ΒΙΚΥ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ: ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΝΑ ΕΥΗΜΕΡΕΙ ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

0

«Καλησπέρα σε όλους τους αναγνώστες και όλες τις αναγνώστριες του Τaλκ! Είμαι η Βίκυ Ξανθοπούλου, είμαι νηπιαγωγός στο Νηπιαγωγείο Ποταμιάς της Θάσου και ο κόσμος μου είναι φτιαγμένος από βιβλία!»  Έτσι μας συστήθηκε, με κάμποση μετριοφροσύνη η ίδια, μα η αλήθεια είναι πως το βιογραφικό της είναι αρκετά πλουσιότερο και αξίζει να το διαβάσετε.
Η Βίκυ Ξανθοπούλου γεννήθηκε στην Καλλιθέα και μεγάλωσε στην Καβάλα. Είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Αλεξανδρούπολης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Κοινωνικοπολιτισμική Εκπαίδευση και Εμψύχωση Ομάδων με ειδίκευση στην Ενισχυτική Προσχολική Εκπαίδευση. Υπηρετεί στη δημόσια εκπαίδευση από το 2005, τα τελευταία 12 χρόνια στο Νηπιαγωγείο Ποταμιάς της Θάσου. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια, σεμινάρια, ομάδες εργασίας, στη συγγραφή συλλογικών βιβλίων και σε προγράμματα Erasmus+. Τα τελευταία χρόνια σχεδιάζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές με βασικό άξονα την παιδική λογοτεχνία.
Έχει σχεδιάσει την εκπαιδευτική βαλίτσα «Οι καλοί και οι κακοί πειρατές» για τη διαχείριση του σχολικού εκφοβισμού για λογαριασμό των Εκδόσεων Παπαδόπουλος, η οποία είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Αντώνη Παπαθεοδούλου και της Ίριδας Σαμαρτζή, ενώ η δράση «Παίζουμε βιβλίο;» είναι ένα πρότζεκτ που υλοποιεί στην τάξη της από το 2013.
Το έργο της έχει αναγνωριστεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό από διεθνείς εκπαιδευτικούς οργανισμούς. Η ίδια έχει βραβευτεί για την προσφορά της στην εκπαίδευση από τον θεσμό των Education Leaders Awards, από το ελληνικό παράρτημα της ΙΒΒΥ (Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου), από τον διεθνή οργανισμό Judith’s Reading Room, με έδρα την Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, με το Βραβείο Ελευθερίας μέσω του Γραμματισμού (Freedom through Literacy Award), από τον διεθνή εκπαιδευτικό οργανισμό AKS Education Awards με τον τίτλο Excellence in Teaching – Teacher of the Year 2019 και με το Global Teacher Award 2020.
Επιπροσθέτως, η Βίκυ Ξανθοπούλου επιλέχθηκε ως μία από τις 10 σημαντικές προσωπικότητες της Ελλάδας από την ΕΡΤ και συμμετείχε στη νέα της διαφημιστική καμπάνια «Κάθε μέρα το καλύτερό μας», ενώ συμπεριλήφθηκε στη λίστα του CNN Greece με τα «Πρόσωπα του 2020».
Έπειτα από μια δύσκολη σχολική χρονιά και λίγο πριν από ένα ελπιδοφόρο καλοκαίρι, τη συναντήσαμε για να μας καθοδηγήσει πώς «Παίζουμε βιβλίο;» και να… παίξουμε κι εμείς μαζί της! Φυσικά, η κουβέντα μας δεν έμεινε μόνο εκεί…Καλησπέρα, Βίκυ. Χαιρόμαστε πολύ που σε φιλοξενούμε στις σελίδες μας. «Παίζουμε βιβλίο;» λέγεται η καινοτόμος μέθοδος διδασκαλίας που εφαρμόζεις τα τελευταία χρόνια στο νηπιαγωγείο όπου διδάσκεις. Θες να μας μιλήσεις για αυτή; Πώς τη σκέφτηκες, πώς την έστησες και πώς την εφάρμοσες στην πράξη;
Το «Παίζουμε βιβλίο;» είναι ένα πρόγραμμα αναγνωστικών εμψυχώσεων που τρέχει εδώ και 7 χρόνια στο νηπιαγωγείο. Ο τίτλος του φανερώνει όλη μου τη φιλοσοφία για τη μάθηση, αλλά και τη ζωή. Από τη μια είναι το «Παίζουμε», που αντιπροσωπεύει όλες τις βιωματικές μεθόδους μάθησης των οποίων είμαι υπέρμαχος. Το παιδί σε κάθε ηλικία μαθαίνει μέσα από το βίωμα, μέσα από το παιχνίδι, μέσα από την αλληλεπίδραση. Και από την άλλη είναι το «βιβλίο», που το θεωρώ ύψιστο πολιτισμικό αγαθό. Η λογοτεχνία είναι μια αλήθεια που έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου και αυτήν την αλήθεια ήθελα να τη μοιραστώ με τους μαθητές και τις μαθήτριές μου. Αυτό, όμως, που επιδίωξα ήταν να αναδείξω τη λογοτεχνία ως βασικό παιδαγωγικό εργαλείο και να οργανώσω ένα κοινωνικό περιβάλλον μάθησης που θα συνδέεται με την αληθινή ζωή, θα δίνει αξία στα προσωπικά βιώματα των παιδιών και θα τους καλλιεργεί αξίες ζωής και δεξιότητες, για να μπορέσουν να ερμηνεύσουν τον κόσμο που τα περιβάλλει και να βγουν στην αληθινή ζωή με αυτοπεποίθηση και σεβασμό στον εαυτό τους και τους γύρω τους.«Παίζουμε βιβλίο;» τώρα και σε βιβλίο. Από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, κυκλοφορούν ο τόμος 1 και ο τόμος 2, για παιδιά 3-6 και 6-9 ετών αντίστοιχα. Δυο τόμοι που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς, βιβλιοθηκονόμους, εμψυχωτές, γονείς, σε ανθρώπους που επιθυμούν να αναλάβουν τον ρόλο του διαμεσολαβητή για να αγαπήσουν τα παιδιά το βιβλίο.  Πώς έγινε η μετατροπή του προγράμματός σου σε κείμενο; Και τι να περιμένουμε στη συνέχεια;
Ω ναι! Το «Παίζουμε βιβλίο;» τώρα και σε βιβλίο! Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα έπαιρνε αυτή τη μορφή. Επιθυμούσα, ωστόσο, οι αρχές και οι αξίες του «Παίζουμε βιβλίο;» να εμπνεύσουν περισσότερους ανθρώπους που κάνουν δράσεις φιλαναγνωσίας  με παιδιά, να αγκαλιάσουν περισσότερες ομάδες παιδιών. Χαίρομαι για την έκδοσή του!  Με τις εκδόσεις Παπαδόπουλος συνεργαζόμαστε χρόνια, έχουμε σχέσεις εμπιστοσύνης και ήμουν σίγουρη ότι θα αγκάλιαζαν το πρότζεκτ αυτό με σεβασμό. Κάθε βιβλίο περιλαμβάνει περίπου δεκαπέντε αναγνωστικές εμψυχώσεις με τίτλους βιβλίων τόσο από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος όσο και από άλλες εκδόσεις και τους ευχαριστώ όλους και όλες θερμά, εκδότες, συγγραφείς και εικονογράφους,  για την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο πρόσωπό μου. Είναι πολύ συγκινητικό όλο αυτό. Και λίγο παραπάνω συγκίνηση νιώθω για το γεγονός ότι τα βιβλία τα προλογίζει η μέντοράς μου, η καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Αντιπρυτάνισσα του Δ.Π.Θ. Ζωή Γαβριηλίδου, που είναι ένας από τους ανθρώπους που με μύησε στις αναγνωστικές εμψυχώσεις.
Κι επειδή τα βιβλία απευθύνονται σε κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή για να αγαπήσουν τα παιδιά μέσα από βιωματικές δράσεις τη λογοτεχνία, το κείμενο είναι απλό και κατανοητό και οι δραστηριότητες μπορούν να εκτυλιχθούν παντού: στο σχολείο, στο σπίτι, στη βιβλιοθήκη, σε οποιονδήποτε εναλλακτικό χώρο μάθησης. Αυτό που έχετε να περιμένετε είναι τον τρίτο τόμο του Παίζουμε βιβλίο;, που απευθύνεται στην ηλικιακή ομάδα 9-12 ετών.Όπως μαθαίνω, ετοιμάζεις, και πάλι σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, και μια άλλη βιβλιοέκπληξη, ιδανική καλοκαιρινή συντροφιά για τα παιδιά: Ένα escape bοοκ. Καταρχάς, τι είναι τα escape books; Και έπειτα, τι θα μας συμβεί «Μια νύχτα στην Ακρόπολη»;
Ακριβώς! Ένα βιβλίο μυστηρίου που απευθύνεται σε ταξιδιώτες του χρόνου! Είναι ένα escape book στη λογική των escape rooms, όπου οι μικροί αναγνώστες και οι μικρές αναγνώστριες παγιδεύονται μέσα στο βιβλίο, παγιδεύονται στην Ακρόπολη του Χρυσού Αιώνα του Περικλή και θα έχουν δυο ευκαιρίες να αποδράσουν από το βιβλίο. Και για να το πετύχουν αυτό θα πρέπει να λύσουν γρίφους και να μη διστάσουν να διπλώσουν και να κόψουν τις σελίδες! Σύμμαχοί τους θα είναι ένα μολύβι, ένα ψαλίδι και το κοφτερό τους μυαλό! Το πόσο απολαύσαμε με τη Νίκη Λεωνίδου, την εικονογράφο, τη δημιουργία αυτού του βιβλίου σε κάθε της φάση, δεν περιγράφεται! Νομίζω ότι θα είναι απολαυστικό για τα παιδιά και ‒γιατί όχι;‒ και για μας τους μεγάλους! Αλήθεια περιμένω εντυπώσεις!Ας επιστρέψουμε λίγο στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων. Έχεις εικόνα από το πόσο διαβάζουν τα παιδιά στην Ελλάδα; Τι θα μπορούσε να αλλάξει προς το καλύτερο και να αποκτήσουμε όλο και περισσότερους αναγνώστες από… κούνια;
Δεν έχω εικόνα πόσο διαβάζουν λογοτεχνία τα παιδιά στην Ελλάδα, δεν έχω διαβάσει κάποια σχετική έρευνα. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι οργανώνονται πολλές αξιόλογες δράσεις σε όλη τη χώρα από εκπαιδευτικούς, βιβλιοθηκονόμους, εμψυχωτές και βιβλιοπώλες, με σεβασμό στους μικρούς αναγνώστες και τις μικρές αναγνώστριες. Θεωρώ ότι η προώθηση της φιλαναγνωσίας είναι δείκτης πολιτισμού. Και ότι είναι ευθύνη της πολιτείας, μέσα από την εκπαίδευση σε κάθε βαθμίδα, να δημιουργήσει αναγνώστες. Όλα είναι μάθηση. Μου έρχεται τώρα στο μυαλό το Library4all, ένας μη κυβερνητικός οργανισμός, που στηρίζει σχολικές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με τη δωρεά λογοτεχνικών βιβλίων. Και παρόλο που είναι τόσο ελπιδοφόρο  και συγκινητικό το όραμα της Ελένης Γερουλάνου και της ομάδας της, μια τέτοια δράση όφειλε και οφείλει να είναι υποχρέωση της πολιτείας. Άλλωστε, μια κοινωνία, μια πολιτεία,  που επιθυμεί να ευημερεί επενδύει στην παιδεία και στον πολιτισμό.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, σταδιακά σταματούν να διαβάζουν. Δυστυχώς, πλέον το βιβλίο έχει να ανταγωνιστεί και τις νέες τεχνολογίες, πιο εύχρηστες, πιο εύπεπτες, πιο μοδάτες. Τι θα συμβούλευες τους γονείς προεφήβων και εφήβων που βλέπουν τα παιδιά τους κολλημένα στις οθόνες;
Προσωπικά την τεχνολογία την αγαπώ, δεν την αφορίζω. Η εποχή μας είναι ψηφιακή. Ένας νέου είδους γραμματισμός έχει δημιουργηθεί, ο ψηφιακός γραμματισμός, και οφείλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν δεξιότητες για την ορθή χρήση της τεχνολογίας και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να τους τη στερήσουμε. Και τώρα που το σκέφτομαι, 30 χρόνια πριν, ως παιδιά, δεν είχαμε τάμπλετ, δεν γίναμε όμως όλοι φιλαναγνώστες. Δεν νομίζω ότι το βιβλίο έχει να ανταγωνιστεί την τεχνολογία ούτε ότι η τεχνολογία είναι αυτή που επισκιάζει το βιβλίο. Όπως συζητούσαμε πριν, όλα είναι θέμα παιδείας και μάθησης. Γονείς, υπομονή! Τα παιδιά θα ανακαλύψουν την ομορφιά της ζωής κι αυτή δεν είναι απαραίτητα η λογοτεχνία.

Μεγάλη κουβέντα για να περιοριστεί σε μια ερώτηση, αλλά θα τολμήσω να την κάνω και θα ζητήσω μια απάντηση… με πινελιές. Νομίζεις ότι θα μπορέσει ποτέ το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις του και να μεταρρυθμιστεί ουσιαστικά;
Τα δύσκολα μου τα φύλαγες για το τέλος! Υπηρετώ τον θεσμό κοντά στα 20 χρόνια. Σ΄ αυτό ελπίζω. Σ’ αυτό ελπίζουμε οι εκπαιδευτικοί. Και ελπίζω σημαίνει προσπαθώ και αγωνίζομαι με όλες μου τις δυνάμεις καθημερινά. Προσπαθούμε και αγωνιζόμαστε  για να δημιουργήσουμε μαζί με τα παιδιά έναν κόσμο πιο δίκαιο και πιο βιώσιμο για όλους τους ανθρώπους.  Όπως ανέφερα και πριν μια πολιτεία που επιθυμεί να ευημερεί επενδύει στην παιδεία και στον πολιτισμό.

Τέλος, μέσα από την εμπειρία σου ως νηπιαγωγού, πόσο πιστεύεις ότι επηρέασαν μαθησιακά και συναισθηματικά τα μικρά παιδιά οι τελευταίοι μήνες με την καραντίνα, την τηλεκπαίδευση και την κοινωνική αποστασιοποίηση; Μπορεί ‒κι αν ναι πώς;‒ να καλυφθεί το «κενό» που δίχως άλλο δημιουργήθηκε;
Το μαθησιακό το αφήνω πάντα τελευταίο. Τις επιπτώσεις από των πλούτο των εμπειριών που έχασαν τα παιδιά σε συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο θα τις δούμε στο επόμενο διάστημα, στα επόμενα χρόνια. Και η αλήθεια είναι ότι με προβληματίζει πολύ. Ως εκπαιδευτική κοινότητα οφείλουμε να είμαστε σε ετοιμότητα,  στο κομμάτι που μας αναλογεί και είναι μεγάλο αυτό το κομμάτι, ο προσανατολισμός μας στην εκπαίδευση να είναι ο Άνθρωπος.

Τα τρία βιβλία της Βίκυ Ξανθοπούλου μόλις κυκλοφόρησαν από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος.