ΟΙ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ

0

Από τη στιγμή που τα παιδιά αρχίζουν να μιλούν και να συνειδητοποιούν τι γίνεται γύρω τους, αναπτύσσουν πλούσια φαντασία που πολλές φορές τα οδηγεί στο να φτιάχνουν δικούς τους κόσμους. Σε αυτούς τους πρωταγωνιστούν οι γονείς τους, τα αδέλφια τους αλλά και κάποιοι… φανταστικοί φίλοι. Πλάσματα που ζωγραφίζουν με τα δικά τους πινέλα και χρώματα. Σε αυτά δίνουν όνομα, χαρακτήρα και ταυτότητα. Αυτοί οι φανταστικοί φίλοι αναφέρονται συχνά σε ιστορίες που πλάθουν και αφηγούνται τα μικρά παιδιά στους γονείς και στους γύρω τους.

Φυσικά, τα πλάσματα αυτά δεν έχουν ανθρώπινη υπόσταση και είναι μόνο αποκυήματα της ανάγκης τους να έχουν ένα φίλο που θα τα καταλαβαίνει, θα βρίσκεται δίπλα τους κάθε στιγμή, στο παιχνίδι και στη σκανταλιά. Οι φανταστικοί φίλοι αποκαλύπτονται σταδιακά στους γονείς μέσα από συζητήσεις για την καθημερινότητα, οπότε τα παιδιά αβίαστα να μιλούν για εκείνους και να τους δίνουν μάλιστα θέση στην καρδιά τους.

«Σοκαρίστηκα την πρώτη φορά που η κόρη μου μου μίλησε για την Κωνσταντίνα, η οποία δεν ήταν ούτε συμμαθήτρια της από το νηπιαγωγείο, ούτε κάποιο κοριτσάκι από την παιδική χαρά, αλλά ένα δημιούργημα-όπως αποδείχθηκε-της φαντασίας της.  Είχε διαλόγους μαζί της στο σπίτι, στη διάρκεια του παιχνιδιού, αλλά και όταν κλεινόταν στο δωμάτιό της και ήθελε σε κάποιον να πει τα… παράπονά της» λέει η Τόνια, μαμά της 7χρονης πλέον Εύας. «Η μικρή ήταν και είναι η επιτομή της κοινωνικότητας, αλλά προφανώς σε αυτό το πλάσμα που είχε πλάσει στη φαντασία της έβρισκε κάτι που δεν είχαν οι άλλοι φίλοι της από το νηπιαγωγείο ή εμείς: Ήταν ακριβώς όπως ήθελε εκείνη, της απαντούσε όπως ήθελε, έπαιζε μαζί της όσο ήθελε εκείνη, συμμετείχε σε αυτά που έκανε. Ήταν η ιδανική της ‘’φίλη’’, έτσι όπως την επιθυμούσε εκείνη». Η Τόνια είναι μια από τις μαμάδες που το παιδί της είχε φανταστική φίλη, αλλά σταδιακά η ‘’φιλία’’ εξασθένησε, όταν η μικρή μεγάλωσε και άρχισε να κοινωνικοποιείται περισσότερο…

Τα κορίτσια έχουν περισσότερες πιθανότητες

Οι φανταστικοί φίλοι είναι συνήθως γένους θηλυκού, μια και τα κορίτσια αναπτύσσουν πιο γρήγορα τον συναισθηματικό κόσμο τους και, ως εκ τούτου, νωρίτερα την ανάγκη για να έχουν κάποιο ”πλάσμα” δικό τους, που θα τα καταλαβαίνει.  Όπως έχει διαπιστωθεί, το 60-65% των παιδιών αναπτύσσουν το φαινόμενο του φανταστικού φίλου στις ηλικίες μεταξύ 3 και 7 ετών. Είναι ακριβώς η περίοδος εκείνη που το παιδί βρίσκεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στην πρώιμη παιδική και την παιδική ηλικία, αρχίζει να «χτίζει» την δική του προσωπικότητα και δοκιμάζει με το δικό του τρόπο τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας.

Υπάρχει όμως και εδώ ένα παράδοξο: Ναι μεν τα κορίτσια προσχολικής ηλικίας έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν φανταστικούς φίλους, αλλά στην ηλικία των 7 χρονών η τάση αυτή είναι επικρατέστερη στα αγόρια. Πάντως, οι ειδικοί συστήνουν με μια φωνή: όχι πανικό. Η  δημιουργία ενός φανταστικού φίλου αποτελεί ένα θετικό υγιή ψυχικό μηχανισμό που χρησιμοποιείται από τα παιδιά για όσο το έχουν ανάγκη, μέχρι, αναπτυξιακά, να αρχίσει να εκλείπει.

Ο ρόλος του γονέα

Ένας γονιός που επικοινωνεί ουσιαστικά με το παιδί του, ακόμα και σε τόσο μικρή ηλικία, δεν θα έχει δυσκολία να καταλάβει την έναρξη της σχέσης με τον… φανταστικό του φίλο. Εξάλλου, τα παιδιά που έχουν τέτοιους φίλους μπορούν παραστατικά να τους περιγράψουν στους γονείς τους ή στο ευρύτερο περιβάλλον τους και να σκιαγραφήσουν τα χαρακτηριστικά τους, δίνοντας με αυτό τον τρόπο το στίγμα για το τι ακριβώς  σημαίνουν για εκείνα αυτά τα δημιουργήματα.

Συχνά, δε, αυτοί οι φίλοι αποτελούν μέρος της ζωής των παιδιών –και κατ’ επέκταση της οικογένειας, αφού με τον τρόπο τους συμμετέχουν σε πολλές καθημερινές δραστηριότητες. Μερικές φορές μάλιστα η παρουσία τους είναι τόσο έντονη, που οι γονείς αρχίζουν να αναρωτιούνται αν θα πρέπει με κάποιο τρόπο να απαγορεύσουν στα παιδιά τους να έχουν αυτούς τους φανταστικούς φίλους. Σύμφωνα με τους ειδικούς,  καλό θα ήταν να μην υπάρχει μια τέτοιου είδους απαγόρευση, γιατί μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Από την άλλη πλευρά, πολλά παιδιά περνούν στο άλλο άκρο και κρύβουν από τους γονείς τους τον φανταστικό τους φίλο, γιατί συνειδητοποιούν ότι μπορεί πίσω από αυτό να κρύβεται κάτι το αφύσικο. Το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με μελέτες, είναι αρκετά μεγάλο, καθώς ανέρχεται στο 1/4 των παιδιών.

Το προφίλ του παιδιού που έχει φανταστικό φίλο

Τα χαρακτηριστικά του παιδιού που αναπτύσσει αυτή τη συμπεριφορά, είναι ακριβώς όπως τα φαντάζεστε: Είναι αγχωμένο, ευαίσθητο και ίσως όχι τόσο κοινωνικό όσο άλλα παιδάκια. Στην ουσία, οι φανταστικοί φίλοι του παιδιού το βοηθούν να χειρίζεται τα άγχη του. Κατά κύριο λόγο, τα δειλά και ευαίσθητα παιδιά είναι αυτά που εφευρίσκουν τους φανταστικούς φίλους και τους χρησιμοποιούν σαν μια μορφή προστασίας, σαν ένα δίχτυ που βρίσκεται από πάνω τους και τους κρατά μακριά απ’ ό, τι μπορεί να τα πληγώσει και να τα κάνει να στενοχωρηθούν. Εξάλλου, ένα παιδί με φανταστικούς φίλους μπορεί-σύμφωνα με μελέτες-να γίνει τελικά πιο κοινωνικό και λιγότερο ντροπαλό από άλλα παιδιά. Επιπλέον, μπορεί σε ανύποπτο χρόνο να κάνει πιο πολλούς πραγματικούς φίλους, να είναι πιο δημιουργικό και να συμμετέχει πιο πολύ σε οικογενειακές δραστηριότητες.

Τα μοναχοπαίδια σε… προτεραιότητα

Όσοι πιο λίγοι συνομήλικοι άνθρωποι υπάρχουν κοντά σε ένα παιδί, τόσο περισσότερο μπορεί να αναπτύξει λίγο μετά τα τρία του χρόνια αυτή τη σχέση με ένα φανταστικό φίλο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα μοναχοπαίδια και τα πρωτότοκα παιδιά ίσως είναι πιο πιθανό να επινοήσουν ένα σύντροφο στο παιχνίδι ή τις αγωνίες τους. Αυτό έχει δύο εξηγήσεις: Και λόγω του ό, τι δεν έχουν αδέλφια για να μπορέσουν να παίξουν μαζί τους και να έχουν έναν πραγματικό σύντροφο, αλλά και επειδή περνούν περισσότερο χρόνο μόνα τους, ώστε τελικά παίζουν με έναν τέτοιο τρόπο, που τα ωθεί στην δημιουργία ενός φανταστικού φίλου.

Πότε να συμβουλευτούμε ειδικό

Οι περισσότερες γνώμες των ειδικών συγκλίνουν στο ότι το φαινόμενο του φανταστικού φίλου δεν είναι κάτι το ανησυχητικό, ούτε μπορεί να προκαλέσει κάποια δυσλειτουργία μέσα στην οικογένεια. Αντίθετα, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της φαντασίας του παιδιού και στην πιο γρήγορη συνειδητοποίηση των συναισθημάτων του για τους ανθρώπους και το περιβάλλον του. Εξάλλου, η μετάβαση από τη φαντασία στην πραγματικότητα θα έρθει σταδιακά από μόνη της, καθώς το παιδί αρχίζει να ξεχωρίζει το πραγματικό από το φανταστικό στην παιδική ηλικία από 7 έως 12 ετών. Προσοχή όμως: Αν από την ηλικία αυτή και μετά το παιδί συνεχίζει να μιλά για τον φανταστικό του φίλο, αυτό θεωρείται από τους ειδικούς σημάδι συναισθηματικής διαταραχής και ο γονιός θα πρέπει να επικοινωνήσει με κάποιον ειδικό για να δει που μπορεί να οφείλεται η συνέχιση του φαινομένου.

Με τη συνεργασία της ψυχολόγου Δήμητρας Σφήκα.