ΓΙΑΤΡΟΙ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ: ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΑΠΟ 570 ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΦΤΑΣΕΙ ΣΤΗ ΣΑΜΟ

0

Περισσότερα από 570 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 24 εγκύων γυναικών, έχουν λάβει επείγουσα ιατρική και ψυχολογική βοήθεια σε 42 περιπτώσεις τον τελευταίο χρόνο από τον διεθνή ιατρικό οργανισμό Γιατροί Χωρίς Σύνορα, μετά την άφιξή τους με μικρές βάρκες στο νησί της Σάμου. Όλοι είχαν ταξιδέψει από τις ακτές της Τουρκίας, οι οποίες απέχουν μόλις λίγα χιλιόμετρα. Πολλοί έχουν βιώσει πολλαπλές μορφές βίας στο ταξίδι τους για την αναζήτηση ασύλου και μιας καλύτερης ζωής στην Ευρώπη.

Οι μικρές φουσκωτές βάρκες που μεταφέρουν τους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια συνήθως καταπλέουν σε απομακρυσμένες και βραχώδεις ακτές της Σάμου. Τρομοκρατημένοι από το ενδεχόμενο σύλληψης από τις αρχές και τον αναγκαστικό επαναπατρισμό, οι περισσότεροι τρέχουν και κρύβονται μόλις φτάσουν στη στεριά. «Μερικοί είναι τόσο τρομοκρατημένοι που δεν μπορούν να μιλήσουν ή να περπατήσουν», λέει ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα.

Ο φόβος ότι θα εντοπιστούν από τις αρχές έχει οδηγήσει μερικούς ανθρώπους να μείνουν κρυμμένοι στους θάμνους για αρκετές ημέρες χωρίς φαγητό ή νερό. «Τώρα, το καλοκαίρι, βλέπουμε πολλούς ασθενείς να υποφέρουν από θερμοπληξία και αφυδάτωση», λέει ο κ. Παπαχρυσόστομου. «Κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, χρειάστηκε να περιθάλψουμε τρία άτομα για κρυοπαγήματα καθώς κρύβονταν έξω για αρκετές ημέρες σε χαμηλές θερμοκρασίες. Επίσης, συχνά αντιμετωπίζουμε τραυματισμούς από ατυχήματα που συμβαίνουν κατά την αναρρίχηση απότομων βράχων στο νησί, όπως τραύματα στα πόδια, κατάγματα και εξαρθρώσεις ώμων. Τον Απρίλιο του 2022, περιθάλψαμε μία ολόκληρη ομάδα ανθρώπων που είχε πέσει από έναν γκρεμό ενώ προσπαθούσε να διαφύγει από τις συνοριακές αρχές. Μέχρι σήμερα, έχει χρειαστεί να μεταφέρουμε 37 άτομα στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο».Πολλά από τα νεοαφιχθέντα άτομα είναι γυναίκες και παιδιά. Μία γυναίκα γέννησε στην ύπαιθρο, χωρίς ιατρική βοήθεια, καθώς φέρεται να πέρασε περισσότερες από δύο ημέρες κρυμμένη στη Σάμο. Μια άλλη έγκυος γυναίκα ήταν σε διαδικασία τοκετού όταν η ιατρική ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έφτασε στο σημείο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έφτασαν στη Σάμο περιγράφουν ότι κατά τη διάρκεια προηγούμενων ταξιδιών τους είχαν εμποδιστεί από τις αρχές ασφαλείας και τις συνοριακές αρχές, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, αναφέροντας και αναγκαστική επιστροφή στα τουρκικά ύδατα έως και εννέα φορές, σύμφωνα με έναν από τους ανθρώπους που έλαβε περίθαλψη από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Σε πολλές περιπτώσεις, άτομα που περιέθαλψαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, μας είπαν ότι έφτασαν μαζί με άλλα άτομα τα οποία, όμως, στη συνέχεια δεν βρέθηκαν ποτέ.

Οι άνθρωποι που έλαβαν ιατρική βοήθεια από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα αναφέρουν ότι έχουν υποστεί ή έχουν γίνει μάρτυρες σωματικής βίας ή απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένων ξυλοδαρμών, σωματικού ελέγχου με αφαίρεση ρούχων, αναγκαστικής εξέτασης γεννητικών οργάνων, κλοπών περιουσιακών στοιχείων, ενώ εγκαταλείπονται στη θάλασσα, σε βάρκες χωρίς κινητήρα.

Η Loretta [δεν είναι το πραγματικό της όνομα], πρώην ασθενής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, περιγράφει ότι εμποδίστηκε από τις συνοριακές αρχές στο ελληνικό νησί της Λέσβου και στάλθηκε πίσω δύο φορές πριν καταφέρει να φτάσει στη Σάμο. «Όταν έχεις φτάσει στα βουνά και σε σπρώχνουν ξανά προς τα πίσω, νιώθεις σαν να πεθαίνεις» λέει. «Μας έφεραν σε ένα μεγάλο λιμάνι. Υπήρχαν πολλοί, πολλοί αστυνομικοί. Έπρεπε να μπούμε μέσα σε ένα κτίριο. Άρχισαν να χτυπούν εμένα, τους άντρες, μια κυρία που ήταν έγκυος, όλους. Δεν τους ένοιαζε. Μας χτυπούσαν με ένα ξύλο και με τα πόδια τους. Από τότε, έχω προβλήματα με το πόδι μου και με την πλάτη μου επίσης… Μετά μας έβαλαν σε μια μεγάλη βάρκα. Ξεκίνησαν τη βάρκα και αυτή πήγαινε, πήγαινε, πήγαινε…»

Ενώ οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα δεν έχουν γίνει άμεσα μάρτυρες βίαιων αναχαιτίσεων και αναγκαστικών επαναπροωθήσεων κατά τη διάρκεια της δράσης τους, οι ασθενείς τους αναφέρουν ότι τα περιστατικά αυτά γίνονται πιο συχνά και πιο βίαια.

«Όχι μόνο οι βίαιες αναχαιτίσεις και οι αναγκαστικές επιστροφές είναι παράνομες, αλλά θέτουν επίσης σε κίνδυνο το δικαίωμα των ανθρώπων να υποβάλουν αίτηση ασύλου», λέει η συντονίστρια πεδίου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σάμο Sonia Balleron. «Αυτές οι πρακτικές εκθέτουν επίσης τους ανθρώπους σε περαιτέρω τραύματα και στον κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας. Είναι ευθύνη των Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Αρχών να διασφαλίσουν την τήρηση του νόμου και την αποτελεσματική εφαρμογή των διαδικασιών που αφορούν στην υποδοχή, ταυτοποίηση και τη διεθνή προστασία».

Στην Ελλάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν επείγουσα ιατρική βοήθεια στο νησί της Σάμου. Πριν από τη μετάβαση σε μια τοποθεσία για να βοηθήσουν τα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ειδοποιούν όλες τις αρμόδιες αρχές και, μόλις βρεθούν στο σημείο, συντονίζονται με τις αρχές ασφαλείας και τις ιατρικές αρχές για παραπομπές στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο. Αφού λάβουν ειδοποίηση έκτακτης ανάγκης για παροχή επείγουσας ιατρικής βοήθειας, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσεγγίζουν τους ανθρώπους, μεταφέροντας κιτ πρώτων βοηθειών, στεγνά ρούχα, προμήθειες πόσιμου νερού και μερίδες φαγητού. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα φορούν πάντα λευκά γιλέκα με εμφανή διακριτικά των Γιατρών Χωρίς Σύνορα κατά τη διάρκεια των ανθρωπιστικών παρεμβάσεων.

Αφού οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ολοκληρώσουν την παροχή ιατρικών και ψυχολογικών πρώτων βοηθειών έκτακτης ανάγκης, οι αρχές ασφαλείας μεταφέρουν τους νεοαφιχθέντες στο Κλειστό Κέντρο Ελεγχόμενης Πρόσβασης, ένα κέντρο υποδοχής υψηλής ασφάλειας που βρίσκεται περίπου μία ώρα με τα πόδια από την πρωτεύουσα Βαθύ. Μετά από καραντίνα πέντε ημερών, επιτρέπεται στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα να επισκεφθούν ασθενείς για να ελέγξουν την κατάσταση της υγείας τους και να βεβαιωθούν ότι έχουν έγκαιρη πρόσβαση σε περαιτέρω ιατρική περίθαλψη. Η προσέλευση στο κέντρο υποδοχής είναι ο μόνος τρόπος για να καταγραφούν οι νεοαφιχθέντες. Οι άνθρωποι πρέπει να παραμένουν στο κέντρο υποδοχής, ενώ υπομένουν χρονοβόρες και πολύπλοκες νομικές διαδικασίες για την ολοκλήρωση των αιτημάτων ασύλου.

Φωτογραφίες: MSF/Alice Gotheron