ΕΥΓΕΝΙΑ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ: Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΖΩΗ

Η Ευγενία Μπογιάνου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη αλλά μένει εδώ και πολλά χρόνια στην Αθήνα. Έχει γράψει τρεις συλλογές διηγημάτων και δύο μυθιστορήματα. Το τελευταίο, η Φανή, κυκλοφορεί εδώ και λίγο καιρό από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο που θα μείνει για πάντα στη μνήμη μου τόσο για τη λογοτεχνική του αξία όσο και για το γεγονός ότι ήταν το πρώτο βιβλίο που διάβασα μέσα στο lockdown. H Ευγενία Μπογιάνου είναι, επίσης, μητέρα τριών παιδιών, δύο ενηλίκων και μίας μικρής που τελειώνει την έκτη δημοτικού. Τη συνάντησα, λοιπόν, και συζητήσαμε για το βιβλίο της, για την ελληνική οικογένεια, για την εφηβεία και τη νεανική ηλικία, για τον έρωτα, αλλά και για το πώς βίωσε η οικογένειά της την πανδημία του κορονοϊού και την καραντίνα.

Ευγενία, η συνέντευξη αυτή θα αφορούσε υπό Κ.Σ. αποκλειστικά τη Φανή, το νέο σου βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο στις αρχές Μαρτίου. Αλλά μας πρόλαβαν τα γεγονότα και αναπόφευκτα θα κινηθούμε και σε άλλα μονοπάτια. Παρ’ όλα αυτά με τη Φανή θα ξεκινήσουμε. Είναι ένα εικοσάχρονο κορίτσι, φοιτήτρια της Φιλοσοφικής, που, εν μέσω κοινωνικής, πολιτικής και βέβαια οικονομικής κρίσης, ζει και κινείται στους δρόμους της Αθήνας. Μέχρι που ένα πάθος ανατρέπει τις σταθερές της. Πώς γεννήθηκε στο μυαλό σου η ηρωίδα σου και πώς την εξέλιξες; Επίσης, πώς κατάφερες να αποτυπώσεις τόσο καλά μια ηρωίδα με την οποία σας χωρίζουν ηλικιακά 24 χρόνια και συγγραφικά πάνω από 30;

Η Φανή το 2012, όταν διαδραματίζεται το μυθιστόρημα, είναι είκοσι χρονών. Από την αρχή, μου ήταν ξεκάθαρο πως ήθελα να μιλήσω για τη νεότητα. Για την άγρια, άστατη, εκτυφλωτική,  αμείλικτη  πολλές φορές  και εξαιρετικά πυκνού χρόνου νεότητα. Για τη νεότητα που δεν έχει σταθερές, που δεν μπορεί εύκολα να βρει πατήματα και που, κάποιες φορές, δεν τα θέλει κιόλας.  Μάλιστα στο μυαλό μου στριφογυρνούσε μια κουβέντα με έναν παιδικό φίλο μου, όπου ούτε λίγο, ούτε πολύ, μεταξύ αστείου και σοβαρού, καταλήξαμε γελώντας να αρνιόμαστε την υποτιθέμενη φανταστική επιστροφή στα νεανικά μας χρόνια, λέγοντας «α, όχι, καλύτερα είναι τώρα». Μα, θεωρητικά είναι πανέμορφη η ηλικία των είκοσι. Και θεωρητικά και πραγματικά. Και δύσκολη όμως. Αυτό μπορώ να το πω με σιγουριά. Είναι μια δύσκολη ηλικία. Ειδικά για άτομα σαν τη Φανή. Άτομα με ευαισθησία, με άποψη, με αναζητήσεις. Άτομα που δε βολεύονται εύκολα σε μια προδιαγεγραμμένη και αναγνωρίσιμη πορεία, αλλά που είναι ανοιχτά στη μεγάλη περιπέτεια που λέγεται ζωή δίχως οδηγίες χρήσεως. Λογοτεχνικά πάντως αυτή ήταν η πρόκληση. Να μιλήσω για πράγματα και καταστάσεις που έχω καιρό αφήσει πίσω μου. Και να το κάνω δίχως διδακτισμό ή αρτηριοσκλήρωση, αλλά με μια συντροφική και συνένοχη ίσως διάθεση. Ένα ακόμα στοίχημα ήταν η γλώσσα. Το να μεταφέρω με πειστικότητα τον λόγο μιας εικοσάχρονης, χωρίς αυτός να φαίνεται ξένος ή σχηματικός, αλλά με την πυρετική ζωντάνια που απαιτείται. Δεν ξέρω αν και κατά πόσο το κατάφερα. Σίγουρα πάντως με βοήθησε το γεγονός ότι έχω παιδιά σε αντίστοιχες περίπου ηλικίες με τη Φανή. Παρατηρώντας τα, βιώνοντας ως έναν βαθμό τα αδιέξοδα και τις ανησυχίες τους,  τις εμμονές και τις αγάπες τους, μπόρεσα να αντλήσω κάποια στοιχεία και ίσως την περιρρέουσα ατμόσφαιρα αυτής της γενιάς και τον τρόπο που κινείται. Ή  τουλάχιστον κομμάτι αυτής της γενιάς. Μιας και η Φανή ανήκει σε εκείνο το πολιτικοποιημένο κομμάτι που δε βολεύεται στο «εγώ» και προσπαθεί να ανοιχτεί στο «εμείς». Είναι αδιαπραγμάτευτων πεποιθήσεων. Ή έτσι νομίζει τουλάχιστον. Μέχρι που εισβάλει στη ζωή της ο έρωτας, απρόσμενα όπως γίνεται πάντα και με την ελκυστική μορφή του Μάνου, και τα πράγματα αρχίζουν να διαταράσσονται.

Η Φανή έχει μεγαλώσει μόνο με τον Νίκο, τον πατέρα της, με τον οποίο έχει μια παράξενη, αλλά όχι κακή σχέση. Η μάνα της Σκανδιναβή συγγραφέας, διάσημη τοις πάσι, άγνωστη στην κόρη της. Ποτέ δε ρώτησε η Φανή τον Νίκο κι ούτε ο Νίκος εξήγησε ποτέ στη Φανή. Γιατί επέλεξες αυτό το σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα οικογενειακό σχήμα για την ηρωίδα σου; Αν η Φανή είχε μεγαλώσει πιο συμβατικά, με μια μαμά -κυρίως- και έναν μπαμπά, θα είχε άραγε εξελιχθεί αλλιώς; Κι αυτό το αλλιώς, μια και το αν θα ήταν καλύτερο ή χειρότερο δεν είναι κάτι που θα μπορούσαμε να ορίσουμε, θα ήταν λιγότερο ιδιόρρυθμο; Θεωρείς ότι τα παιδιά που δε μεγαλώνουν σε τυπική οικογένεια (ό,τι τύπου κι αν είναι) διαφέρουν (και είναι κοινωνικά διακριτά) a priori από όσα μεγαλώνουν με τη μαμά τους και τον μπαμπά τους.

Νομίζω πως ακόμη, σε μεγάλο βαθμό, ως κοινωνία, λειτουργούμε με σχήματα και στερεότυπα. Το κυρίαρχο σχήμα είναι το παραδοσιακό «μαμά και μπαμπάς». Δεν είναι τυχαίο πως γίνεται μεγάλη κουβέντα για το αν μπορούν δύο άνθρωποι του ίδιου φύλου να μεγαλώσουν το ίδιο καλά, με την ίδια πληρότητα και τις ίδιες ελλείψεις,  με το ίδιο αίσθημα ανάτασης και τις ίδιες ανασφάλειες, ένα παιδί. Πράγματα που θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, να είναι αυταπόδεικτα. Γιατί αλλιώς φτάνουμε στον αφορισμό πως το σχήμα «μαμά και μπαμπάς» που, θεωρητικά, είναι το ιδανικό θα έπρεπε να έχει και ιδανικά αποτελέσματα. Γεγονός που βέβαια διαψεύδει η ίδια η ζωή. Και μερικές φορές με τον πιο σκληρό τρόπο.