10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

0

Πόσο καθαρά πρέπει να μιλάει το παιδί μου; Χρειάζεται ή όχι λογοθεραπεία; Πώς θα προχωρήσουμε; Πότε πρέπει να ανησυχήσω; Σας έχουμε τις απαντήσεις σε 10 βασικά ερωτήματα που απασχολούν χιλιάδες γονείς παιδιών που αντιμετωπίζουν προβλήματα στον λόγο τους.

1. Σε ποια ηλικία πρέπει να αναζητήσω βοήθεια για το παιδί μου;

Ο λογοθεραπευτής ασχολείται με παιδιά από την παιδική τους ηλικία μέχρι και την ενηλικίωσή τους. Αν το παιδί σας παρουσιάζει δυσκολίες στο λόγο/ομιλία ή επικοινωνία, τότε θα είναι καλό να απευθυνθείτε άμεσα σε έναν λογοθεραπευτή για μια αξιολόγηση. Ο ειδικός θα σας κατευθύνει και θα σας προτείνει το κατάλληλο λογοθεραπευτικό πρόγραμμα.

2. Πώς οργανώνεται ένα πρόγραμμα λογοθεραπείας:

Το πρόγραμμα αποκατάστασης λόγου και ομιλίας είναι εξατομικευμένο. Ο θεραπευτής, βασιζόμενος στα αποτελέσματα της αξιολόγησης, θέτει στόχους και προσαρμόζει το θεραπευτικό πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου.

3. Πόσο διαρκεί η λογοθεραπευτική αποκατάσταση και με ποια συχνότητα;

Η διάρκεια και η συχνότητα της λογοθεραπείας ποικίλλει και εξαρτάται από έναν μεγάλο αριθμό παραγόντων. Ένας βασικός παράγοντας είναι το είδος και ο βαθμός των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί. Επίσης, εξαρτάται από την προσωπική ή/και οικογενειακή προσπάθεια που καταβάλλεται για να αντιμετωπιστούν αυτές οι δυσκολίες.

4. Μπορεί μια διαταραχή στον λόγο να επηρεάσει την σχολική επίδοση του παιδιού μου;

Παιδιά με διαταραχές στον λόγο είναι πιθανό να εμφανίσουν δυσκολίες στην σχολική τους επίδοση. Μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες με την ανάγνωση, με την κατανόηση κειμένου ή/και νοήματος, με την οργάνωση του γραπτού λόγου ή/και της κριτικής τους σκέψης κ.ά. Οι πιθανότητες εμφάνισης αυτών των δυσκολιών ή/και ο βαθμός δυσκολίας μειώνεται, αν αντιμετωπιστούν εγκαίρως οι διαταραχές λόγου και ομιλίας.

5. Πόσο καθαρά πρέπει να μιλά το παιδί μου μέχρι τα δύο του χρόνια;

Για να αναπτυχθεί η ομιλία χρειάζεται να αναπτυχθεί ο «εσωτερικός λόγος». Οι λέξεις έρχονται για να αντικαταστήσουν τους υπάρχοντες τρόπους επικοινωνίας με ένα σύστημα αμεσότερο και με υψηλές προδιαγραφές εξέλιξης. Στα πρώτα στάδια ζωής όμως το σύστημα της γλώσσας εμφανίζεται απλοποιημένο. Μέχρι τα δύο τους χρόνια αλλά και στα αμέσως επόμενα, τα παιδιά χρησιμοποιούν «μωρουδίστικες» λέξεις, δηλαδή, λέξεις απλοποιημένες με συγκεκριμένους μηχανισμούς της ηλικίας τους, του σταδίου της φωνολογικής τους εξέλιξης και της νευρομυϊκής ικανότητας των οργάνων της άρθρωσης. Μέχρι τα δύο έτη χρησιμοποιούν έναν περιορισμένο αριθμών συμφώνων συνήθως τα «μπ, π, μ, τ, κι, γκι, νι, κ, γκ» ενώ μέσα στο εξάμηνο από 2,6-3 ετών μπορεί να εμφανιστούν τα «φ,β,ντ, λ, λι, χι,γι, χ, γ». Μέχρι τα δύο χρόνια οι λέξεις είναι ως επί το πλείστον μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες.

Οι απλοποιήσεις των λέξεων συνήθως παρουσιάζουν:

• Απαλοιφή ενός συμφώνου ή μιας συλλαβής («νάνα» αντί μπανάνα),
• Απλοποίηση των συμφωνικών συμπλεγμάτων («_τίτι» αντί σπίτι),
• Εναρμόνιση ενός συμφώνου ή φωνήεντος με το γειτονικό του ( «τότα» αντί κότα και «γιγί» αντί «κλειδί»),
• Αλλαγή προς τα εμπρός ή προς τα πίσω της θέσης που αρθρώνεται ένα σύμφωνο στο στόμα («τιντί» αντί κλειδί),
• Μετακίνηση ενός συμφώνου σε άλλη θέση μέσα στη λέξη («κσύλο» αντί σκύλο),
• Προσθήκη συμφώνου ή φωνήεντος μέσα στη λέξη («γιέγια» αντί _έλα) και  αντικατάσταση των εξακολουθητικών συμφώνων από στιγμιαία («κιγκί» αντί κλειδί).

Είναι λογικό το παιδί να λέει ένα σύμφωνο σε μία λέξη αλλά να μην το λέει σε μια άλλη ή να το λέει στην αρχή αλλά όχι μέσα στη λέξη.

6. Το παιδί μου αντικαθιστά το «ρ» με άλλο σύμφωνο. Πότε θα πρέπει να ανησυχήσω;

Στην τυπική ανάπτυξη της ομιλίας το κενό που υπάρχει στη λέξη από την έλλειψη του «ρ» αντικαθίσταται από ένα άλλο ευκολότερο ως προς την άρθρωση σύμφωνο, το «λ». Έτσι το παιδί αντί να λέει «ρόδα» λέει «λόδα». Ένα παιδί θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει την εξέλιξη του φωνολογικού του συστήματος και να μιλά τελείως καθαρά μέχρι να πάει στην Α΄ τάξη. Εάν ένα παιδί δε λέει το «ρ» ή το αντικαθιστά με άλλο σύμφωνο ένα χρόνο πριν την Α΄ τάξη, η ομιλία θα πρέπει να εκτιμηθεί για να αποφασιστεί εάν χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση.

7. Γιατί είναι σημαντικό να αντιμετωπισθούν άμεσα οι δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία;

Παρότι το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στο ότι το παιδί μας είναι μικρό και θα μιλήσει αργότερα. Αν υπάρχει υποψία για κάποια δυσκολία στην επικοινωνία και τον λόγο του παιδιού, θα ήταν χρήσιμο να λάβει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση, για να διαπιστωθούν τυχόν δυσκολίες. Η έγκαιρη παρέμβαση σε καθυστέρηση του λόγου ή διαταραχή, θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως: χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και έκφραση και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά, μαθησιακές δυσκολίες, που σχετίζονται με την εξέλιξη του λόγου τους.

8. Οι συχνές ωτίτιδες σχετίζονται με τις διαταραχές του λόγου – ομιλίας;

Οι συχνές ωτίτιδες στα παιδιά μπορεί να προκαλέσουν προσωρινά μικρή ή μεγάλη απώλεια ακοής. Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα και την ομιλία ακούγοντας τους άλλους να μιλούν. Έτσι αν το ιστορικό του παιδιού είναι επιβαρυμένο με πολλές ωτίτιδες (κυρίως κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του), μπορεί το παιδί να χάσει ήχους της ομιλίας οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την ομαλή ανάπτυξη του λόγου του κι έτσι τα παιδιά αυτά να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες ώστε να εμφανίσουν κάποια φωνολογική διαταραχή. Γι’ αυτό το λόγο,  θα πρέπει να ελέγχονται με μεγάλη προσοχή.

9. Το παιδί μου έχει «φτωχό» λεξιλόγιο. Τι μπορώ να κάνω;

Σε πολλά παιδιά παρατηρείται το φτωχό λεξιλόγιο αναλογικά με την ηλικία τους. Έτσι τα παιδιά δεν γνωρίζουν ή δε μπορούν να ανακαλέσουν ή χρειάζονται αρκετό χρόνο ώστε να βρουν την κατάλληλη λέξη κάθε φορά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν λάθος λέξεις ή να επαναλαμβάνουν εκείνες που έχουν μάθει συνεχώς ενώ θέλουν κάτι άλλο από αυτό που ονομάζουν ή ακόμα και να ξεσπούν θυμωμένα καθώς δεν βρίσκουν την κατάλληλη λέξη για να εκφραστούν. Ακόμα παρουσιάζουν δυσκολία στην κατανόηση του προφορικού λόγου των άλλων, δε μπορούν να εκτελέσουν με ευκολία απλές ή σύνθετες προφορικές οδηγίες και δεν μπορούν να σχηματίσουν ορθές προτάσεις. Σε κάθε περίπτωση η εκτίμηση και η παρέμβαση ενός ειδικού είναι απαραίτητη.

10. Το παιδί μου χρησιμοποιεί λίγες λέξεις όταν μιλάει πρέπει να ανησυχήσω;

Πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια όταν η γλωσσική του συμπεριφορά δεν είναι η αναμενόμενη για τη χρονολογική του ηλικία. Για παράδειγμα ένα παιδί 2-3 ετών θα πρέπει να χρησιμοποιεί προτάσεις  με 4-5 λέξεις, να κάνει ερωτήσεις και να ακολουθεί σύνθετες οδηγίες. Βέβαια το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και μπορεί να αναπτύσσεται με γρήγορο ή αργό ρυθμό από το αναμενόμενο, αλλά να υπάρχει συνεχής ανάπτυξη. Αν το παιδί δεν έχει κατακτήσει αυτές τις δεξιότητες που αντιστοιχούν στο ηλικιακό στάδιο ανάπτυξης της ομιλίας, τότε χρήζει λογοθεραπευτικής αξιολόγησης.

Γράφει η Μαρία Μποζίκα είναι λογοθεραπεύτρια και θα τη βρείτε στο Εργαστήρι Ψυχοκινητικής, όπου πραγματοποιείται πλήρης αξιολόγηση των αρθρωτικών και φωνολογικών δυσκολιών του κάθε παιδιού και κατόπιν δομείται εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης Λογοθεραπείας προσαρμοσμένο στις δυσκολίες και τις δυνατότητες του.