Είναι άξιο μίμησης το εκπαιδευτικό μοντέλο της Σιγκαπούρης;

Ένας οικονομικός γίγαντας σε μέγεθος τσέπης. Ένα υπερσύγχρονο κράτος με αρχές και κανόνες που εφαρμόζονται και πολίτες σε ρόλο καλοκουρδισμένου ρολογιού. Δεν γινόταν κι αλλιώς, αφού με την αποχώρησή της από την Ομοσπονδία της Μαλαισίας το 1965 οι επιλογές σε μια χώρα με τεράστια έλλειψη φυσικών πόρων -δεν είχε καν δικό της νερό!-, ήταν να αναπτύξει τους ανθρώπινους πόρους της μέσω της εκπαίδευσης, αναπτύσσοντας παράλληλα ένα υψηλά καταρτισμένο εργατικό δυναμικό με συγκεκριμένες τεχνικές δεξιότητες, που θα τη βοηθούσε να γίνει αρχικά βιομηχανικό και στη συνέχεια παγκόσμιο επιχειρηματικό κέντρο.

Όπερ και εγένετο. Η εργαλειοποίηση των ανθρώπων ξεκινά νωρίς στη Σιγκαπούρη, ακολουθώντας το σύγχρονο δόγμα “δούλεψε απομονωμένος και υπηρέτησε την οικονομία”.

Για να φτάσουμε ως εδώ, το όχι και τόσο μακρινό 1980 ο πρωθυπουργός της, Λι Κουάν Γιου, ανησυχώντας για το γεγονός ότι οι μορφωμένες γυναίκες της χώρας γεννούσαν λιγότερα παιδιά από τις λιγότερο μορφωμένες και για να αποτρέψει τη μελλούμενη παρακμή, εγκαινίασε πολιτικές που έδιναν κίνητρα στους αποφοίτους Πανεπιστημίων να παντρευτούν και να αποκτήσουν παιδιά (μέχρι και κρουαζιέρες με πλοίο διοργάνωνε…) Έφτασε μάλιστα, να χρηματοδοτεί γυναίκες χαμηλού εισοδήματος και μορφωτικού επιπέδου για να μείνουν στείρες!

Στη Σιγκαπούρη υπάρχουν, από το νηπιαγωγείο ακόμη, σχολεία διαφορετικού κύρους. Δηλαδή, εκεί τα σχολεία επιλέγουν και οι γονείς μάχονται (αν παρέχουν εθελοντική εργασία για παράδειγμα στο σχολείο είναι ένα +) για την είσοδό τους σε κάποιο από τα φημισμένα ιδρύματα. Από το δημοτικό και πέρα, υπάρχει επιπεδοποίηση ανάλογα με τις ικανότητες και τα ταλέντα με συνεχείς εξετάσεις προσαρμοσμένες στο πνεύμα των εξετάσεων PISA.

Οι τελικές εξετάσεις στο τέλος της έκτης δημοτικού είναι πάρα πολύ σημαντικές, ικανές μάλιστα να καθορίσουν πολλά για τη μετέπειτα ζωή του παιδιού. Η ανίχνευση ταλέντου από μικρή ηλικία είναι σε αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα ο στόχος που θα εξασφαλίσει χρήσιμους και αξιοποιήσιμους από το σύστημα πολίτες στη συνέχεια, χωρίς να αναγκαστεί να μπει σε περιττές σπατάλες, κάτι ολότελα λάθος από αναπτυξιακή, παιδαγωγική, ψυχολογική σκοπιά.

Παρόλα αυτά, επειδή το αποτέλεσμα και η προσαρμογή στον μάταιο ετούτο κόσμο είναι που μετράει, όλα τα υπόλοιπα που αφορούν το “project” άνθρωπος, όπως η σημασία των σχέσεων, το να είσαι ευτυχισμένος με τον δικό σου τρόπο κ.τλ., δεν φαίνεται να απασχολούν και πολύ τον μονοδιάστατο homo economicus που θέλουμε ως ιδανικό ν’ ακολουθήσουμε.

Το «πού ‘ναι τα χρόνια, ωραία χρόνια» δεν θα είναι στα σίγουρα το αγαπημένο τραγούδι των Σιγκαπουριόπουλων, όχι γιατί δεν καταλαβαίνουν τη γλώσσα που τραγουδιέται, αλλά γιατί -όπως τρομακτικά έδειξε η έρευνα της εταιρείας Singaporean Press Holdings (2000) σε 1742 παιδιά, ηλικίας 10 και 12 ετών- κατά την εξεταστική περίοδο πάνω από το 1/3 των μαθητών φοβούνται περισσότερο τις εξετάσεις, παρά το να πεθάνουν οι γονείς τους.

Το PISA στο οποίο οι μαθητές μας διαχρονικά δεν τα πηγαίνουν και τόσο καλά, θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι το διοργανώνει ένας οικονομικός οργανισμός: Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη ( ΟΟΣΑ). Επίσης θα πρέπει να γνωρίζουμε τι ακριβώς μετράνε ή μπορούν να μετρήσουν αυτές οι εξετάσεις. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ λοιπόν, οι δοκιμασίες αυτές μετρούν το κατά πόσο οι μαθητές, στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, θα μπορούν να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής, χωρίς απλώς να την αποστηθίζουν και να την αναπαράγουν.

1ον : Το μετανεωτερικό μοντέλο distance learning/τηλεκπαίδευσης που εφαρμόστηκε λόγω κορονοϊού δεν δούλεψε, αφού πτωτικά κινήθηκαν τα αποτελέσματα παγκοσμίως.

2ον : Η πρωτιά της Σιγκαπούρης, αν και έχει καταφέρει να εκπαιδεύσει τους μαθητές της να θριαμβεύουν στα σταθμισμένα αυτά τεστ, έχει βαρύ ψυχολογικό αποτύπωμα και θεμελιώνεται σε εξαιρετικές κοινωνικές ανισότητες και διαχωρισμούς.

3ον : Τα παιδιά από ανώτερα κοινωνικά/οικονομικά στρώματα επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις σταθερά και παντού. Η αναπαραγωγή κοινωνικών ανισοτήτων μέσω της εκπαίδευσης είναι μια εν ενεργεία κομπίνα που στήνεται στο παραμύθι των ίσων ευκαιριών και της αξιοκρατίας.

4ον : Όσον αφορά τη χώρα μας, το μοντέλο της αποσπασματικής παροχής γνώσεων και τυφλής αναπαραγωγής ύλης άσχετης από τα ενδιαφέροντα των παιδιών, οδηγεί και θα οδηγεί σε συνεχείς αποτυχίες. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την υποστελέχωση των εκπαιδευτικών δομών, τα χαμηλά κίνητρα προς τους εκπαιδευτικούς και έναν από τους χαμηλότερους οικονομικούς προϋπολογισμούς για την παιδεία στην Ε.Ε. δεν είναι να μας κάνουν να απορούμε για τη θέση μας, όχι τόσο σαν κατάταξη αλλά ουσιαστικά.