο θα αφορά τους γονείς αλλά και τους γιατρούς, ώστε να μην είναι αγχωμένοι με το βάρος του παιδιού και την επάρκεια του γάλακτος που είναι η συχνότερη αιτία διακοπής.

Όχι δεν πειράζει. Αλλά αυτός είναι ο λόγος αγωνίας γονιών και γιατρών. Ο παιδίατρος θα το συνεκτιμήσει και με άλλα στοιχεία.

Δεν είναι πολύ διακριτό το όριο. Είναι μια συνεκτίμηση παραγόντων. Πόσο παροδική ή πόσο βαθιά είναι η θλίψη που περνάει μια μητέρα, η κούραση της, πόσο υποστηρικτικό σύστημα έχει, αν βλέπεις ότι έχει επιλόχειο κατάθλιψη ή είναι οι πρώτες «μαυρίλες» που αντιμετωπίζει μια μαμά μετά τον τοκετό. Αν έχεις ένα παιδί που είναι στην κόψη του ξυραφιού από πλευράς πρόσληψης τροφής και βάρους ή αν το ίδιο το παιδί σου δίνει το περιθώριο να περιμένεις. Είναι πολλές οι παράμετροι που πρέπει να συνεκτιμηθούν ανά περίπτωση. Δεν είναι μια διαχωριστική γραμμή που λες από εδώ και πριν θηλασμός από εκεί και πέρα συμπλήρωμα.

Πιστεύω ότι οφείλεται στο έλλειμμα της κουλτούρας και της συνεχούς πορείας του θηλασμού και θα σας πω αμέσως τι εννοώ. Τρεις γενιές πίσω τα παιδιά των αγροτικών οικογενειών στα χωριά μας θήλαζαν, των αστικών είχαν τη δυνατότητα ακόμη και να έχουν παραμάνες. Αλλά ακόμη και στα χωριά υπήρχε ο θεσμός της παραμάνας. Υπήρχε κάποια γυναίκα που χωρίς πληρωμή μπορούσε να θηλάσει και το παιδί μιας άλλης είτε επειδή εκείνη δεν είχε γάλα, είτε επειδή ήταν άρρωστη, είτε επειδή είχε πεθάνει, διότι αυτό συνέβαινε συχνότερα, όπως φαντάζεστε. Αυτά καταργήθηκαν κάποια στιγμή. Η αστυφιλία μας απέτρεψε από τον θηλασμό, η διαφήμιση του γάλακτος ήρθε να μας πείσει, γιατρούς και μαμάδες, ότι το υποκατάστατο είναι καλύτερο και έτσι εδώ και περίπου 3 γενιές οι μητέρες δεν έχουν θηλάσει. Οι μαμάδες της δικής σας γενιάς δεν έχουν καμία εμπειρία θηλασμού, ούτε της δικής μου. Άρα αυτή τη στιγμή όχι μόνο η γιαγιά αλλά και η προγιαγιά του παιδιού που γεννιέται δεν έχει εμπειρία θηλασμού. Εμείς λοιπόν τώρα πρέπει να κινητοποιήσουμε μια εμπειρία αντίστροφη.

Οι μητέρες που βλέπουμε να θηλάζουν είναι η κορυφή του παγόβουνου. Ίσως επειδή υπάρχουν αρκετές ομάδες υποστήριξης του θηλασμού, δίνεται μια ψευδαίσθηση ότι όλες αυτές οι κινητοποιημένες μαμάδες -που είναι ένα κίνημα- μεταβάλλουν τα ποσοστά του θηλασμού. Δυστυχώς δεν είναι έτσι. Από κάτω υπάρχουν μαμάδες που θέλουν μια κινητοποίηση για να θηλάσουν. Και αυτό είναι φυσιολογικό διότι από τον μητρικό θηλασμό έχουμε αποστασιοποιηθεί. Και σε αυτό οφείλεται άλλωστε και η αντιπαλότητα για την οποία συζητούσαμε προηγουμένως. Η αποστασιοποίηση αυτή κάνει τις γυναίκες που θηλάζουν να νιώθουν πολύ περισσότερο περήφανες απ’ όσο δικαιούνται – στο κάτω κάτω μία φυσική διαδικασία είναι. Οι υπόλοιπες που δεν θηλάζουν από την άλλη πλευρά, βιώνουν ενοχή, κριτική και άρα θυμό. Είναι φυσικά αυτά τα συναισθήματα, αλλά οφείλουν να μην υπάρχουν. Η επιθετικότητα των μεν προς τις δε είναι απαράδεκτη. Ο καθένας κάνει το καλύτερο που μπορεί για το παιδί του. Στη ζωή μου σαν παιδίατρος εδώ και 40 χρόνια, έχω καταλάβει ότι οι μητέρες που δεν έχουν απολύτως καλή πρόθεση απέναντι στο παιδί τους είναι ελάχιστες. Είναι σπανιότατο φαινόμενο. Η μαμά είναι μαγεμένη από τη φύση απέναντι στο παιδί και είναι εκεί για να του προσφέρει τα πάντα, οι δυο τους είναι ένα ισχυρό δίδυμο. Χρειάζεται όμως ο κατάλληλος άνθρωπος για να την υποστηρίξει και να της δείξει πώς να θηλάσει. Κανένας δεν δικαιούται θυμό. Ακόμη και η μητέρα, που αποφασίζει να μη θηλάσει, ενώ δεν συντρέχει κάποιος ιατρικός λόγος, έχει τους δικούς της λόγους. Το να σταθώ κριτικά απέναντί της δεν έχει κανένα νόημα. Να την υποστηρίξω έχει νόημα. Να τη βοηθήσω να αλλάξει γνώμη κι αν δεν αλλάξει γνώμη να τη στηρίξω σε αυτή της την επιλογή. Ξέρετε, αυτός ο θυμός και ο φανατισμός είναι που μειώνει ίσως τα ποσοστά θηλασμού.

Θα προσπαθούσα να την πείσω ότι ο θηλασμός θα βοηθήσει πολύ το παιδί της. Τόσο το μητρικό γάλα από μόνο του, όσο και η σωματική επαφή, αν αργότερα το μωρό καταφέρει να πιάσει το στήθος. Όμως σέβομαι και αντιλαμβάνομαι το να μην τα καταφέρει κάποια μαμά που έχει ένα πρόωρο παιδί. Εκεί νομίζω ότι χρειάζεται ένα έμπειρο προσωπικό, μαζί και ψυχολόγος, διότι αυτή η μητέρα χρειάζεται και πρακτική και ψυχολογική στήριξη. Στο ιατρείο θηλασμού της Αλκυόνης υπάρχει και ψυχολόγος και μια μητέρα μπορεί να πάρει συμβουλές από το τηλέφωνο, τόσο την περίοδο που αντλεί γάλα επειδή το παιδί της βρίσκεται στη μονάδα όσο και όταν τελικά το πάρει στο σπίτι. Ωστόσο, το σημαντικό για τη μητέρα αυτή είναι να πάρει βοήθεια στον χώρο που βρίσκεται το παιδί της.

Έχετε δίκιο. Για τους γιατρούς των μονάδων έχει μεγαλύτερη σημασία η επιβίωση του βρέφους και τη μαμά σε αυτόν τον αγώνα την κάνουν λίγο στην άκρη. Ωστόσο, εξ ορισμού πρέπει να ενισχύεται ο θηλασμός και η σχέση της μαμάς με το παιδί. Και η αγκαλιά. Να το πάρει στα χέρια της, με τους τραχειοσωλήνες και όλα τα σωληνάκια, να το πιάσει, να το χαϊδέψει, να του μιλήσει, να ξαναθυμηθεί αυτό το μωράκι τις ενδομήτριες εμπειρίες του. Αυτό στα αλήθεια είναι ένα έλλειμμα στις μονάδες, παρ’ όλο που οι έρευνες αποδεικνύουν ότι τα μωρά που έχουν επαφή με τους γονείς έχουν καλύτερη έκβαση. Γι’ αυτό όμως χρειάζεται υποδομή, τεχνογνωσία και εκπαίδευση, όχι μόνο των νοσηλευτών αλλά και των γιατρών. Εμείς πρώτοι πρέπει να μάθουμε να μην φοβόμαστε ότι θα πάθει κάτι το παιδί από τον γονιό που πάει να το πιάσει.

Απολύτως. Κοιτάξτε, οι γονείς των πρόωρων έρχονται αντιμέτωποι με την πιο σκληρή ιατρική, την ιατρική στις εντατικές. Ορισμένοι φοβούνται να επενδύσουν συναισθηματικά σε ένα πλάσμα που μπορεί να χαθεί. Υπάρχει μια κατηγορία γονιού που λέει «εγώ είμαι εδώ και το παιδί μου θα ζήσει». Μια άλλη είναι ακινητοποιημένη, λέει: «θα ζήσει ή δεν θα ζήσει κι αν ζήσει τι παιδί θα είναι;». Και μια τρίτη δεν θέλει να κάνει δεσμό με το παιδί, γιατί φοβάται περισσότερο τον πόνο της απώλειας. Αυτά είναι απολύτως θεμιτά και ακουμπάνε πάνω σε παλιότερα θέματα. Εκεί είναι που χρειάζεται υποστήριξη το ζευγάρι.

Είναι δύσκολο κάτι τέτοιο στις μέρες μας, διότι οι φορείς είναι διστακτικοί, λόγω των χρημάτων που απαιτούνται. Ωστόσο αν κάνει κανείς μια μακροχρόνια ανάλυση, τα οφέλη από τον μητρικό θηλασμό είναι τεράστια. Και δεν μιλώ μόνο για τα ατομικά, τα οφέλη για την οικογένεια, αλλά και για τα οικονομικά οφέλη σε ένα κράτος. Αν καθίσει κάποιος και υπολογίσει αρρώστιες, απουσίες από την εργασία κ.λπ. θα δει ότι ο μητρικός θηλασμός μόνο οικονομία είναι. Μόνο όφελος έχει η υποστήριξή του σε οποιοδήποτε κράτος. Όμως όσο βλέπουμε βραχυπρόθεσμα τα πράγματα, οι δομές που απαιτούν χρήματα δεν θα μπορέσουν να στηριχτούν.

Πόσο πιθανή βλέπετε στο μέλλον τη δημιουργία μιας πρωτοβουλίας για τη στήριξη του θηλασμού στα πρόωρα;
Είναι μέσα στις σκέψεις μας και μάλιστα έχω στο νου μου να δουλέψω ένα πρόγραμμα στήριξης σε μία από τις μονάδες. Επίσης έχει αρχίσει διεθνώς να γίνεται μια προσπάθεια προτυποποίησης μιας τέτοιας πράξης και σκέφτομαι να συνεργαστούμε με τους ανάλογους εταίρους ώστε να εφαρμοστεί σε μια μονάδα και να μεταλαμπαδευτεί. Διότι χρειάζεται μόνο διάθεση, κέφι και επιθυμία. Δεν χρειάζονται παραπάνω χρήματα.

ΧΡΗΣΙΜΑ: Στην Αλκυόνη μπορείτε να βρείτε υποστήριξη ακόμη κι αν προς το παρόν αντλείτε γάλα. Μπορείτε να βοηθηθείτε έστω και μόνο ψυχολογικά. Μπορείτε ακόμη να συγκροτήσετε μια ομάδα μαζί με άλλες μητέρες που γνωρίσατε στη ΜΕΝΝ και προσπαθείτε να θηλάσετε. 

_Τηλεφωνήστε στο 210 7701.557 καθημερινά (9 π.μ. – 2 μ.μ.) και κλείστε ραντεβού στο ιατρείο θηλασμού της Αλκυόνης (λειτουργεί κάθε Δευτέρα 3 μ.μ. – 5 μ.μ.).

_Τηλεφωνήστε καθημερινές 9 π.μ. – 5.μ.μ και τα πρωινά του Σαββάτου στο 10525 για στήριξη του θηλασμού σε όποια φάση κι αν βρίσκεστε.

Η Κέλλυ Σώκου είναι δημοσιογράφος στο ΒΗΜΑ και τις περιοδικές εκδόσεις του, ενώ διατηρεί και το blog 31 εβδομάδες στο οποίο πρωτοδημοσίευσε το παραπάνω κείμενο. Στις 31 εβδομάδες γράφει (κυρίως) κείμενα σχετικά με την κόρη της, τη Γιόννα, που γεννήθηκε πρόωρα, μόλις 31 εβδομάδων.