ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ “ΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΙΑ. ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΜΥΘΟΣ”

Με το που αγγίζεις το νέο βιβλίο της Κατερίνας Σέρβη «Ιλιάδα και Οδύσσεια. Κορίτσια που έγιναν μύθος», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου, μαγεύεσαι. Ίσως γιατί στις σελίδες του φιγουράρουν γυναίκες θνητές, μα που ‘χουν βγει από παραμύθι, και πλάσματα μαγικά, θεές, μάγισσες, νύμφες· ίσως πάλι γιατί είναι τόσο εντυπωσιακό, που δε γίνεται να μην το χαζέψεις μ’ ανοιχτό το στόμα! Αν και δεν είναι υποχρεωτικό, ούτε εύκολο –ίσως μάλιστα ούτε και ενδείκνυται– τα «Κορίτσια που έγιναν μύθος» να διαβαστούν μονορούφι, εμείς, μαμά και δυο παιδιά, ολοκληρώσαμε την ανάγνωσή τους μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Θυμηθήκαμε ιστορίες που ήδη γνωρίζαμε και μάθαμε κι άλλες, πιο «αδικημένες» από τον χρόνο και το εκπαιδευτικό μας σύστημα, σταθήκαμε σε λεπτομέρειες που μας είχαν διαφύγει, συναντήσαμε γυναίκες που αγάπησαν, που πόνεσαν, που βοήθησαν, που θύμωσαν, που θυσιάστηκαν, που γοήτευσαν, που ζήλεψαν, που περίμεναν, που φρόντισαν, που τιμώρησαν, που πίστεψαν, που απαξιώθηκαν, που δολοπλόκησαν, που ονειρεύτηκαν…Η Κατερίνα Σέρβη, αρχαιολόγος και μουσειολόγος, ίσως να έπρεπε να ζει στο παρελθόν… Ζει όμως στο παρόν και ασχολείται, μεταξύ άλλων, με τους ανθρώπους που έζησαν παλιά –όσο πιο παλιά τόσο καλύτερα–, τις ιστορίες τους και τα επιτεύγματά τους. Στο παρόν βιβλίο δίνει τον λόγο σε δεκαοκτώ μυθικές ηρωίδες, που πιάνουν το νήμα του παραμυθιού, η μία μετά την άλλη, και αφηγούνται ιστορίες για μάχες και έρωτες, μοιραίες γνωριμίες και αιχμαλωσίες, θάρρος και αλτρουισμό, προδοσία και συγχώρεση. Ιστορίες που η αρχή τους χάνεται στα βάθη του χρόνου, τότε που οι άνθρωποι τις αφηγούνταν ο ένας στον άλλο, γύρω από τη φωτιά, οι γιαγιάδες και οι παππούδες στα εγγόνια τους κι εκείνα στα δικά τους. Καμιά φορά, αν είχαν ξεχάσει κάποια λεπτομέρεια, τη συμπλήρωναν με τη φαντασία τους κι έτσι οι ιστορίες άλλαζαν.Η Κατερίνα πήρε αυτές τις ιστορίες και τις έκανε δικές της μέσα από την πένα της και την ποιητική λογοτεχνικότητά της και βέβαια χάρη στις πανέμορφες ζωγραφιές της Σάντρας Ελευθερίου, που καταφέρνει να αποτυπώσει άριστα τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την προσωπικότητα του κάθε κοριτσιού («Απαπά! Γιατί με κοιτάει έτσι η Κίρκη; Τι της έκανα;» αναφώνησε η κόρη μου διαβάζοντας την περιπέτεια της ραδιούργας μάγισσας που θέλησε να γητεύσει τον Οδυσσέα και να τον κρατήσει κοντά της). Κι έτσι, οι μεμονωμένες ιστορίες τους, καθώς η μια παίρνει τη σκυτάλη από την άλλη, συνθέτουν μια μεγαλύτερη ιστορία, που τις εμπεριέχει όλες, τη συνολική ιστορία των κοριτσιών που πρωταγωνίστησαν στα ομηρικά έπη. Ο αναγνώστης οποιασδήποτε ηλικίας παρακολουθεί τα κορίτσια σε στιγμές δράσης ή σε στιγμιότυπα-σταθμούς της ζωής τους, για να ανακαλύψει τον ρόλο που έπαιξαν, εκούσια ή ακούσια, σε δύο από τις αρχαιότερες, πιο συναρπαστικές και πιο αγαπημένες μυθικές περιπέτειες του κόσμου: την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.Η αφήγηση ξεκινάει από την εριστική Έριδα και το μήλο της, που έφερε τη διχόνοια ανάμεσα σε τρεις θεές, την Ήρα, την Αθηνά και την Αφροδίτη Ακολουθεί η ευσυνείδητη Ιφιγένεια, που θυσιάστηκε για να φυσήξουν οι αέρηδες και να φτάσουν οι Έλληνες στην Τροία. Έπειτα, έρχεται η καλοαναθρεμμένη Χρυσηίδα, που έγινε η αιτία για να ξεσπάσει μια πρώτη μεγάλη διαμάχη μεταξύ Αγαμέμνονα και Αχιλλέα και τη σκυτάλη παίρνει η ωραία μοιραία Ελένη, η γυναίκα που στάθηκε η αφορμή για το ξέσπασμα του Τρωικού Πολέμου. Κι ύστερα, μας μιλάει η ξελογιάστρα Αφροδίτη, που προσπαθεί μέσα στη μάχη να σώσει τον γιο της τον Αινεία και τραυματίζεται από έναν θνητό, τον Διομήδη. Κι ύστερα η ακαταμάχητη Ήρα, που αναγκάζεται να ξεγελάσει τον άντρα της και βασιλιά των θεών, τον Δία, προκειμένου να βοηθήσει τους Αχαιούς. Ακολουθεί η καρτερική Ανδρομάχη, που, με τον γιο της τον Αστυάνακτα στην αγκαλιά, αποχαιρετά για τελευταία φορά τον αγαπημένο της Έκτορα, πριν εκείνος χάσει τη ζωή του από τον Αχιλλέα. Κι η μάνα του Αχιλλέα, φυσικά, μας μιλάει. Η στοργική Θέτιδα, που κάνει τ’ αδύνατα δυνατά προκειμένου να προστατέψει τον μοναχογιό της, μα δεν τα καταφέρνει… Σειρά έχει η αξιαγάπητη Βρισηίδα, η παλλακίδα που άθελά της έγινε η αφορμή για τη μήνη του Αχιλλέα εναντίον του Αγαμέμνονα και για τις ολέθριες συνέπειες που αυτή είχε για τους Αχαιούς. Τον λόγο παίρνει η ατίθαση Άρτεμη, η θεά που στη θεομαχία που ξεσπάει ταυτόχρονα με τον πόλεμο στοχεύει την Ήρα, τη γυναίκα του πατέρα της, κι ούτε που θέλει να παντρευτεί κι ούτε που θέλει να μείνει στον Όλυμπο· την ησυχία της μόνο θέλει. Σε αντίθεση με τη λεοντόκαρδη Πενθεσίλεια, τη βασίλισσα των Αμαζόνων, που θέλει όσο τίποτε άλλο να πολεμήσει στο πλευρό των Τρώων και ρίχνεται ατρόμητη στη μάχη, με κόστος βαρύ… Η αφοσιωμένη Οινώνη, μια νύμφη ερωτευμένη με τον Πάρη, μοιράζεται μαζί μας τον πόνο της για το χαμό του αγαπημένου της, που δεν έπαψε ποτέ να λατρεύει, ακόμα κι αν εκείνος την είχε χρόνια πριν προδώσει. Η αλλόκοτη Κασσάνδρα, η μάντισσα, μας υπενθυμίζει πως πάντα είχε δίκιο και πως ο λαός της πλήρωσε πολύ ακριβά την άρνησή του να την ακούσει και να μη βάλει τον Δούρειο Ίππο μέσα στην Τροία. Η ραδιούργα Κίρκη, η μάγισσα που μεταμόρφωσε σε χοίρους τους συντρόφους του Οδυσσέα, θυμάται τον έρωτά της για τον βασιλιά της Ιθάκης, αλλά και το πώς εκείνος την έπεισε να τον απελευθερώσει και να του επιτρέψει να συνεχίσει το ταξίδι του. Η πολυμήχανη Αθηνά, πανταχού παρούσα στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, αφηγείται πώς στάθηκε πάντοτε στο πλευρό του Οδυσσέα και πώς τον βοήθησε τελικά, παρά τα δεκάδες εμπόδια, να επιστρέψει στην πατρίδα του. Εκεί όπου δεν ήθελε να τον αφήσει να πάει η ονειροπόλα Καλυψώ, η νύμφη που τον κράτησε κοντά της για επτά χρόνια, αλλά αναγκάστηκε, έπειτα από θεϊκή παρέμβαση, να τον στείλει πίσω στη θάλασσα, ώστε να βγει στο νησί του, που καθημερινά νοσταλγούσε. Πριν φτάσει, όμως, στην Ιθάκη, ο θαλασσοδαρμένος Οδυσσέας έκανε μια στάση στο νησί των Φαιάκων, όπου συνάντησε την καλόκαρδη Ναυσικά, το κορίτσι με το κελαρυστό γέλιο, που βοήθησε τον ταλαιπωρημένο ήρωα να φτάσει στην πατρίδα του ξεκούραστος, χορτάτος και χωρίς άλλα απρόοπτα, μ’ ένα φτερωτό μαγεμένο καράβι. Να φτάσει στο τελευταίο κορίτσι του βιβλίου, στη γνωστική Πηνελόπη, στην πιστή σύζυγό του, που τον περίμενε επί είκοσι χρόνια, ξεγελώντας τους μνηστήρες της και ξηλώνοντας κάθε νύχτα στον αργαλειό της ένα υφαντό που δεν τέλειωνε ποτέ…Αξίζει να σημειωθεί πως στο τέλος αυτού του εξαιρετικού βιβλίου, που συνδυάζει λογοτεχνία και γνώσεις, υπάρχει γλωσσάρι που εξηγεί στα παιδιά πιθανές άγνωστες λέξεις-κλειδιά, ενώ στο τέλος της κάθε ιστορίας, η Κατερίνα Σέρβη καταγράφει τις λογοτεχνικές αναφορές στα κορίτσια, εντός και εκτός ομηρικών επών, ενώ υποδεικνύει και τη θέση τους στον Ουρανό, καθώς όλες, μα όλες τους, έχουν ονοματίσει πλανήτες, δορυφόρους και αστεροειδείς. Ποιος ξέρει; Αν στρέψουμε το κεφάλι μας προς τ’ άστρα ίσως και να τις δούμε να μας χαμογελούν, ευτυχισμένες που τις ξαναθυμηθήκαμε…Το βιβλίο της Κατερίνας Σέρβη «Ιλιάδα & Οδύσσεια – Κορίτσια που έγιναν μύθος» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου.